طاهره شهابی*؛ بازار: همدان استانی کشاورزی است و همانطور که بارها در یادداشت ها و مقالات متعدد به آن پرداخته شده این استان در تولید برخی محصولات کشاورزی در کشور سرآمد است.
گذشته از اینکه استان همدان در تولید محصولاتی همچون گردو، سیر، سیب زمینی، انگور و برخی میوه ها از جمله سیب و حتی گیاهان دارویی و گشنیز و رازیانه در کشور حرف برای گفتن دارد در اجرای برخی طرح ها همچون سرشاخه کاری درختان گردو و اجرای طرح فراز و داربستی کردن تاکستان ها و درختان مو نیز در کشور پیشرو بوده است.
با این توضیح در این یادداشت به بررسی وضعیت استان همدان در اجرای طرح داربستی کردن درختان انگور می پردازیم؛ طرحی که اگر چه با خود مزایای بسیاری به همراه دارد اما این روزها مشکلاتی که گریبان آن را گرفته منجر به گله و شکایت کشاورزان و انگورکاران شده است.
این روزها در حالی رغبت کشاورزان به اجرای این طرح بیشتر شده که مشکلاتی دست و پا گیر آنها و مانع اجرای طرح می شود
سال ها قبل شهرستان ملایر در استان همدان که به شهر جهانی انگور شهرت دارد و قطب تولید این یاقوت های طلایی در کشور محسوب می شود در اجرای طرح فراز و داربستی کردن درختان انگور پایلوت شد تا نتیجه انجام این طرح بهتر و به صورت متمرکز جمع آوری شود اما این روزها در حالی رغبت کشاورزان به اجرای این طرح بیشتر شده که مشکلاتی دست و پا گیر آنها و مانع اجرای طرح می شود.
طبق بررسی ها ایران در حال حاضر از نظر تولید انگور و سطح زیر کشت آن هم‌ردیف کشورهایی همچون چین، ایتالیا، آمریکا، اسپانیا، ترکیه، فرانسه و آرژانتین است و رتبه هشتم جهانی را از نظر سطح زیر کشت و رتبه نهم جهانی را در تولید انگور دارد و در این میان همدان در کنار استان‌های قزوین، فارس، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی از تولیدکنندگان عمده انگور در کشور بشمار می‌رود.
آمارها گویای آن است که نیمی از تاکستان‌های استان همدان با حدود ۱۱ هزار هکتار در شهرستان ملایر واقع شده و سالانه بیش از ۲۴۰ هزار تُن انگور از سطح باغ‌های ملایر برداشت می‌شود.
در حال حاضر بیش از ۱۵ رقم انگور در تاکستان‌های ملایر تولید می‌شود که رقم اصلی آن با ۸۵ درصد سطح زیر کشت، رقم انگور بی‌دانه سفید است که انگور بی‌دانه قرمز، صاحبی، شاهانی، خلیلی، لعل، یاقوتی، عسگری، شصت‌عروس و انگور سیاه از دیگر رقم‌های انگور در شهر جهانی انگور است.
حدود ۷۵ درصد از انگور تولید شده در شهرستان ملایر به ۴۵ هزار تُن انواع کشمش تیزابی، آفتابی و گوگردی تبدیل می‌شود، حدود ۶ درصد از انگور تولیدی ملایر به سه هزار و ۳۹۰ تُن کشمش سایه‌خشک، هفت درصد به سه هزار و ۹۵۵ تُن شیره انگور، یک درصد به میزان دو هزار و ۲۶۰ تُن آبغوره و دو درصد معادل چهار هزار و ۵۲۰ تُن به سرکه، شربت، باسلق و سایر مشتقات انگور تبدیل می‌شود و ۱۰ درصد انگور تولیدی این شهرستان معادل ۲۲ هزار و ۶۰۰ تُن به صورت تازه‌خوری و ارایه در بازار مصرف می‌شود.
مزیت‌های محصول تولیدی انگور در استان همدان به‌ویژه ملایر شهر جهانی انگور بی‌شمار است تا آنجا که همین ظرفیت‌های بالقوه سبب توجه دست اندرکاران بخش کشاورزی به این شهرستان و محصول انگور شد تا به واسطه اجرای طرح هایی خاص ملایر قطب مهم اقتصادی در بخش کشاورزی باشد و سهم خود را در بازارهای جهانی کسب کند.
طرح فَراز یکی از برنامه‌ها در راستای اصلاح باغ‌های انگور و افزایش عملکرد این محصول بود تا آنجا که هم اکنون یکی از اولویت‌های مهم استان در سند راهبری توسعه و برنامه عملیاتی اجرای این طرح است
در همین راستا طرح فَراز یکی از برنامه‌ها در راستای اصلاح باغ‌های انگور و افزایش عملکرد این محصول بود تا آنجا که هم اکنون یکی از اولویت‌های مهم استان در سند راهبری توسعه و برنامه عملیاتی اجرای این طرح است و طبق برنامه پیش‌بینی شده تا پایان امسال باید ۶۰۰ هکتار طرح فَراز در استان همدان اجرا شود.
در توضیح بیشتر ویژگی های طرح فراز باید گفت که افزایش عملکرد در واحد سطح، افزایش کیفیت محصول، جلوگیری از بیماری‌ها و آفات، افزایش بازدهی آبیاری با اجرای آبیاری نوین (قطره‌ای)، جذب نور مناسب و تهویه مناسب، کاهش مصرف سموم در سیستم کاشت، داشت و برداشت و کاهش ضریب مکانیزاسیون از مزیت‌های مهم اجرای طرح فَراز است ضمن اینکه این طرح را می‌توان هم در باغ‌های قدیمی و هم جدید با روش‌های مناسب اجرا کرد.
ویژگی های اجرای طرح فراز در حالی این چنین یکی پس از دیگری عنوان و برای جلب نظر کشاورزان مبنی بر اجرای آن تلاش شده و می شود که اخیرا موضوع گرانی مصالح مورد نیاز اجرای این طرح سبب گله و شکایت باغداران شده است.
تنها در یک مورد پایه که مهمترین عامل در اجرای باغات داربستی است و در مناطق مختلف دنیا براساس شرایط آب و هوایی منطقه و وضعیت اقتصادی باغداران از پایه های با جنس متفاوتی استفاده می شود این روزها قیمتی قابل توجه را به خود اختصاص داده است.
افزایش قیمت مصالح ساختمانی شرایط را سخت کرده و اجرای طرح فراز برای هر باغدار ۱۴۰ میلیون در هر هکتار هزینه به همراه دارد
این موضوع آنجا مورد تایید قرار می گیرد که مسئولان جهادکشاورزی عنوان می کنند افزایش قیمت مصالح ساختمانی شرایط را سخت کرده و اجرای طرح فراز برای هر باغدار ۱۴۰ میلیون در هر هکتار هزینه به همراه دارد که با توجه به اعتبارات ضعیفی که برای اجرای این طرح در نظر گرفته شده احتمال اینکه کشاورزان از اجرای آن منصرف شوند وجود دارد.
به هر حال موضوع عنوان شد تا تاکید شود هنگامی که در صدد ترغیب کشاورزان به اجرای طرحی هستیم باید زیرساخت های آن نیز فراهم شود نه اینکه اقدامات لازم صورت گیرد و آنجا که پای عمل پیش می آید به یکباره موانعی سد راه شود و جلوی انجام آن را بگیرد.
در این راستا شاید کمترین اقدام تخصیص اعتبارات و تسهیلات مناسب برای اجرای طرح فراز باشد تا با این حرکت انگیزه کشاورزان به اجرای طرح از بین نرود و اهداف تعیین شده نیز سریعتر جامه عمل به تن کنند.
* فعال رسانه ای
نظر شما