تهمینه غمخوار؛ بازار: دو هفته از تحلیف «ابراهیم رئیسی» رئیس جمهوری اسلامی ایران می گذرد. بر همین اساس، رئیس جمهور جدید باید به منظور آغاز فعالیت دولت خود برای وزیران پیشنهادی من جمله وزیر نفت از بهارستانی ها رای اعتماد بگیرد.
با اما و اگرهایی نظیر سخت بودن تفاهم میان ایران و امریکا، شروط احتمالی از سوی دو طرف و به تعویق انداختن روند مذاکرات، این موضوع که چشم انداز داخلی کشور چگونه خواهد بود و جایگاه صنعت نفت ایران در بازار ۲۰۲۱ جهانی نفت خام چیست؟ آیا بازار نفت ایران احیا خواهد شد؟ و سرمایه‌گذاران دنیا مجددا به کشور می‌آیند و روند اشتغال و توسعه کلید می‌خورد؟ همگی سوالات و موضوعات کلیدی است که باید مشخص و شفاف شود.
همچنین، اینکه آیا ما خواهان گسترش حضور در عرصه بین المللی هستیم یا اینکه درصددیم تا درها را به روی کشور بسته نگه داشته و شرایط کنونی را ادامه دهیم چرا که آنچه شرایط را تغییر می‌دهد رویکرد و انتخاب‌های ما می باشد.
در همین راستا و بر اساس اهمیت موضوع صنعت نفت ایران، خبرنگار بازار گفتگویی با «همایون فلکشاهی»، کارشناس ارشد و تحلیگر «موسسه تحلیل داده انرژی کپلر» مستقر در لندن در رابطه با چشم انداز صنعت نفت ایران در دولت سیزدهم ترتیب داده است که در ادامه می خوانیم:
* دیدگاه جنابعالی در خصوص چشم انداز صنعت نفت ایران در دوران ابراهیم رئیسی چیست؟
بدون شک سرنوشت چهار سال دولت ابراهیم رئیسی در حوزه نفت به جریان تحریم ها وابسته است. اگر دولت جدید بتواند با آمریکا به یک توافق برسد که تحریم ها لغو شوند، می‌تواند فروش نفت خام و میعانات گازی خود را افزایش دهد و درآمد بیشتری کسب کند.
در غیر این صورت چالش های اصلی فعلی که از دیدگاه من از حجم فروش نفت خام و میعانات گازی گرفته تا جذب سرمایه و حفاظت نیروی انسانی واقعا کم نیستند، باقی خواهند ماند و چشم‌انداز خوش‌بینانه ای برای صنعت نفت نخواهیم داشت و تمامی این مسائل جزء چالش های اصلی دولت خواهند بود.
* رویکرد و تفکر دولت جدید نسبت به مباحث تحریمی نسبت به دولت حسن روحانی از نظر شما چگونه است و چه چشم اندازی برای حضور نفت ایران مرتبط با این مسائل قابل مشاهده است؟
تا به حال استراتژی دولت جدید نسبت به مباحث تحریمی مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد که دولت ابراهیم رئیسی به دنبال امتیاز بیشتری باشد؛ مخصوصا در رابطه با برداشتن اشخاص از لیست تحریم؛ از جمله خود شخص رییس جمهور و تضمین این مسئله که آمریکا بار دیگر از توافق خارج نشود. این استراتژی پر از ریسک است، زیرا امکان اینکه تمایل مذاکره کردن دولت بایدن کمرنگ تر بشود، بسیار زیاد است.
به نظر می‌رسد که دولت ابراهیم رئیسی به دنبال امتیاز بیشتری باشد؛ مخصوصا در رابطه با برداشتن اشخاص از لیست تحریم از جمله خود شخص رییس جمهور و تضمین این مسئله که آمریکا بار دیگر از توافق خارج نشود
برای آمریکا از نظر اقتصادی هیچ فرقی نمیکند که با ایران به توافق برسد یا خیر در حالی که بزرگترین اولویت دولت بایدن نیز بهبود اقتصاد از وضعیت کرونا است. حضور نفت ایران در بازار کاملا به این مسئله وابسته است و اگر تحریم ها لغو نشوند، افزایش حجم نفت ایرانی در بازار امکان پذیر نیست.
برای آمریکا از نظر اقتصادی هیچ فرقی نمیکند که با ایران به توافق برسد یا خیر در حالی که بزرگترین اولویت دولت بایدن نیز بهبود اقتصاد از وضعیت کرونا است
بر اساس داده های شرکت کپلر در ماه ژوئیه، صادرات نفت کشور در حدود ۷۰۰ هزار بشکه در روز بوده و میانگین صادرات نفت خام و میعانات گازی از ابتدای سال ۲۰۲۱ بین ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار بشکه است. برای ایران، مقصد نهایی چین است ولی ما نمی توانیم در حال حاضر تصوری از افزایش این حجم در شرایطی که خود چین درگیر سویه دلتای کرونا شده است، داشته باشیم.
* از دیدگاه شما دولت جدید ایران چه اقداماتی را باید در جهت بهبود و توسعه صنعت نفت مدنظر قرار داده و به مرحله اجرا برساند؟
به نظر من بزرگترین و مهم ترین چالش صنعت نفت کشور نیروی انسانی است. متاسفانه خیلی از جوان های حوزه نفت به دنبال مهاجرت هستند؛ البته نه فقط به آمریکا و اروپا، بلکه به کشور های منطقه هم مهاجرت میکنند.
بزرگترین و مهم ترین چالش صنعت نفت کشور نیروی انسانی است چرا که متاسفانه خیلی از جوان های حوزه نفت به دنبال مهاجرت هستند
علاوه بر آن، چالش دیگری از جمله مشکلات فنی نیز وجود دارد. از آن جمله می توان به نگهداشتن ظرفیت تولید نفت در میادین قدیمی کشور و همچنین افت فشار در مخزن پارس جنوبی اشاره کرد.
این مشکلات، معضل هایی فوری هستند و می‌توانند کشور را به سمت بحران انرژی در آینده کوتاه مدت ببرد. رسیدن به این مواضع نیاز به توانایی بیشتر نیروی انسانی در حوزه نفتی کشور دارد و همچنین جذب تکنولوژی و سرمایه گذاری که با وجود تحریم ها بسیار دشوار است.
* از آن جایی که بحث سرمایه گذاری در ایران به وضعیت سیاسی کشور مرتبط می شود. آیا سرمایه‌گذاران دنیا مجددا در ایران سرمایه گذاری کرده و روند اشتغال و توسعه کشور کلید خواهد خورد؟
همانطور که اشاره کردید، سرمایه‌گذاری خارجی با وضعیت سیاسی کشور رابطه مستقیم دارد. در شرایط کنونی حتی شرکت های چینی راضی به سرمایه‌گذاری مستقیم در ایران نمی باشند. اما اگر تحریم ها لغو شوند، جذب سرمایه‌گذاران خارجی امکان پذیر خواهد شد. اما به طور کلی، تمایل شرکت های غربی به سرمایه‌گذاری در ایران به شدت زمان قبل از ترامپ نیز نخواهد رسید.
تمایل شرکت های غربی به سرمایه‌گذاری در ایران به شدت زمان قبل از ترامپ نیز نخواهد رسید
در ضمن باید بگویم که این شرکتها دیگر همانند گذشته متکی به نفت و گاز تکیه نیستند و اولویت آنها انرژی های تجدیدپذیر می‌باشد. از طرفی این شرکتها واهمه و نگرانی زیادی از احتمال بازگشت تحریم ها دارند. بنابراین جذب شرکت های چینی و روسی آسان تر خواهد شد.
* یکی از مهمترین اولویت های ایران در دولتهای پیشین و حضور بیژن زنگنه در وزارت نفت، تکمیل کردن پالایشگاه ستاره خلیج فارس بوده که اولین پاسخ به این چالش بزرگ خام فروشی است. از نظر شما چه راهکارهایی برای ایران وجود دارد تا از خام فروشی فاصله بگیرد و به سمت تولید محصولات دانش بنیان با پایه نفت برود؟
تنها راه برای کاهش دادن خام فروشی سرمایه‌گذاری در بخش پایین دستی و افزایش ظرفیت پالایش کشور است. به عنوان مثال عربستان توانسته است با ساختن پالایشگاه جیزان حجم فروش محصولات نفتی اش را افزایش دهد و در عین اشتغال سازی نماید. در نهایت این پالایشگاه از خام فروشی ۴۰۰ هزار بشکه در روز جلوگیری خواهد کرد.
در ایران، پالایشگاه ستاره خلیج فارس توانست تا حدی ایران را به صادرکننده بنزین تبدیل کند، اما با روند کنونی مصرف محصولات نفتی و گازی در داخل کشور، ایران در آینده نزدیک به واردکننده انرژی به ویژه در بخش گاز تبدیل می شود.
پالایشگاه ستاره خلیج فارس توانست تا حدی ایران را به صادرکننده بنزین تبدیل کند، اما با روند کنونی مصرف محصولات نفتی و گازی در داخل کشور، ایران در آینده نزدیک به واردکننده انرژی به ویژه در بخش گاز تبدیل می شود
اما با در نظر گرفتن مشکلات کنونی و آتی زیست محیطی کشور به همراه محدودیت های سرمایه‌گذاری، دولت جدید باید پروژه های انرژی پاک و تجدیدپذیر را ترجیحا مدنظر و مورد توجه قرار دهد؛ پروژه هایی که در دهه های آینده هم از نظر اقتصادی به نفع دولت است و هم موجب بهبود محیط زیست می شود.
نظر شما