بازار؛ گروه خودرو: وجود رانت ۱۰۰ هزار میلیارد تومانی در بازار خودروهای پیش فروش شده به دلیل فاصله قیمت کارخانه تا بازار و قیمت‌گذاری دستوری در سال گذشته، نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی را بر آن داشت تا طرح مالیات بر عایدی سرمایه را تصویب کنند. البته این مصوبه فقط شامل خرید و فروش‌های انجام شده در بازار خودرو نمی‌شود و بازارهای دیگری همچون مسکن، طلا و ارز را در بر می‌گیرد.
به دنبال این طرح محاسبه مالیات بر عایدی سرمایه در بازار خودرو بر اساس سنوات نگه داشت در چهار بخش قرار می‌گیرد؛ سال اول ۳۰ درصد، سال دوم ۲۰ درصد، سال سوم ۱۰ درصد مالیات گرفته می شود و از سال چهارم به بعد فروش خودرو معاف از مالیات است. از این رو اگر یک خودرو در سال اول ۵۰۰ میلیون تومان فروخته شود و سال بعد خریدار قصد فروش آن را به قیمت ۶۰۰ میلیون تومان داشته باشد؛ ۳۰ درصد یعنی ۳۰ میلیون از ۱۰۰ میلیون سود ناشی از یکسال نگهداشت خودرو را باید به عنوان مالیات بپردازد.
در خصوص اثرات این طرح «امیرحسن کاکایی» کارشناس صنعت خودرو و استاد دانشگاه علم و صنعت در گفتگو با خبرگزاری «بازار» توضیح می‌دهد:
در اکثر کشورهای توسعه یافته ثروتمندان بیشتر از فقرا مالیات می‌پردازند و اگر افرادی که مشمول پرداخت مالیات هستند از زیر پرداخت آن فرار کنند جرم بزرگی مرتکب شده‌اند. بعضا گزارش شده فرار از مالیات با زندانی شدن متخلف هم همراه است
* مالیات بر عایدی طرحی است که نمایندگان مجلس شورای اسلامی به تازگی آن را برای خرید و فروش‌های انجام شده با هدف سوداگری در بازار خودرو و غیره به تصویب رسانده‌اند؛ نظرتان درباره این طرح چیست و چقدر می‌تواند مثمر ثمر باشد؟
با توجه به اینکه دولت‌ها در ازای دریافت مالیات از مردم باید خدماتی را به آن‌ها ارائه دهند و این اقدام در تمام دنیا انجام می‌شود؛ مالیات خوب است و با اصل آن هیچ مشکلی نداریم چون کشور را توسعه می‌دهد. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که وقتی می‌خواهیم قوانینی که طی ۱۰۰ تا ۲۰۰ سال به مرور شکل گرفته را در کشور اجرایی کنیم باید مطابق همان استانداردها انجام شوند؛ یعنی همانطور که در تمام دنیا تمرکز بر روی دریافت مالیات از ثروتمندان است باید در ایران هم باشد.
بر این اساس در اکثر کشورهای توسعه یافته ثروتمندان بیشتر از فقرا مالیات می‌پردازند و اگر افرادی که مشمول پرداخت مالیات هستند از زیر پرداخت آن فرار کنند جرم بزرگی مرتکب شده‌اند. بعضا گزارش شده فرار از مالیات با زندانی شدن متخلف هم همراه است. این درحالی است که در ایران برخی از ثروتمندان کلاه دولت را بر می‌دارند از پرداخت مالیات فرار می‌کنند. متاسفانه در ایران کارمند و کارگر مالیات را یک جا پرداخت و ثروتمندان از زیر بار آن فرار می‌کنند. بنابراین ثروتمندان روز به روز ثروتمندتر می‌شوند.
در اینجا باید از متولیان پرسید آیا به صنعت خودرو در مالیات دهی شفاف تر عمل می کند یا بساز و بفروش‌ها؟ در این مورد تحقیقات کاملی انجام داده ام و توصیه می کنم رسانه ها هم در این رابطه تحقیق و بر اساس مستندات اطلاعات را ارائه دهند. برای مثال ایران مال یک میلیون و ۷۰۰ هزار متر مربع متراژ دارد. بنابراین باید دید ایران مال ثروت بیشتری دارد یا کل صنعت خودرو در مجموع؟ آن‌ها چقدر مالیات پرداخت می‌کنند و صنعت خودرو چقدر مالیات می دهد؟ نه تنها صنعت خودرو بلکه حتی مردمی که خودرو خریداری می کنند باید مالیات بدهند.
* برخی معتقدند عدم شفافیت در بازار خودروهای پیش فروش شده منجر به ایجاد رانت ۱۰۰ هزار میلیارد تومانی در سال گذشته برای عده‌ای خاص و نه فقط مردم شده است؛ به نظرتان چقدر مصوبه مالیات بر عایدی می تواند جلوی تکرار چنین رانت میلیاردی را بگیرد؟
صنعت خودرو از ابتدای خرید مواد اولیه در حال پرداخت مالیات است تا زمانی که محصول تولید شده به دست مصرف کننده می رسد. بنابراین این صنعت بسیار شفاف عمل می‌کند و در پاسخ به کسانی که نگران وجود فساد در خودروسازی‌ها هستند باید گفت، این مشکل در همه صنایع و بخش ها وجود دارد اما شفافیتی که در صنعت خودرو وجود دارد در بسیاری از صنایع دیگر وجود ندارد.
بر اساس اظهار همین افراد، دو خودروساز اصلی حتی در زمان آزاد بودن واردات خودرو بیش از ۹۰ درصد بازار خودرو را در اختیار داشتند. همچنین این خودروسازی‌های بورسی، دولتی و تحت نظارت دقیق دولت هستند. بنابراین نه تنها تمام فعالیت‌های آن‌ها از سودی دولت رصد می‌شود بلکه سازمان‌های نظارتی و امنیتی نیز بر آن‌ها نظارت دارند.
بالای ۱۰۰ هزار میلیارد تومان رانت در بازار خودرو وجود داشته و وکلای مجلس تمرکزشان را بر روی این گذاشته اند که رانتی که داده اند را با مالیات بر عوایدی پس بگیرند. درحالی که مشکل اصلی این نیست و مشکل اصلی قیمت گذاری غلط است
* برخی معتقدند هدف از طرح جدید مجلس تامین بودجه کشور است، به نظرتان نمایندگان مردم در مجلس به جای تصویب طرحی که به پرداخت مالیات بیشتر از مردم بی‌انجامد باید چه تصمیمی می‌گرفتند؟ چه توصیه‌ای دارید؟
قیمت گذاری غلط انجام دادند و بعد در آنجا که پول ارزش آفرینی داشت از دست خودروساز درآوردند و به دست مردم دادند و مردم هم اکثرا حواسشان نیست و یکسری دلال و سرمایه گذار بزرگ بازار را هدایت می کنند. بنابراین بالای ۱۰۰ هزار میلیارد تومان رانت در این بازار وجود داشته و حالا وکلای مجلس تمرکزشان را بر روی این گذاشته اند که رانتی که داده اند را با مالیات بر عوایدی پس بگیرند. درحالی که مشکل اصلی این نیست و مشکل اصلی قیمت گذاری غلط است. اگر قیمت گذاری درست از ابتدا انجام می شد نتیجه این بود که خودرو گران‌تر فروخته می شد و مالیات آن را دولت دریافت می کرد و شفافیت بیشتری هم داشت و این همه رانت هم در اینجا پخش نمی شد که حالا بخواهیم آن را پس بگیریم. ببینید صورت مساله ها باید اصلاح شود.
البته مهمتر از مالیات بر عایدی خودرو باید این سوال را پرسید که الان مشکل مسکن مهمتر است و یا خودرو؟ به طور کلی مسکن در مقابل خودرو انقدر بزرگ است که تولیدات خودروسازی‌ها به حساب نمی آیند. یک خودرو ایرانی نهایتا ۴۰۰ میلیون تومان در بازار به فروش برسد اما یک خانه ۵۰ متری را ۵ میلیارد تومان خریداری می کنید. کدام مهمتر است؟ و کدام ساده تر است که پول آن را وصول کنی؟ البته این حرف ها به این معنا نیست که باز هم بروند دنبال افرادی که خانه ۵۰ متری می خرند؛ بروند دنبال افرادی که یک میلیون و ۷۰۰ هزار متر مربع پول این مملکت را در سیستم هایشان قفل کرده اند.
چرا این روزها که تامین برق برای مناطق شهری و صنعتی به چالشی بزرگ تبدیل شده و مدام شاهد خاموشی هستیم این سوال پرسیده نمی شود که چرا انقدر مصرف برق بالا رفته است؟ این برج ها و مال هایی که بی حساب و کتاب می سازند انرژی کشور را می‌بلعند. مردم یارانه می‌دهند و با پول آن مال‌های بزرگی که نصف آن‌ها خالی است خنک می شود. نیاز نیست برق خانه مردم را قطع کنیم. فقط چندتا از این مال های نصفه و نیمه را خاموش کنید، مشکل برق کشور برطرف می شود. متاسفانه به جای این کار قصد داریم مالیات بر عایدی درست کنیم و به جان مردم عادی بیافتیم.
مال هایی که بی حساب و کتاب می سازند انرژی کشور را می‌بلعند. مردم یارانه می‌دهند و با پول آن مال‌های بزرگی که نصف آن‌ها خالی است خنک می شود. نیاز نیست برق خانه مردم را قطع کنیم. فقط چندتا از این مال های نصفه و نیمه را خاموش کنید، مشکل برق کشور برطرف می شود
* با این تفاسیر به نظرتان متولیان مسیر اشتباهی و برای دریافت مالیات انتخاب کرده‌اند و دانه درشت‌هایی که در صنایع دیگر هستند را باید به جای خودرو مدنظر قرار دهند؟
بله، برخی از ثروتمندترها خیلی ساده از پرداخت مالیات فرار و به اسم افراد مختلف حساب سازی می کنند. شاید این سوال مطرح شود که چطور حساب سازی می کنند؟ همان کاری که ۱۰ سال پیش برای واردات پورشه انجام دادند و به اسم یک پیرزن اهل قشم حساب سازی کرده بودند را تکرار می کنند. بنابراین نباید فکر کنیم مصوبه دریافت مالیات بر عایدی جز اینکه مردم را بیشتر گرفتار می کند نتیجه چندانی ندارد.
اصل پارتو (مدیریت زمان) می گوید که ۸۰ درصد از اتفاق‌ها متعلق به ۲۰ درصد از تلاش شما و برعکس است. یعنی باید بروید آنجایی که یک اقدام شما ۸۰ درصد خروجی داشته باشد. اما این ها برعکس عمل می کنند و ۸۰ درصد از وقتشان را روی جایی می گذارند که ۲۰ درصد ثمر داشته باشد. بله شما مالیات را از مردم عادی می گیرید و پولی دستتان می آید. اما همان مردم دردسر بیشتری دارند درحالی که پول اصلی جای دیگری جابه جا می شود و این موضوع تورم را افزایش می دهد.
بزرگترین اشتباه این است که تجار و کسانی که در ساختمان سازی هستند با حساب سازی و روش هایی که در کشور است روز به روز ثروتمندتر می شوند و اما اشکالش این است که مولد نیستند. برعکس روز به روز تولید کنندگان فقیرتر می شوند و مردم عادی بیشتر زیر فشار قرار می گیرند. تورم برای چه چیزی ایجاد می شود؟ پول تولید می شود اما تولید واقعی و متناسب با آن وجود ندارد.
امسال مال یا مسکن می سازند و متری ۵۰ تومان قیمت دارد و به رغم اینکه هیچ کاری نکرده‌اند سال دیگر متری ۱۰۰ میلیون تومان می فروشند. آن‌ها با قیمت سازی بر روی کاغذ و اسناد و مدارک ثروت خود را دو برابر می‌کنند اما چیزی تولید نکرده اند و بعد مالیاتی هم نمی دهند
* با این شرایط به نظرتان اجرای طرح مالیات بر عایدی ثروتمندان را ثروتمندتر و مردم عادی را فقیر می‌کند؟
بله، امسال مال یا مسکن می سازند و متری ۵۰ تومان قیمت دارد و به رغم اینکه هیچ کاری نکرده‌اند سال دیگر متری ۱۰۰ میلیون تومان می فروشند. آن‌ها با قیمت سازی بر روی کاغذ و اسناد و مدارک ثروت خود را دو برابر می‌کنند اما چیزی تولید نکرده اند. بانک ها هم این را جزو حساب‌هایشان می نویسند و بعد اعلام می شود که بالای ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان نقدینگی در کشور اضافه شده است. چطور اضافه می شود؟ همین کلک های حساب داری و مالی را می زنند. بعد هم مالیاتی نمی دهند و طرف هم ادعای کار آفرینی می کند. همین الان وضعیت مال ها را بررسی کنید فقط یک نمونه اش ایران مال، یک میلیون ۷۰۰ هزار متر مربع است و کل صنعت خودرو را می تواند بخرد.
این یکی است و ده ها مال دیگر داریم که همگی نصفه و نصفه جنس خارجی را هم وارد ایران می کنند و می فروشند. همه این ها در حقیقت قرار است جنس خارجی بفروشند. برعکس از آدمی که تولید می کند و جنس ایرانی در مکانیزم شفاف ارائه می دهد مالیات می گیرند. بله مالیات بر عایدی موضوع خوبی است اما این کار در این موقعیت خیانت به مردم ایران است. ظاهرش پیشرفته است اما آیا مابقی آن باعث می شود پول از جیب ثروتمندان بیرون بیاید و در جامعه توزیع شود یا برعکس است و پول از جیب مردم عادی بیرون بیاید و به جیب ثروتمندان و بانک ها می‌رود؟
نظر شما