تهمینه غمخوار؛ بازار : با گذشت شش سال از توافق آب وهوایی پاریس که با حواشی و فراز و نشیبهای زیادی همراه بوده است، اوضاع زیست محیطی زمین به دلیل تغییرات اقلیمی هنوز در وخامت زیادی به سر میبرد. تازه ترین گزارش سازمان ملل متحد در رابطه با تغییرات آب و هوایی زمین، حکایت از شفاف ترین و واضح ترین هشدارها در خصوص خطرات تشدید تغییرات اقلیمی در این سیاره دارد و اینکه هیچ گاز گلخانه ای اضافی نباید در جو منتشر شود.
توافق پاریس که با نام پیمان پاریس نیز شناخته می‌شود، ذیل چارچوب پیمان نامه سازمان ملل در تغییر اقلیم در رابطه با کاستن از انتشار گازهای گلخانه ای، سازگاری و امور مالی است که از سال ۲۰۲۰ آغاز شد تا ۱۹۶ کشور امضا کننده به سرمایه‌گذاری در جهت برخورداری از اقتصادی کم‌کربن، مقاوم، انعطاف‌پذیر و پایدار بپردازند.
این توافق که در سال ۲۰۱۵ در کنفرانس تغییر اقلیم سازمان ملل به تصویب رسیده است، در طی این مدت طی با تحولاتی از جمله خروج آمریکا و بازگشت رسمی آن در دولت بایدن و عدم الحاق رسمی ایران به کنوانسیون آب و هوایی پاریس مواجه بوده در حالی که هنوز هم نتوانسته انتظارات را آنگونه که باید و شاید برآورده سازد.
در همین راستا، برخی از کارشناسان و پژوهشگران محیط زیست نظرات و تحلیلهای گوناگونی در خصوص پیوستن ایران که در دولت دوازدهم به این پیمان پیوست، دارند. عده ای بر این باورند که این توافق نفعی جز محدود کردن توانایی های کشور و تخریب ظرفیت ها به خصوص در حوزه انرژی ندارد؛ زیرا بسیاری از نظر دانشمندان این توافق نامه تأثیر چندانی در کاهش گازهای گلخانه‌ای ندارد.
برخی دیگر می گویند: پیوستن به موافقت نامه پاریس مانند هر موافقت نامه بین المللی دیگری میتواند واجد فرصت ها و تهدیدهایی باشد. اگر پیوستن ایران به این موافقتنامه دارای بار مالی است، بر اساس مفاد قانون اساسی این بار مالی باید توسط مجلس شورای اسلامی به تصویب برسد. بنابراین ایران با وجود امضای اولیه موافقتنامه پاریس، مراحل تصویب نهایی آن را هنوز طی نکرده است.
در همین راستا و بر اساس اهمیت موضوع این توافقنامه و پیدا و پنهان آن در مرحله اجرا، خبرنگار بازار گفتگویی با «عسگر سرمست» پژوهشگر سیاست‌گذاری در حوزه انرژی و محیط زیست انجام داده که در ادامه می خوانیم:
* پیمان آب و هوایی پاریس هنوز به تصویب مجلس شورای اسلامی نرسیده است. چه موانعی برای تصویب آن وجود دارد؟
مانع تصویب این توافقنامه این است که مجلس شورای اسلامی به دنبال سند تعهدات ایران در پیمان پاریس است که این سند به صورت رسمی باید طبق لایحه ای از سوی دولت به مجلس ارائه شود که هنوز این اتفاق رخ نداده است.
* مطابق این پیمان ایران مقرر است تا پایان سال ۲۰۳۰ گازهای گلخانه ای خود را به میزان مشخصی کاهش دهد. آیا چنین چیزی ممکن است؟
کلا در همان سند تعهدی که هنوز دولت فراهم نکرده، مقامات دولتی باید توضیح دهند که دست به چه اقداماتی خواهند زد. اما به دلیل آن که تا کنون آن سند ارائه نشده، هنوز تعهدات دولت مشخص نیست.
بحث اصلی در توافق پاریس، کاهش میزان رشد گازهای گلخانه ای است نه توقف و صفر شدن کربن
البته، پس از فراهم شدن آن سند، احتمال دارد تعهدات دولت کاهش میزان مطلق انتشار نباشد و دولت کاهش رشد انتشار را مدنظر قرار دهد و سقفی را برای میزان انتشار با قراردادن سال هدفی در نظر گیرد.
بحث اصلی در توافق پاریس، کاهش میزان رشد گازهای گلخانه ای است نه توقف و صفر شدن کربن. نکته مهم این است که اگر کشور رشد کند، میزان مصرف انرژی و به تبع آن انتشار گازهای گلخانه ای آن هم رشد پیدا می کند. بنابراین، ممکن است که آن تعهد دولت که هنوز هم شفاف نشده و در آینده مشخص خواهد شد، تعهدی باشد که جلوی رشد اقتصادی را بگیرد.
* پیوستن به پیمان پاریس چه مزایا و مضراتی برای ایران دارد و در صورت نپیوستن چه تبعاتی برای ایران به همراه خواهد داشت؟
موافقتنامه پاریس نه تنها برای ایران بلکه برای هیچ کشوری الزام آور نیست؛ یعنی هیچ الزام بین المللی وجود ندارد که کشوری به این توافق بپوندد یا خیر و این خود کشورها هستند که تشخیص می دهند تا به این معاهده روی آورند.
از آن جایی که ایران همانند بسیاری از کشورها تمایل دارد تا در راستای معاهدات بین المللی و حفظ محیط زیست و کره زمین گام بردارد، قصد دارد تا در معاهده پاریس نقش آفرینی کرده و حضور داشته باشد
اما، از آن جایی که ایران همانند بسیاری از کشورها تمایل دارد تا در راستای معاهدات و اشل بین المللی و حفظ محیط زیست و کره زمین گام بردارد، قصد دارد تا در این زمینه نقش آفرینی کرده و حضور داشته باشد. از این جهت احتمال دارد که مراحل تصویب نهایی این الحاق صورت پذیرد.
البته در رابطه با مشکلات پیش آمده برای کره زمین هم ایران نقشی نداشته و بیشتر کشورهای توسعه یافته از جمله امریکا و مخصوصا اتحادیه اروپا از سال ۱۸۵۰ تا کنون با مصرف سوختهای فسیلی و زغال سنگ، میزان انباشت گازهای گلخانه ای و دی اکسید کربن را در طول این ۱۵۰ سال گذشته، افزایش داده اند و برخی از دانشمندان معتقدند که این انباشت، موجب گرمتر شدن کره زمین و تغییرات اقلیمی گردیده است.
لذا، ایران هم به اندازه سهم بسیار بسیار ناچیز خود میتواند در این حرکت بین المللی حضور داشته باشد، در حالی که عدم حضور آن هم مشکلی ایجاد نمی کند. زیرا ایران همانند بسیاری از کشورهای در حال توسعه البته به غیر از چین و هند که در ۱۰ سال اخیر رشد جدی داشته اند، نقش آنچنانی در این توافق نخواهد داشت.
* این حرکت بین المللی در سطح ملی چه تاثیری برای اقتصاد ایران خواهد داشت؟
این حرکت بین المللی در سطح ملی هیچ تاثیری برای ایران نخواهد داشت؛ البته برخی از کارشناسان ادعا می کنند که پیوستن ایران ممکن است موجب برخی از حمایتهای فنی و حتی مالی هم از ایران بشود.
بر اساس تجربیات سالهای گذشته در خصوص پیمان کیوتو، میتوان به این نکته دست یافت که در آن زمان که تازه تحت تحریم نبودیم، نتوانستیم حمایتی را جلب کنیم در حالی که پیمان کیوتو با هدف مشابه موافقت نامه پاریس و حمایت از کشورهای در حال توسعه شکل گرفته بود
منظور از حمایت فنی مثلا کمک کردن در جهت افزایش راندمان کشور و پشتیبانی مالی میتواند کمک کردن در جهت تجهیزات پاک باشد.
بر اساس تجربیات سالهای گذشته در خصوص پیمان کیوتو، می توان به این نکته دست یافت که در آن زمان که تازه تحت تحریم نبودیم، نتوانستیم حمایتی را جلب کنیم در حالی که پیمان کیوتو با هدف مشابه موافقت نامه پاریس و حمایت از کشورهای در حال توسعه شکل گرفته بود.
واقعیت این است که در آن زمان که شرایط بسیار خوبی برای دریافت حمایتهای بین المللی به لحاظ مالی و فنی فراهم بود؛ ما در اخذ این حمایتها اصلا موفق نبودیم، چه برسد به شرایط کنونی تحریمی. بنابراین با توجه به پیمان کیوتو نمی توان امیدوار بود و بعید است که مزایایی عاید کشور شود.
اما مسئله پیوستن یا نپیوستن ایران، به تصمیم دولت جدید و همچنین آمدن رئیس جدید سازمان محیط زیست و عملکرد وی دارد.
نظر شما