تهمینه غمخوار؛ بازار: از آن جایی که رقابت میان بازیگران متعدد از یک طرف و تلاش برای تقویت همکاری های بین‌المللی و نگاه تجدیدنظرطلبانه از طرف دیگر مهمترین خصوصیات دوران گذار در روابط بین‌الملل در نظر گرفته می شود، از این رو شناخت کنش میان بازیگران عمده و مهم در این دوران از اهمیت زیادی برای درک نظام بین‌الملل و انجام اقدامات مؤثر در آن برخوردار می باشد.
در میان بازیگران منطقه ای، دو کشور چین و هند با توجه به ویژگی های داخلی به عنوان مهمترین و قدرتمندترین کشورهای آسیا و دو قدرت نوظهور شناخته شده اند و نقش غیر قابل انکاری در تحولات نظم جهانی ایفا می کنند.
در حالی که روابط دو کشور در طول سالهای گذشته همواره دستخوش نوسانات متعددی بوده و گاهی افزایش حجم روابط تجاری، همکاری های دفاعی و نظامی مناسبات فی مابین دو غول آسیایی را پررنگ‌تر کرده و گاهی نیز مسائلی از جمله تنش در مرز مشترک، تلاش برای نفوذ در افغانستان، آسیای مرکزی و اقیانوس هند در کنار مسابقه تسلیحاتی میان دو کشور، بعد رقابتی رابطه را نمایان تر نموده است، اما رهبران دو طرف همواره تلاش کرده اند که علاوه بر افزایش تأمین منافع خود و از طرفی برآورده ساختن منافع یکدیگر با استفاده از ابزارهایی از جمله ارتباط با کشورهای ثالث و نفوذ به مناطق تحت سلطه یکدیگر، از تشدید بحران در مناسبات دوجانبه بکاهند.
بر همین اساس و حتی با وجود تنش شدید مرزی میان دو کشور در سال ۲۰۱۹ و ممنوع کردن اعلام کردن بیش از ۲۰۰ اپلیکیشین چینی نظیر تیک‌تاک و وی‌چت، چین در سال ۲۰۲۰ به عنوان بزرگترین شریک تجاری هند شناخته شد در حالی که البته هند همواره در تلاش بوده تا با تکیه بر ظرفیت داخلی خود و خودکفایی از طریق اصلاح برنامه های مالیاتی خود، حجم تجارت با چین را کاهش دهد.
در سال مالی ۲۰۱۸ تا ۲۰۱۹ ارزش مالی صادرات هند به چین نزدیک به ۱۷ میلیارد دلار گزارش شده در حالی که ارزش واردات هند از چین در همان زمان رقمی بیش از ۷۰ میلیارد دلار اعلام شده است.
با این وجود، هند در زمینه هایی نظیر ماشین آلات سنگین، تجهیزات مخابراتی و لوازم خانگی تا حد بسیار زیادی هنوز به واردات از چین وابسته است چرا که کالا با قیمت ارزانتر و با حجم کافی و در زمان کوتاهی به این کشور ارسال می گردد.
علاوه بر آن، هند و چین بازارهای بسیار مهمی برای یکدیگر در نظر گرفته شده که فرصت های سرمایه گذاری عظیمی در دو کشور قابل مشاهده است. بر همین اساس، مناسبات دو یا چند جانبه این دو کشور که پرجمعیت ترین کشورهای آسیایی قلمداد می شوند، با وجود برخی رقابت ها به ویژه در خصوص آینده پروژه های کلان اقتصادی و سیاسی من جمله «یک کمربند_ یک جاده» به منظور اتصال ارتباط چین به نقاط مختلف آسیا، اروپا و حتی شمال آفریقا و همچنین، پروژه هند برای تکمیل طرح کریدور اقتصادی شمال _جنوب از طریق بندر چابهار ایران برای برقرار ارتباط میان هند و کشورهای آسیای میانه، قفقاز و شرق اروپا، حائز اهمیت و قدرتمند است به گونه ای که چین دومین شریک تجاری هند پس از آمریکا و هند نیز بزرگترین شریک چین در آسیای جنوبی در نظر گرفته می شود.
در همین راستا بر اساس گزارش چاینا دیلی، وانگ یی وزیر امور خارجه چین در جریان ملاقات با وزیر امور خارجه هند، در چند روز گذشته اعلام کرد که چین و هند نباید تهدیدی برای یکدیگر باشند، بلکه باید فرصتی برای توسعه دوجانبه قلمداد شوند زیرا در اکتبر سال ۲۰۱۹، شی جین پینگ و نارندرا مودی رهبران دو کشور در جریان یک سفر دوستانه رهبر چین به هند از آغاز یک دوره جدید در روابط دو کشور خبر داده بودند.
این مقام چینی خاطرنشان کرد که از زمان دیدار وزرای خارجه دو کشور در مسکو در سپتامبر گذشته، نیروهای خط مقدم دو ارتش در دره گالوان و منطقه دریاچه پانگونگ تسو از هم گسیخته شده اند و اوضاع در منطقه مرزی چین و هند به طور کلی در حال بهبود و آسان تر شدن وضعیت است، اما با این حال، مناسبات دوجانبه اقتصادی هنوز در سطح پایینی قرار دارد که منافع دو طرف را در حد مناسبی تأمین نمی کند.
چاینا دیلی در ادامه گزارش خود نوشت: بر اساس گفته های وانگ، ماهیت روابط فی مابین، نحوه نگرش دو کشور بزرگ نسبت به یکدیگر و دستیابی به موفقیت متقابل در حال توسعه است.
بر اساس گفته های وانگ، ماهیت روابط فی مابین، نحوه نگرش دو کشور بزرگ نسبت به یکدیگر و دستیابی به موفقیت متقابل در حال توسعه است
وی با تأکید بر اینکه قضاوت استراتژیک چین در مورد روابط دوجانبه بدون تغییر است، افزود: چین و هند شریک هستند و نه رقیب، چه برسد به دشمن. اصول روابط چین و هند باید احترام متقابل به حاکمیت و تمامیت ارضی، عدم تعرض، عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر و احترام متقابل به منافع اصلی یکدیگر باشد.
در حال حاضر چین و هند مسئولیت های مهمتری را برای صلح و رفاه در مناطق متبوع خود و جهان به طور کلی بر عهده دارند و باید اهمیت بیشتری را برای منافع مشترک استراتژیک قائل شده و منافع بیشتری را به دو ملت تحویل دهند.
وزیر امور خارجه چین خاطر نشان کرد که حقیقت مباحث مرزی چین و هند در سال گذشته روشن است و نمی توان چین را مقصر دانست. همچنین، چین آماده است تا از طریق مذاکره و مشورت با طرف هندی به دنبال یک راه حل قابل قبول متقابل باشد.
وی بر اهمیت تلفیق نتایج جداسازی از بین نظامیان دو کشور، پرهیز از انجام اقدامات یک جانبه در مناطق مورد مناقشه حساس و جلوگیری از تکرار اوضاع ناشی از سوء تفاهم و محاسبه اشتباه تأکید کرد و گفت که دو کشور باید نگاه بلندمدت داشته باشند و از بروز اختلالات غیر ضروری در روابط دوجانبه از جمله حوادث و تنشهای مرز جلوگیری کنند.
در همین راستا، وزیر امور خارجه هند نیز به عنوان دو کشور بزرگ در حال توسعه اینگونه اظهار کرد که طرفین اشتراکات زیادی دارند و باید همکاری ها را در بسیاری از زمینه ها تقویت نمایند. از طرفی، طرف هندی قضاوت استراتژیک خود در مورد روابط هند و چین را تغییر نداده و نخواهد داد در حالی که هند مایل است با چین همکاری کند تا روابط دوجانبه را از مرز خارج نماید.
از دیدگاه این مقام هندی، دو کشور باید از طریق گفتگو و مشورت راه حلی برای مسئله مرزی پیدا کنند که منافع هر دو کشور را تأمین کند. همچنین، دو طرف باید بر این باور باشند که روابط دوجانبه هرچه سریعتر از سطح پایین فعلی خارج شود تا از پیشرفت آنها به صورت سالم و ثابت اطمینان حاصل شود.
دو وزیر امور خارجه همچنین توافق کردند که هر دو کشور باید رایزنی های خود را در مورد مسائل مرزی از طریق مکانیزم های موجود تقویت کنند، نتایج از قبل به دست آمده را تحکیم کرده و تلاش کنند تا از واکنش اضطراری به مدیریت و کنترل عادی تغییر جهت دهند تا در صلح و آرامش مشترک در مرز محافظت کنند.
بر اساس اظهارات دو طرف، اینگونه استنباط می شود که گویی دو طرف در جهش کاهش تنش ها و مسائل مورد اختلاف و تقویت روابط دوجانبه تلاش خود را به کار گرفته اند، اما حقیقت این است که برخی از کارشناسان چینی معتقدند که چین از برخی از اقدامات هند نگران است و نفوذ روز افزون آمریکا در منطقه، نیاز به انرژی، تأمین امنیت انرژی و بهره گیری از ظرفیتهای اقتصادی موجب اتحاد میان چین و پاکستانی شده که هند با آن مشکل دارد.
با توجه به حرکتهایی مبنی بر جهانی شدن، رشد اقتصادی و همچنین افزایش قابل توجه توان نظامی، چین تهدید جدی از جانب هند احساس نمیکند
از سوی دیگر، عده ای از تحلیلگران نیز بر این باورند که با توجه به حرکتهایی مبنی بر جهانی شدن، رشد اقتصادی و همچنین افزایش قابل توجه توان نظامی، چین تهدید جدی از جانب هند احساس نمیکند.
از بعد دیگر، بسیاری از استراتژیستهای هندی اعتقاد دارند که اتحاد هند با آمریکا میتواند بزرگترین پشتوانه و تضمین در برابر مهمترین تهدیدات بالقوه از سوی چین باشد در حالی که هند ناامنی شدیدی به خاطر پیشرفتهای اقتصادی و اقدامات نظامی چین احساس میکند که نمونه آن نگرانی از طرح یک کمربند_یک جاده و سرمایه گذاری گسترده چین در پاکستان و بندر گوادر است در حالی که چینی ها بندر گوادر را رقیبی برای چابهار نمی بینند و دو بندر شریک و مکمل یکدیگر در نظر گرفته می شوند.
چین در تلاش است تا اروپا، آمریکا و کشورهای آسیایی خصوصاً هند آگاه باشند که پکن خواهان جایگاه مناسب به عنوان یک قدرت برتر و پیشرو در آسیا است و در روابط دو یا چند جانبه خود مولفه هایی از جمله همکاریهای اقتصادی و تجاری، سرمایه گذاری، روابط نظامی دفاعی، رقابت ژئواستراتژیک و اتحاد با کشورهای دیگر را مد نظر قرار می دهد
حقیقت این است که چین در تلاش است تا اروپا، آمریکا و کشورهای آسیایی خصوصاً هند آگاه باشند که پکن خواهان جایگاه مناسب به عنوان یک قدرت برتر و پیشرو در آسیا است و در روابط دو یا چند جانبه خود مولفه هایی از جمله همکاریهای اقتصادی و تجاری، سرمایه گذاری، روابط نظامی دفاعی، رقابت ژئواستراتژیک و اتحاد با کشورهای دیگر را مد نظر قرار می دهد.
نظر شما