مهناز حاج‌تقی؛ بازار: بابا نان داد» ملکه ذهنمان است. این جمله یادآور آتش داغ تنور و دستان پینه بسته پدر نانوا است اما بابای نانوا با چه زحمتی برایمان نان می‌آورد؟ نان برکت خانه، مایحتاج زندگی و میهمان همیشگی سفره‌ها محسوب می‌شود. از این‌رو اگر صحبت از گرانی آن باشد، این سخن زمزمه تلخ همه آحاد جامعه خواهد شد.
آرد به خمیر، چانه و پس از آن به نان تبدیل می‌شود. تصور پخت نان برای هر فردی آسان است ولی نادیده گرفتن مشکلات و نداشتن امکانات کافی برای این شغل، نانوایان را تحت فشار قرار داده است. این مدت در نقاط مختلف شهر یزد شاهد بسته شدن نانوایی‌هایی هستیم که به دلایل مختلف از کار خود دست کشیده‌اند و اخیرأ با تجمع و اعتراض، خواستار رسیدگی دولت به مشکلاتشان هستند.
بازار درد دل نانوایان مانند تنورشان سوزان است. افزایش ۳۰۰ درصدی هزینه‌های نانوایی تا تفاوت ۸۰ درصدی قیمت حداقلی نان در استانها امان آنها را بریده است. بیمه تأمین اجتماعی نیز از ۱۰ درصد به ۵۰ درصد افزایش یافته. در این میان، کسی جوابگوی ترک کار کارگران ماهر نانوایی‌ها و درخواست‌های بی‌جواب آنها نیست.
افزایش ۳۰۰ درصدی هزینه‌های نانوایی تا تفاوت ۸۰ درصدی قیمت حداقلی نان در استانها امان نانوایان را بریده است
در راستای این کشمکش‌ها و به دنبال تحقق درخواست نانوایان برای افزایش ۳۰ درصدی نرخ نان از سوی دولت و نیز در پی بسته شدن ۳۰ درصد نانوایی‌های یزد به دلیل مشکلات معیشتی و سختی کار، خبرنگار بازار به گفت‌وگو با جلال پیروزی‌فرد رئیس اتحادیه نانوایان استان یزد، نشسته است.
* دلیل اعتراضات اخیر نانوایان یزد چیست؟
اخیرأ با افزایش قیمت مواد غذایی از جمله برنج و حبوبات و نیز سوء استفاده دامداران به علت بالا بودن قیمت خوراک دام و تمایل به مصرف نان برای تغذیه دام روبه‌رو بودیم. این مدت همه هزینه‌های نانوایی به جز قیمت آرد تا ۳۰۰ درصد افزایش داشته ولی هنوز قیمت نان برخلاف دیگر اقلام اساسی افزایش نیافته بود. از سال ۹۳ قیمت نان ثابت بوده و افزایش نرخ در سال ۹۹ نیز بین هشت تا ۱۸ درصد بود که این رقم هیچ وقت در مقایسه با نرخ تورم عادلانه نبود و بر خلاف تلاش‌های اتحادیه و اعتراض نانوایان، دولت جهت افزایش قیمت دیر اقدام کرد.
* آیا گرانی‌ها در کیفیت نان هم تأثیر گذاشته است؟
در حال حاضر کیفیت نان استان یزد خوب است اما در برخی مواقع با توجه به افزایش قیمت مواد مخمر، نانوایان مجبور به مصرف کم آن هستند که در کیفیت نان تأثیر دارد.
* حال که افزایش نرخ نان تصویب شد، نانوایان در بهتر شدن کیفیت تعهد می‌دهند؟
همواره دولت تصور می‌کند با پایین نگه داشتن نرخ نان به جامعه کمک کرده است؛ در حالی که این رویکرد باعث لغزش و بروز کج‌روی، کم‌فروشی، آرد فروشی، تقلب، تخلف، کاهش بهداشت فردی و محیطی و در نتیجه ناسالم شدن نان مصرفی و تهدید سلامت جامعه می‌شود. قطعأ اگر نرخ نان متناسب با هزینه‌های نانوایی باشد، از کیفیت کاسته نخواهد شد.
همه هزینه‌های نانوایی به جز قیمت آرد تا ۳۰۰ درصد افزایش داشته
طبق مصوبه شورای عالی اقتصاد در سال ۸۵، نرخ نان باید مطابق تورم سالانه در فروردین هر سال ترمیم و اعلام شود، اما به بهانه دفاع از حقوق مصرف کننده، حق تولیدکننده ضایع و به او فشار وارد آمده و انگیزه ادامه کار از وی سلب شده است. نانوا هم مثل سایر اقشار جامعه نیازمند خوراک، پوشاک و ملزومات زندگی است. مشکل تورم و گرانی مربوط به کل کشور است و همه آحاد جامعه درگیر آن هستند و نمی‌توان گفت این گرانی شامل مثلأ نان نمی‌شود. دولت در این مدت به حقوق برخی تولیدکنندگان اعم از نانوایان کم‌توجه بوده است.
در این باره که آیا تعهد می‌دهیم یا خیر، لازم است با طرح پرسش‌هایی، کمی منطقی‌تر به موضوع نگاه کنیم؛ آیا صبح فروردین که حق بیمه پرسنل نانوایی بیشتر می‌شود پرسنل سازمان بیمه زرنگ و مشتری‌محور می شوند؟ آیا وقتی اداره برق صبح فروردین نرخ برق را بیشتر می‌کند الکتریسته بیشتری تولید می کند؟ آیا وقتی اداره آب نرخش را افزایش می دهد آب به‌جای چاه از چشمه به مشتری می رسد؟ آیا وقتی اداره گاز نرخش را افزایش می دهد شعله گاز آبی‌تر می سوزد و یا وقتی شورای عالی کار نرخ دستمزد را در ابتدای سال افزایش می‌دهد کارگران پویاتر می‌شوند؟
* وضعیت ورود متقاضیان به شغل نانوایی چگونه است؟
در حال حاضر متقاضی احداث واحد نانوایی در یزد به شدت کاهش یافته است. بسیاری از متقاضیان هم در راه‌اندازی واحد ثبات ندارند. موارد بسیاری مشاهده می‌شود که وقتی به متقاضیان اعلام می‌گردد آرد دولتی به واحد جدید تعلق نمی‌گیرد، آنها از درخواست خود منصرف می‌شوند.
* چرا وضعیت بهداشت کارگران نانوایی اسف‌بار است؟
نانوا در حد توان خود در ایام کرونا از ماسک و روپوش استفاده می‌کند. اما شرایط در تمام ثانیه‌های کاری مهیا نیست. از سوی دیگر، با قانونی که معلوم نیست از کجا آمده، گرفتن کارت بهداشت یک ساله به شش ماه تغییر یافته و هزینه ۱۵ هزار تومان کارت به ۱۲۰ هزار تومان رسیده است. به ازای هر دیرکرد نیز ۷۰ هزار تومان جریمه لحاظ شده که با این روند و درآمدی که نانوایان دارند، نانوایان بدون کمک دولت قادر به ارائه خدمات مطلوب نیستد.
* آیا نارضایتی در نرخ مصوب نان تاثیری در ترک کار کارگران نانوایی داشته است؟
با توجه به اینکه نرخ استان‌های همجوار حداقل ۷۰ تا ۱۰۰ درصد با یزد تفاوت دارد، درخواست اصلاح نرخ نان دادیم تا با نزدیک کردن این نرخ به استان‌های همجوار، کارگران خود را از دست ندهیم؛ چراکه این مدت شاهد خروج کارگران بسیاری از نانوایی‌ها بوده ایم.
* دلیل این همه تفاوت قیمت چیست؟
متاسفانه سال ۹۲ نرخ نام در یزد پنج درصد از نرخ اصفهان بالاتر بود ولی بعد از آن با روی کار آمدن افراد جدید در کارگروه نان، درصد ری‌گیری آرد یزد بیشتر شد. از آنجا که با ری گیری ضریب آرد مشخص می‌شود و میزان تقریبی آن سه تا هفت درصد است، ضریب آرد نان لواش به ۱.۳ دهم و نان سنگک به ۱.۷ دهم رسید. متأسفانه ضریب کلی در استان یزد از ۱.۷ به ۰.۲ رسید و نرخ پایین آمد.
بیمه نانوایان در سال جدید ۵۰ درصد گران‌تر شد
* چه تغییراتی باعث مشکلات بیشتر نانوایان شد؟
از اوایل سال ۹۹ خمیر مایه حدود ۳۰۰ درصد و شاید کمی بالاتر افزایش قیمت داشته است و اکثر آردها نیاز به مواد افزودنی داشت که طی یک سال و نیم حدود ۴۰۰ تا ۴۵۰ درصد با افزایش آن مواجه شدیم. لازم به ذکر است که بیمه نانوایان در سال جدید ۵۰ درصد گران‌تر شد و اکنون در شرایطی قرار داریم که با بروز هر حرکتی در نانوایی، با افزایش درصد مواجه هستیم.
* مهمترین مشکلات فعلی نانوایان چیست؟
اصلی ترین مشکل صنف نانوایان دخالت و اعمال نظر اکثریت ارگان ها و سازمان‌های دولتی و قبول نداشتن نظرات کارشناسان صنف می‌باشد. لازم به ذکر است با توجه به پایین بودن نرخ نان و درآمد کم نانوایان، کارگران ماهر نانوایی استان اقدام به تغییر شغل داده و به اشتغال در کارخانجات، تاکسی‌های اینترنتی و حتی جمع آوری ضایعات روی آورده اند. کارگرهای غیربومی این صنف نیز اقدام به ترک یزد و مهاجرت به اصفهان، تهران و کرمان کرده‌اند که این امر موجب شده کیفیت نان به شدت کاهش یابد و حدود ۳۰ درصد واحدهای نانوایی‌ها بسته شود که تاکنون این امر سابقه نداشته است.
* مهمترین خواسته شما چیست؟
اتحادیه نانوایان بازنگری در نرخ نان با در نظر گرفتن نرخ استان‌های همجوار و اعطای تسهیلات بهسازی با درصد پایین به واحدهای نانوایی را خواستار شد. پیشنهاد اتحادیه به استانداری این بود که هیچ تغییری نمی‌خواهد فقط این دو الی سه دهم ری‌گیری آرد برگردانده شود. توصیه میکنم مردم به میزان مصرف خود نان تهیه کنند تا شاهد خشک شدن نان‌ها نباشند. حتی در مواردی دیده می‌شود که افرادی نان را به تعداد بالا تهیه کرده تا بتوانند به عنوان نان خشک با قیمتی بیشتر بفروشند.
وقتی دامدار یک کیسه آرد را از نانوایی ۱۵۰ هزار تومان خریداری می‌کند، موقعیتی برای نانوا ایجاد می‌شود که مجبور به مصرف یک کیسه آرد از پنج صبح تا ۱۱ شب با قیمت ۱۱۰ هزار تومان نباشد. در این صورت، تنها راهکار این بود که دولت برای افزایش قیمت نان فکری بیندیشد تا امید نانوا برای ادامه کار تقویت شود. خود به شخصه از خرید نان اضافه جلوگیری میکنم تا نان کیلویی هفت هزار تومان مهمان کیسه نان خشکی نشود و از تمام شهروندان نیز درخواست این کار را دارم.
نظر شما