بازار؛ گروه بین الملل: سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران اخیراً اعلام کرده مذاکرات وین مذاکراتی برای رسیدن به یک متن جدید نیست. مذاکرات وین برای اطمینان از اجرای برجام طابق النعل بالنعل آنچنان که در برجام آمده و مطابق قطعنامه ۲۲۳۱ توسط آمریکاست. آن‌چه در وین تا امروز صورت گرفته اطمینان از این مسیر است که اگر آمریکا به تمامی تعهداتش ذیل برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ به صورت راستی آزمایی شده برگردد، قطعا جمهوری اسلامی ایران موافقت خواهد کرد که آمریکا در اتاق و میز برجام بنشیند و ایران هم اقدامات جبرانی خودش را متوقف خواهد کرد و مطابق برجام تعهدات خود را انجام خواهد داد.
خطیب‌زاده تصریح کرده بود: این گفت‌وگوها بیش از اینکه گفت‌وگوهایی منتهی به یک متن جدید باشد، گفت‌وگوهای تکنیکی است که با جزییات فرابخشی با حضور برخی جهات مرتبط در مذاکرات وین انجام شده است و از این پس هم نیز همین طور خواهد بود و به صورت اجماع حاکمیتی پیش خواهد رفت. اینکه پیشانی آن وزارت خارجه و یا جای دیگر باشد، تصمیمی است که طی روزهای آتی اعلام خواهد شد. مهم این است که تاکنون و پس از آن به صورت اجماعی و با تصمیم ملی کارها جلو خواهد رفت.
خبرنگار بازار در گفتگو با پروفسور «نادر انتصار» رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلاباما آمریکا به بررسی آینده برجام بر اساس اظهارات خطیب زاده پرداخته است که در ادامه می آید.
*«سعید خطیب زاده» سخنگوی وزارت خارجه ایران اخیرا به طور ضمنی اعلام کرد ممکن است در دولت ابراهیم رئیسی، متولی مذاکرات هسته ای وزارت خارجه نباشد و احتمالا شورای عالی امنیت ملی ایران مذاکرات را به پیش ببرد. این موضوع چه آثاری بر مذاکرات وین خواهد داشت؟
نظر به اینکه تصمیمات شورای عالی امنیت ملی ایران در مسائلی مانند برجام همواره مهمتر از تصمیمات وزارت خارجه بوده و خواهد بود سخنان اخیر آقای خطیب زاده در مورد اینکه وزارت خارجه ممکن است در دوران ریاست جمهوری آقای رئیسی متولی مذاکرات هسته ای نباشد دور از انتظار نبود.
اگر شورای عالی امنیت ملی ایران سکان مذاکرات را مستقیما در دست بگیرد موانعی که وزارت خارجه ایران در دوران ریاست آقای روحانی با آن مواجه بود تا مقدار زیادی از بین خواهد رفت.
لذا تیم جدید مذاکرات میتواند با قاطعیت بیشتر عمل کند و زودتر بتواند تصمیم بگیرد که آیا طرف مقابل یعنی آمریکا میخواهد از مذاکرات وین برای امتیاز گرفتن هرچه بیشتر از ایران استفاده کند و یا اینکه جدا مایل است که تمام تعهدات برجامی خود را بدون بهانه گرفتن اجرا کند.
*سعید خطیب زاده همچنین اعلام کرده است «ایران در مذاکرات وین براساس تصمیم نظام و تصمیم حاکمیتی مذاکره کرد. در ایران تغییر دولت صورت گرفته و طبیعی است تغییراتی انجام شود اما این بدان معنا نیست که تصمیم حاکمیتی ایران تغییر کند.» آیا این به معنای عدم تغییر در سیاست ایران در خصوص تداوم مذاکرات وین ارزیابی می شود؟
بله البته اگر مذاکرات وین بیشتر از حد انتظار فرسایشی نشوند و نظام به این نتیجه برسد که احتمال دیدن چراغ روشنی در انتهای تونل نیمه تاریک مذاکرات وین وجود دارد.
ولی همانطور که در جواب سؤال قبلی گفتم سیاست ایران در مورد مذاکرات وین بستگی به رفتار طرف غربی خواهد داشت و عملکرد آمریکا و اروپا در نوسانات احتمالی سیاست ایران تاثیر خواهد داشت.
*سعید خطیب زاده همچنین گفته است «همه طرف‌ها در برجام باید به دقت توجه کنند که روزهای آتی روزهای بسیار مهمی است در نحوه صحبت‌ها و ارائه مواضع و موضع گیری‌هایشان و تلاش‌هایی که انجام می‌دهند دقت کنند. هر اقدامی که سازنده نباشد، قطعا مضر گفت‌وگوها در وین است. جمهوری اسلامی ایران مطابق رفتار طرف‌های مقابل تصمیم خود را اتخاذ خواهد کرد. آن‌چه الان مهم است این است که با همکاری ۱+۴ با ایران دور بعدی گفت‌وگوها در وین را از سر بگیریم.» به نظر می رسد سخنان وی اشاره به نشست آتی شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی دارد. آیا به نظر شما، شورای حکام آژانس در نشست آتی جانب احتیاط را رعایت خواهد کرد یا برای فشار به ایران ممکن است قطعنامه صادر کند؟
نحوه رفتار شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی قابل پیش بینی نیست. از یک طرف آژانس بین المللی انرژی اتمی سعی کرده است عملکرد خود را در مورد مسائل هسته ای ایران حرفه ای و تکنیکی انجام دهد.
از طرفی دیگر، این سازمان مانند تمام سازمانهای بین المللی نمیتواند نظرات کشورهای بزرگ مانند آمریکا را نادیده بگیرد و کاملا بیطرف عمل کند. لذا در برخی موارد آژانس بین المللی انرژی اتمی، بخصوص شورای حکام آژانس، تصمیمات خود را زیر فشار کشورهای غربی مانند آمریکا اتخاذ کرده است.
*اخیرا نخست وزیر اسرائیل با «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا دیدار کرد و در خصوص «طرح جایگزین» برجام به توفق رسیدند. این اقدام در حالی است که دولت رئیسی در ایران به قدرت رسیده است، حاوی چه پیامی است؟
این اقدام ممکن است که یک تاکتیک برای فشار آوردن «حد اکثری» قبل از شروع مذاکرات به تیم جدید ایران باشد. یا ممکن است این اقدام جهت نزدیک کردن مواضع آمریکا و اسرائیل باشد. به هر حال، دولت جو بایدن با این اقدامش کمکی به تتجه رسیدن مذاکرات آینده نکرده است
*«رابرت مالی» اخیرا «دان شاپیرو» سفیر سابق آمریکا در اسرائیل را به تیم مذاکره کننده هسته ای با ایران اضافه کرده است. دلیل این موضوع چیست و آیا تغییری در رویکرد آمریکا در خصوص برجام ایجاد خواهد شد؟
«دان شاپیرو» و «تونی بلینکن» وزیر خارجه امریکا روابط نزدیکی با یکدیگر دارند. هردو اینها همکار یکدیگر در شرکت مشاوره ای «وست اکزک» بودند. این یک شرکت با نفوذی در تعیین سیاستهای خارجی آمریکا، به خصوص در دوران دموکراتها بوده است.
تا امروز ۱۸ نفر از افراد عالیرتبه سیاست خارجی دولت بایدن از این شرکت مشاورای وارد دولت شده اند که «تونی بلینکن» و «دان شاپیرو» دو نفر از آنها هستند و روابط نزدیک و حسنه ای با دولت و سیاستهای اسرائیل دارند.
ضمنا «دان شاپیرو» یکی از مشاوران شرکت اسرائیلی «ان اس او» بود که جاسوس افزار «پگاسوس» را که اخیر جنجالهای زیادی در موردش به دست آماده است را تولید کرده است. به نظر میرسد که دولت بایدن می خواهد خیلی بیشتر از گذشته سیاستهای مشترکی با دولت اسرائیل در مورد ایران اتخاذ کند و نقش اسرائیل را به عنوان بازیکن پشت پرده به سطح بالاتری ارتقا دهد.
نظر شما