بازار؛ گروه بین الملل: رابطه نزدیک و زیاد بین رشد تولید و مصرف انرژی در اقتصاد به وابستگی اقتصاد به انرژی اشاره دارد. بنابراین، اقتصاد نه تنها به عرضه انرژی و شوک های قیمتی حساس است، بلکه هرگونه ابتکاری به منظور صرفه جویی در مصرف انرژی می تواند بر عملکرد اقتصاد تأثیر بگذارد.
هنگامی که ایران اولین چاه نفت در خاورمیانه را در سال ۱۹۰۸ در مسجدسلیمان کشف کرد، به عنوان کشوری با مخازن نفت قابل توجه در جهان شناخته شد. بر همین اساس، با اکتشافات بعدی و استخراج ذخایر بیشتر، اقتصاد ایران مانند اقتصاد جهان، به طور فزاینده ای به مصرف نفت خام و درآمد صادراتی برای رشد صنعتی وابسته شد.
با این حال، وابستگی به نفت با گذشت زمان در ایران و سایر کشورها به دلیل استفاده از سایر منابع انرژی، مانند گاز طبیعی و انرژی های تجدیدپذیر کاهش یافته است. به عنوان مثال، سهم مصرف نفت در کل تقاضای نهایی انرژی از ۹۱ درصد در سال ۱۹۸۰ به ۴۳ درصد در سال ۲۰۱۸ کاهش یافته است. این امر منجر به افزایش استفاده از گاز طبیعی در کشور از هفت درصد در سال ۱۹۸۰ به ۵۶ درصد در سال ۲۰۱۸ رسید.
در حالی که به تدریج مصرف نفت کاهش یافته و جایگزین گاز طبیعی شده است، اما سهم نفت در کل مصرف هنوز زیاد است و استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر به دلیل تولید محدود، کم است. سهم مصرف انرژی تجدیدپذیر در کل تقاضای انرژی نهایی از ۱.۵ درصد در سال ۱۹۸۰ به ۰.۵۸ درصد در سال ۲۰۱۸ کاهش یافته است و این مسئله نشان می دهد که کشور توجه بیشتری به تولید منابع تجدیدپذیر انرژی از طریق سرمایه گذاری و ایجاد انگیزه برای سرمایه گذاران خصوصی نکرده است.
با توجه به ویژگیهای جغرافیایی مطلوب، ایران دارای منابع تجدیدپذیر متنوع و در دسترس است که جایگزینهای مناسبی برای کاهش وابستگی به سوختهای فسیلی ارائه می دهد
یکی از دلایل این امر فراوانی منابع نفت و گاز و قیمت پایین آنها در مقایسه با قیمت های بین المللی است. بنابراین، ایران باید به تنوع منابع انرژی و امنیت آن دست یابد که گام های اساسی در جهت رشد اقتصادی پایدار و توسعه اجتماعی است.
در حالی که ایران دارای منابع طبیعی فراوان است، در مورد چالش های کاهش منابع انرژی، حفاظت از محیط زیست و توسعه پایدار با ناامنی روبرو است. در حقیقت، کشور دارای منابع فراوان انرژی تجدیدپذیر و تجدید ناپذیر، به ویژه منابع تجدید ناپذیر، با چالش هایی مانند آلودگی هوا، تغییرات آب و هوایی و امنیت انرژی مواجه است.
علاوه بر آن، با توجه به ویژگیهای جغرافیایی مطلوب، ایران دارای منابع تجدیدپذیر متنوع و در دسترس است که جایگزینهای مناسبی برای کاهش وابستگی به سوختهای فسیلی ارائه می دهد.
از این رو، با توجه به تنوع آب و هوایی در مناطق مختلف و کشت انواع محصولات زراعی و غذایی، کشور دارای پتانسیل قابل توجهی برای تنوع بخشیدن به ترکیب انرژی، به ویژه پایگاه انرژی های تجدیدپذیر است. همچنین، به عنوان صادرکننده و مصرف کننده برجسته سوخت های فسیلی، در تلاش است تا از انرژی تجدیدپذیر به عنوان بخشی از ترکیب انرژی خود در جهت امنیت و پایداری انرژی استفاده کند.
علاوه بر جنگل های شمال و غرب که حدود هفت درصد از مساحت کشور را شامل می شود، ایران دارای محصولات و ضایعات کشاورزی دیگری نیز است که می تواند برای تولید سوخت های زیستی مورد استفاده قرار گیرد.
بر همین اساس، در چارچوب موجود در سازمانها و موسسات دولتی که بر کاشت، کشاورزی، برداشت و در برخی موارد توزیع، تحقیق و توسعه نظارت می کنند، تلاش برای تقویت همکاری و هماهنگی بین آنها، انتقال و اجرای برنامه های توسعه پایدار را تسهیل می کند.
نتایج نشان داده است که فناوری های انرژی های تجدیدپذیر در حال حاضر نقش قابل توجه و کافی در تامین انرژی ایران ندارند
نتایج نشان داده است که فناوری های انرژی های تجدیدپذیر در حال حاضر نقش قابل توجه و کافی در تامین انرژی ایران ندارند. بر همین اساس، برای تشویق استفاده از انرژی های تجدیدپذیر، به ویژه در تولید برق، سیاستهای تنوع سوخت و اهداف برنامه توسعه در اواخر دهه ۲۰۰۰ و اوایل ۲۰۱۰ معرفی شده است.
تنوع منابع انرژی ستون کلیدی برنامه جدید ایران است. علاوه بر انرژی خورشیدی و آبی، از زیست توده حاصل از زباله های شهری شهرهای بزرگ و سایر محصولات کشاورزی، از جمله میوه ها، می توان برای تولید انرژی و منابع تجدیدپذیر استفاده کرد.
در حالی که سیاست های کنونی نشان دهنده ترکیب منابع انرژی پایدار است، تلاش های بیشتری برای جبران استفاده از سوخت های فسیلی مورد نیاز است. علاوه بر این، پیش بینی شده است که با ظرفیت تولید محصولات کشاورزی در سال ۲۰۱۸، تقریبا ۴.۸ میلیارد لیتر بیواتانول زیستی از بقایای محصولات و حدود ۵۲۶ هزار تن بیودیزل از دانه های روغنی به دست می آید.
تجزیه و تحلیل علیت گرنجر ( یک آزمون فرض آماری است برای تشخیص علیت میان سری‌های زمانی)، نشان می دهد که یک رابطه علتی بین رشد اقتصادی با استفاده از انرژی تجدیدپذیر و تجدید ناپذیر وجود دارد. نیروی کار و تشکیل سرمایه ثابت ناخالص باعث مصرف انرژی تجدیدپذیر و مصرف انرژی تجدید ناپذیر موجب مصرف انرژی تجدیدپذیر می شود.
برنامه توسعه فعلی ایران یعنی برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (۲۰۲۱-۲۰۱۷) با هدف افزایش سهم منابع انرژی تجدیدپذیر در تولید برق برابر، با پنج درصد است. با این حال، شواهد و داده های سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره وری انرژی نشان دهنده تأخیر شدید در هدف این برنامه است.
با نگاهی دقیق تر به ترکیب انرژی، تصمیم برای استفاده بیشتر از سوخت های فسیلی، به ویژه گاز طبیعی در شرایطی که سازگار با محیط زیست نیست، به نظر می رسد با هدف کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و همچنین تضعیف امنیت انرژی با اتکا به منابع فسیلی مغایرت دارد.
توسعه منابع انرژی تجدیدپذیر تحت دستورالعمل برنامه فعلی ایران را می توان گامی در جهت اصلاح در نظر گرفت، اگرچه برای توسعه انرژی های تجدیدپذیر احتمالی مانند زیست توده باید موضع و تصمیم فعال تری اتخاذ شود
توسعه منابع انرژی تجدیدپذیر تحت دستورالعمل برنامه فعلی ایران را می توان گامی در جهت اصلاح در نظر گرفت، اگرچه برای توسعه انرژی های تجدیدپذیر احتمالی مانند زیست توده باید موضع و تصمیم فعال تری اتخاذ شود.
اجرای تکنیک های بهره برداری از زیست توده ها در چارچوب فعلی را می توان در سازمان های دولتی مربوطه مانند سازمان انرژی های تجدید پذیر و بهره وری انرژی برق، موسسه تحقیقات نیرو، شهرداری های شهرهای بزرگ و سازمان تحقیقات، آموزش و توسعه کشاورزی تسهیل کرد.
ایران باید از درآمدهای صادراتی نفت خام برای سرمایه گذاری قابل توجه در انرژی های تجدیدپذیر مختلف و بالقوه در آینده بدون منابع انرژی فسیلی استفاده کند
بنابراین، کشوری با منابع سوخت فسیلی فراوان به سیاست ها و دستورالعمل های مناسب برای آینده توسعه انرژی های تجدیدپذیر و کاهش موانع بین المللی در استفاده از فناوری های پیشرفته و تجربیات سایر کشورها در استفاده از انرژی های تجدیدپذیر نیاز دارد.
در سطح محلی، ایران باید از درآمدهای صادراتی نفت خام برای سرمایه گذاری قابل توجه در انرژی های تجدیدپذیر مختلف و بالقوه در آینده بدون منابع انرژی فسیلی استفاده کند. همچنین کاهش یارانه های انرژی، افزایش آگاهی عمومی و ارائه مشوق های قابل توجه و مناسب برای ایجاد انگیزه در سرمایه گذاران خصوصی ضروری است.
افزایش آگاهی عمومی از طریق رسانه ها برای توسعه انرژی های تجدیدپذیر در عربستان از اهمیت بالایی برخوردار است. استفاده از نیروگاه ترکیبی باد و خورشیدی نیز پیشنهاد می شود که هر دو انرژی را به طور موثرتری نسبت به نیروگاههای منفرد تولید کند. سیستم ترکیبی انرژی تجدیدپذیر نیز برای عراق و روسیه پیشنهاد شده است.
نظر شما