ریاض برای فروش نفت به کمک تهران می‌آید؟ | روسیه، عربستان و چین برندگان تحریم های اقتصادی

بازار، گروه آب و انرژی: درست در روزهای پایانی دولت حسن روحانی  برخی از منابع خبری از بهبود روابط ایران و عربستان خبر می دادند.

گفته می شد که گفت‌وگوهای امنیتی و دیپلماتیک میان ایران و عربستان با میانجیگری عراق از مدتی قبل آغاز شده است. اخبار مربوط به پیشرفت مذاکرات تا آنجا پیش رفته بود که حتی برخی از رسانه ها از احتمال حضور  نماینده عربستان سعودی نماینده‌ای برای شرکت در مراسم تحلیف رئیس‌جمهور جدید ایران خبر می دادند. هرچند که این احتمالات محقق نشد اما برخی از تحلیل گران مدعی اند که یخ روابط ایران و سعودی ها در حال آب شدن است.

در این میان گفته می شود که عربستان قرار است به ایران در دور زدن تحریم ها  و فروش نفت کمک کنند. این احتمالات البته  بعد از نشست آخر اوپک و تعریف و تمجیدهای بیژن زنگنه  و عبدالعزیز بن سلمان وزرای انرژی دو کشور  از یکدیگر قوت هم گرفت.

اما سوال اینجاست کشوری که خود بزرگترین صادرکننده نفت بوده  و همواره به دنبال راهی برای حذف ایران از بازارهای جهانی آیا حاضر به همکاری با  کشور ما برای فروش بیشتر نفت خواهد بود؟.

محمد علی خطیبی نماینده سابق ایران در اوپک در اینباره به خبرگزاری بازار می گوید:با وجود تلاش ایران برای داشتن روابط اقتصادی و سیاسی گسترده، برخی از کشورهای همسایه همواره به دنبال تشدید تحریم های اقتصادی علیه ایران  و تشویق تحریم ها کننده به ادامه این رفتار بودند.  

او با بیان اینکه مساله فروش نفت یک مساله سیاسی است، ادامه داد : اختلافات سیاسی مانع همکاری های اقتصادی کشورها می شود. ضمن اینکه بعید می دانم که قدرت های فرامنطقه ای اجازه بهبود روابط اقتصادی ایران  با برخی از کشورهای همسایه اش را بدهند. چرا که نفع عده ای در همین اختلافات است.  

فریدون برکشلی رییس دفتر مطالعات انرژی وین دیگر کارشناس انرژی است که تعاملات نفتی تهران و ریاض را بعید می داند . او درباره احتمال تعاملات نفتی ایران و عربستان و کمک سعودی های برای فروش نفت به  خبرگزاری بازار گفت: بدیهی است که در سطح کنونی روابط، چنین زمینه های همکاری، محتمل نیست. اما توجه به این واقعیت مهم است که، روابط دوجانبه اعضای سازمان اوپک، ربطی با تعاملات درون اوپکی ندارد. در صحن اوپک، منافع نفتی کشورها، محور روابط است.

در حالی برخی از منابع خبری بهبود روابط  تهران  و ریاض و احتمال کمک های عربستان به ایران برای دور زدن تحریم ها خبر می دهند که کارشناسان انرژی تعاملات نفتی دو کشور را بعید می دانند 

برندگان و بازندگان تحریم های نفتی 
نگاهی به اوپک و بازیگران فعال آن نشان می‌دهد که برندگان اصلی تحریم‌ ایران، عربستان و روسیه بوده‌اند. از میان آنهایی که قرار است بازار نفت را بگردانند، ایران و ونزوئلا به واسطه تحریم و برخی کشورهای دیگر به دلایلی غیر از تحریم ناگزیر به کاهش تولید و عرضه نفت خود شده‌اند؛ برای مثال می‌توان به عراق و لیبی اشاره کرد که جنگ و درگیری‌های داخلی، توان آنها برای بازیگری فعال در اوپک را کاهش داده است.

خطیبی می گوید:روسیه و عربستان رقبای نفتی ایران هستند که بیشترین نفع و بهره را از تحریم های اقتصادی  علیه ایران و دیگر کشورهای تولید کننده نفت  برده‌اند. در آن طرف‌تر کشورهای دیگری مانند چین که در این شرایط نفت ایران را ۲۰ تا ۳۰ درصد زیر قیمت بازار خریده‌اند نیز بسیار از تحریم ایران منتفع شده‌اند.

روسیه و عربستان به عنوان رقبای نفتی ایران  بیشترین نفع و بهره را از تحریم های اقتصادی  علیه ایران برده‌اند. در آن طرف‌تر کشورهایی مثل  چین که نفت ایران را ۲۰ تا ۳۰ درصد زیر قیمت بازار خریده‌اند، برندگان تحریم های نفتی بوده اند

باج خواهی کشورها در شرایط تحریمی
کشور چندین سال است که از درآمد مهمترین منبع مالی خود یعنی «نفت» محروم است و تمام امیدها به برداشتن تحریم‌ها و بازگشت دوباره امکان فروش نفت است.

صادرات نفت ایران اوایل سال ۲۰۱۷ و با اجرای برجام به روزانه ۲.۳ بشکه در روز رسید. در حالی که پیش از اجرای برجام میانگین صادرات نفت ایران، زیر یک میلیون بشکه در روز بود. بر اساس جدیدترین آمار غیر رسمی اعلام شده صادرات نفت ایران به یک میلیون بشکه در روز رسیده است. آنگونه که بیژن زنگنه وزیر نفت در آخرین روزهای فعالیت خود اعلام کرده، از ابتدای تحریم ها  بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار نفت نفروختیم.   در حقیقت از فروش نفت ما جلوگیری کردند و آنچه را که فروختیم به دلیل مشکلات هزینه‌های مبادله با درآمد کمتری به دست آوردیم.

البته مسئولین دولت حسن روحانی مدعی بودند که با احیای برجام صادرات کشور خیلی سریع به بالای دو میلیون بشکه در روز خواهد رسید. هرچند که  حتی شیخ الوزرا  پیشتر طرفیت  تولید نفت کشور را  ۶.۵ میلیون بشکه در  روز اعلام کرده بود اما رییس دفتر مطالعات انرژی وین هرگونه تغییر در تولید و صادرات نفت را منوط به بازگشت به برجام می داند.

او می گوید : غرب و شرق خیلی برای ایران فرقی نمی کند. چرا که تمامی کشورها در مرحله نخست منافع اقتصادی خود را دنبال می کنند. ایران اگر قصد کسب درآمد بیشتر از نفت را دارند را باید به دنبال بهبود روابط با دنیا باشد در غیر این صورت هر کشور برای خرید هر بشکه نفت باج سنگینی را طلب می کند.   

فروش نفت برای ایران تنها با احیای برجام ممکن می شود. غرب و شرق خیلی برای ایران فرقی نمی کند. در صورت ادامه تحریم ها هر کشوری حتی  برای خرید هر بشکه نفت باج سنگینی را طلب می کند

میزان صادرات نفت عربستان چقدر است؟
اما عربستان که بزرگترین صادرکننده نفت جهان است صادراتش در ماه مه به ۵ میلیون و ۶۴۹ هزار بشکه در روز رسیده که بالاترین مقدار در چهار ماه گذشته است. داده‌های مؤسسه جودی (JODI) نشان داد صادرات نفت خام این کشور در ماه آوریل ۴ میلیون و ۴۰۸ هزار بشکه در روز بوده است.

بر اساس داده‌های جودی، تولید نفت بزرگ‌ترین صادرکننده نفت خام جهان در ماه مه نسبت به ماه پیش ۴۱۰ هزار بشکه در روز افزایش یافت و به ۸ میلیون و ۵۴۴ هزار بشکه در روز رسید.

نگاه متفاوت دولت سیزدهم به بهبود روابط با دنیا
البته آنگونه که از گفته های ابراهیم رئیسی بر می آید دولت سیزدهم  به دنبال بهبود روابط با کشورهای همسایه است و از هیچ کاری برای لغو تحریم ها دریغ نمی کند. رییس دولت سیزدهم  در اولین اظهارات مطبوعاتی خود اعلام کرد که تهران در صدد است روابط نزدیکتری با کشورهای منطقه داشته باشد و به بهبود روابط خود با همسایگان عرب خلیج فارس بپردازد. این در حالی است که در آینده ی نزدیک ممکن است چالش های جدید زیادی برای ایران پیش بیاید، زیرا شرایط منطقه نسبت به قبل پیچیده تر شده است.  

به نظر می‌رسد دولت رئیسی در اولین روزهای استقرار خود با شرایطی دشوار مواجه شود، تصمیم درباره بازگشت به برجام که می‌تواند آینده نفت، در اقتصاد ایران را روشن کند. آینده‌ای که یک روی سکه آن تشدید فشار و روی دیگر کاهش فشارها در این راستاست. باید صبر کرد و دید شرایط به کدامین سو حرکت می‌کند.