بازار؛ گروه استانها: بسیاری از افراد که در روستاهای مجاور مشهد و حتی شهرها و استان‌های هم‌جوار قرار داشتند در طی سال های گذشته در آرزوی رسیدن به کار و زندگی بهتر به این شهرپناه آوردند و لذا همین پناه آوردن بدون ضابطه آن‌هم با درآمدهای اندکی که این خانواده‌ها داشتند سکونتگاههای غیررسمی ایجاد کرده که حالا برای این شهر حاشیه‌ساز شده است.
جدا از مهاجرت‌هایی که باهدف به دست آوردن کار وزندگی بهتر در مشهد شاهد آن هستیم از سوی دیگر با ایجاد تنش‌های اقتصادی و کاهش درآمد خانواده‌ها بسیاری از ساکنان نقاط مرکزی شهر نیز موجب شده تا این افراد به حاشیه شهر رانده شوند.شهر مشهد حدود یک‌میلیون و ٢٥٠ هزار جمعیت حاشیه‌نشین دارد که مورد هدف طرح بازآفرینی شهری هستند.
۳۱ شهر از ۸۱ شهر خراسان رضوی دارای محلات هدف بازآفرینی هستند که مشتمل بر ۱۱۷ محله و ۹ هزار و ۲۰۲ هکتار است و در این تعداد شهر ۱.۷ میلیون نفر در محلات هدف بازآفرینی شهری زندگی می‌کنند.
وعده‌های نافرجام
از حق نگذریم دولتمردان برای حل مشکلات حاشیه‌های شهر مشهد چندان هم بی‌توجه یا ناکارآمد نبودند و نمونه آن اهدای زمین به متراژ ۲۰ هزار متر توسط آستان قدس و یا احداث ۵۰۰ واحد مسکونی توسط بنیاد مسکن برای حاشیه‌نشینان مشهد است.
همچنین در دی‌ماه ۹۸ عملیات احداث دو هزار واحد مسکونی در حاشیه شهر مشهد با حضور محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه‌وبودجه کشور آغاز شد اما باوجوداینکه نوبخت وعده داد که این واحدها یک سال دیگر در ۲۲ بهمن ۱۳۹۹ به بهره‌برداری می‌رسد اما این رؤیا به حقیقت نپیوست.
طبق آمار استانداری خراسان رضوی حدود ۸۰۰ واحد مسکونی و طبق آنچه بنیاد مسکن می‌گوید ۵۲۰ واحد از این پروژه ساخته‌شده است و تعدادی از حاشیه‌نشینان هم توانسته‌اند با گرفتن تسهیلات از خانه‌های ناایمن خود به این واحدهای مسکونی نقل‌مکان کنند. با این‌حال در سال ۹۹ مصوب شد مبلغ پنج میلیارد تومان برای نوسازی و مقاوم‌سازی دو هزار واحد مسکونی حاشیه شهر مشهد به‌منظور جلوگیری از وقوع اتفاقات ناگوار در اثر حوادث غیرمترقبه به استان خراسان رضوی تعلق بگیرد. بودجه‌ای که مصوب شد، اما به علت محدودیت‌های مالی، سال گذشته تخصیص نیافت و پرداخت نشد.
تخصیص تسهیلات برای نوسازی واحدهای غیر مقاوم از دیگر راه‌هایی بود که دولتی‌ها برای مقاوم‌سازی شهر مشهد در سر می‌پروراندند اما بنا بر اظهارات مدیرکل بنیاد مسکن باوجوداینکه افزون بر ۱۲۴۰ نفر از ساکنان حاشیه شهر متقاضی بودند که واحدهایشان را تخریب کنند و دوباره بنایی نو و مقاوم بسازند. با توجه به تورم و مشکلات وام ۷۶۵ نفر انصراف دادند.
همچنین بانک‌ها در وام‌های زنجیره‌ای سخت‌گیری خاص خودشان رادارند که ضامن کارمند می‌خواهند و لذا تمامی این مشکلات سد راه طرح مقاوم‌سازی است.
شهرک‌های اقماری گزینه جایگزین
رئیس انجمن انبوه‌سازان خراسان رضوی در گفت‌وگو با بازار اظهار می‌کند: ایجاد شهرک‌های اقماری در اطراف کلان‌شهر مشهد یکی از راه‌های جلوگیری از حاشیه‌نشینی است.
محمود پژوم به ما می‌گوید: اکنون پس از گذشت ۴۰ سال همچنان با مقوله‌های متعددی همچنان مشکل حاشیه شهرها و عدم‌اصلاح بافت فرسوده شهری مواجه هستیم.
عضو کانون سراسری انبوه‌سازان مسکن و ساختمان ایران از احداث شهرک‌های اقماری برای حل این مشکل یادکرده و اظهار می کند: برای این کار باید روستاهایی که دارای پتانسیل مناسب هستند و در حد فاصله قابل‌قبول در اطراف مشهد قرارگرفته‌اند، بامطالعه طرح هادی و داشتن زیرساخت‌های مناسب به‌عنوان یک حق انتخاب برای توسعه مدنظر قرارگرفته و جایگزین سکونتگاههای اطراف شهر شوند.
وی توجه به بخش خصوصی و همچنین حوزه سرمایه‌گذاری بخش مسکن را بسیار مهم توصیف می کند و ادامه می دهد: بخش مسکن حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد اقتصاد کشور را بر عهده دارد و لذا توجه و برنامه‌ریزی در این حوزه بسیار ضروری است.
رئیس انجمن انبوه‌سازان خراسان رضوی تأکید می کند: اگر سرمایه‌گذاران به حوزه صنعت ساختمان توجه کنند و در این حوزه سرمایه‌گذاری صورت گیرد، هم اشتغال‌زایی ایجاد می‌شود و هم کمبودهایی که در مسکن داریم رفع خواهد شد.
وعده تأمین مسکن در پیچ‌وخم مشکلات
پژوم همچنین در پاسخ به سؤال ما مبنی بر اینکه آیا با وعده دولت جدید برای احداث یک‌میلیون واحد مسکونی می توان به حل مشکل مسکن خوشبین بود یا خیر نیز پاسخ می دهد: درصورتی‌که تمام زیرساخت‌ها و مقدمات برای ساخت هزار واحد مسکونی در سال از سوی دولت تأمین شود مانند زمین لازم و همچنین تسهیلات لازم این کار شدنی است.
وی با اشاره به اینکه انبوه‌سازان خراسان رضوی به‌تنهایی آمادگی ساخت مسکن در وسعت ۱۵ میلیون مترمربع رادارند افزود: علاوه بر تهیه زمین برای این‌همه واحد وعده داده‌شده به‌طور حتم نیازمند زیرساخت‌هایی مانند آب، برق، گاز و جاده برای ساخت این واحدهای مسکونی هستیم که این نیازها یک به قابل فراهم شدن نیست.
وی بابیان اینکه یک‌بار دیگر هم در مسکن مهر این راه را رفته و تجارب تلخ و شیرینی هم داشتیم بیان کرد: دولت در حالی می‌تواند اقشار کم‌درآمد جامعه را صاحب‌خانه کند که زمین و همچنین تسهیلات ساخت را در قالب اقساط بلندمدت در اختیار آن‌ها قرار دهد.
عضو کانون سراسری انبوه‌سازان مسکن و ساختمان ایران با اشاره به این موضوع که به‌صرف یک وعده یا شعار نمی‌توان کار به این بزرگی را دست گرفت ادامه داد: ساخت یک‌میلیون واحد مسکونی در سال مستلزم تأمین مصالح ساختمانی به‌ویژه آهن‌آلات و سیمان باقیمت مناسب است و دولت باید به نحوی تمهیدات لازم را بیندیشد که آغاز ساخت واحدها، افزایش قیمت مصالح ساختمانی، اقلام تأسیساتی و مکانیکی موردنیاز در بخش مسکن و نیز التهاب در بازار را به دنبال نداشته باشد.
ستاد بازآفرینی
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان رضوی بابیان اینکه برای شهر مشهد ستاد بازآفرینی در سطح ملی تشکیل‌شده اظهار می‌کند: نتیجه تشکیل این ستاد تصویب بیش از ۱۳۰ طرح زیربنایی و روبنایی در چارچوب طرح بازآفرینی شهری با رقم بیش از چهار هزار میلیارد تومان اعتبار است.
سید کمال‌الدین میر جعفریان به خبرنگار ما می گوید: اداره دبیرخانه ستاد بازآفرینی در خراسان رضوی بر عهده اداره کل راه و شهرسازی استان و در شهرستان‌ها بر عهده فرمانداران است و بیشتر موضوعات مطرح‌شده مرتبط با حاشیه شهرها و محلات بازآفرینی، هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی برای مباحث اجتماعی و کالبدی است.
وی اضافه می کند: کمیته‌های برنامه‌ریزی شهرستان‌ها و فرمانداران موظف هستند حداقل ۳۰ درصد از اعتبارات عمرانی شهرستان خود را به بازآفرینی و ساماندهی حاشیه شهرهای خود اختصاص دهند که این‌یک تکلیف قانونی است تا شاخص‌های زندگی شهروندان برای آسایش و آرامش به حد متوسط خود برسد و نیاز است تا کم و کاستی دستگاه‌ها در این مورد جبران شود.
میر جعفریان می افزاید: یکی دیگر از مواردی که باید به اجرای آن اهتمام داشت، هویت بخشی و سنددار کردن املاک و مستحدثات نقاط حاشیه شهر مشهد است که در اجرای آن همکاری خوبی بین آستان قدس رضوی، شهرداری مشهد و فرمانداری مشهد در حال شکل گرفتن است.
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان رضوی اذعان می کند: با توجه به اینکه بیش از ۳۰ تسهیلگر در مناطق مختلف شهر مشهد در حال فعالیت هستند باید طرح، منسجم و زنجیره‌وار در نظر گرفته شود تا با استفاده از همه ظرفیت این تسهیلگران به نتایج بهتری دست پیدا کنیم.
وی تاکید می کند: دستگاه‌های اجرایی باید با برنامه‌ریزی نسبت به فعالیت جاری خود که وظیفه ذاتی آن‌هاست در اجرای سهم یک‌سوم خود در مناطق طرح بازآفرینی شهری تلاش بیشتری کنند و می‌توانند طرح‌های ناتمام خود در بافت فرسوده را در قالب این اقدام مشترک به سرانجام برسانند.
نظر شما