بازار؛ گروه راه و مسکن: حمل و نقل دریایی جزو نخستین بخش هایی بود که توسط دولت آمریکا علیه ایران تحریم شد و همواره آنها ادعاهایی درباره توقیف کشتی های ایرانی یا محدود برای حمل و نقل کالاهای ایرانی عنوان کرده اند.
حسین عباس نژاد مدیرکل امور دریایی سازمان بنادر و دریانوردی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری بازار به جزئیات تاثیر تحریم ها پرداخت و اعلام کرد: در برخی مواقع آمریکایی ها در توقیف یک محموله ادعا کرده اند که متعلق به ایران است حالا ممکن است این کشتی در بندری از عراق بارگیری شده باشد و تحت پرچم کشور دیگری در دریا تردد کند که اصلا مبدا و مقصد آن ربطی به ایران نداشته باشد در چنین شرایطی هیچگاه ایران به مسئله ورود نمی کند چون به ایران ربطی ندارد. اما از آنجایی که آمریکا از روش های مختلفی استفاده کرده تا بگوید تحریمها علیه ایران اثرگذار بوده گاهی با فشار به افراد و دولت ها مسائل را وارونه نشان می دهد. اما واقعیت این است که تاکنون هیچ کشتی تحت پرچم ایران مورد تعرض آمریکایی ها قرار نگرفته است.
در ادامه متن کامل این گفتگو را با حسین عباس نژاد مدیرکل امور دریایی سازمان بنادر و دریانوردی می خوانید؛
در شرایط کنونی برنامه ای برای سال ۱۴۰۱ در حال تدوین است که بحث خدمات کشتیرانی توسط بخش خصوصی انجام شود و زمینه رونق خصوصی سازی را به وجود بیاورد
* در چند سال اخیر که صنعت حمل و نقل دریایی ایران مورد تحریم قرار داشته آیا از توان این صنعت کاسته شده یا خیر؟ و نقش بخش خصوصی در صنعت حمل و نقل دریایی ایران هم اکنون چگونه است؟
بعد از اینکه تحریم های آمریکا علیه ایران برداشته شود ناوگان کشتیرانی ایرانی آماده است تا در همه آبهای جهان حضور پیدا کند، زیرا دولت و بخش خصوصی در بحث ارائه خدمات دریایی سالهاست که فعالیت می کنند و در شرایط کنونی برنامه ای را برای سال ۱۴۰۱ در حال تدوین است که بحث خدمات کشتیرانی بیشتر توسط بخش خصوصی انجام شود و زمینه رونق خصوصی سازی را به وجود بیاورد در سه ماهه امسال مستندات این برنامه تهیه شده و در چند ماه آینده هم نهایی می شود و وارد فاز قراردادی خواهد شد.
* آیا در چند وقت اخیر تحریم ها مانع ورود کشتی های بین المللی به آبهای ایران شده است؟
در سال های اخیر تنها آمریکا علیه ایران تحریم ها را ایجاد کرده بود و این تحریم ها تحت لوای شورای امنیت سازمان ملل نبود، به همین دلیل مشکلی تاکنون برای ورود کشتی های ایرانی به بنادر خارجی تاکنون ایجاد نشده است.
* چه بخش هایی در صنعت حمل و نقل دریایی چه میزان شناور بزرگ و متوسط داریم و روند شناسامه دار کردن این شناورها چگونه انجام می شود؟
در شرایط کنونی بیش از ۱۳ میلیون جی تی تحت پرچم کشور داریم و البته شناورهای کوچک فاقد هویت که تعداد آنها بیش از ۲۰ هزار مورد است که در این آمار در نظر گرفته نشده و حدود ۷ هزار شناور بزرگ و ... داریم که بازرسی، نظارت و گواهی ایمنی و فنی آن ها توسط سازمان بنادر اجرایی می شود. بحث استفاده از خدمات الکترونیکی در ثبت شناورها و ... که چند وقتی است اجرایی شده با درخواست های انلاین انجام می شود.
در شرایط کنونی بیش از ۱۳ میلیون جی تی تحت پرچم کشور داریم و البته شناورهای کوچک فاقد هویت که تعداد آنها بیش از ۲۰ هزار مورد است در این آمار در نظر گرفته نشده است
* در سال های گذشته با بروز چند حادثه کشتی بحث ایمنی حمل و نقل دریایی بسیار مورد توجه قرار گرفت، در شرایط کنونی وضعیت ایمنی آبراه های ایران چگونه است و چه اقداماتی برای بهبود آن در دست اجراست؟
در شرایط کنونی برخی بنادر به رادارهای بی تی اس و ... مجهز هستند ولی طرحی به نام پایش الکترونیکی آبراه های تحت حاکمیتی داریم که تا پایان امسال نهایی می شود، بر مبنای این طرح مطابق مقررات ملی و بین المللی نظارت های ترافیکی و ارزیابی ریسک برای کاهش سوانح اجرایی می شود و اطلاعاتی را برای آیمو فرستاده ایم که در برخی مناطق ایران باید قوانین و مقررات خاص خود را برای کاهش حوادث داشته باشد.
* چه عواملی ریسک تردد کشتی ها در دریا را بالا می برد و چه اقدامی برای کاهش این ریسک ها می توان انجام داد؟
هر چقدر عبور و مرور و ترافیک کنترل شود و کشتی ها هم راهنمایی شوند میزان حوادث کاهش می یابد، زیرا شرایط ترددی، تمرکز ترافیکی و وضعیت آب و هوایی ریسک تردد را بالا می برد، از این رو ساماندهی این عوامل می تواند حوادث کشتی ها را کاهش دهد، در شرایط کنونی ساماندهی ترافیکی تنها مربوط به آبهای ایران نیست، زیرا ایران طبق کنوانسیون های آیمو وظیفه دارد ایمنی کشتی های عبوری را تامین کند، زیرا در شرایط کنونی تجهیزات و ... در دورن دریا وجود دارد و باید تردد کشتی ها رصد شود.
*در شرایط کنونی که ایران تحریم است تردد کشتی ها به سواحل ایران کاهش یافته استف آیا احتمال دارد بعد از اینکه تحریم ها برطرف شود و تردد کشتی در آبهای ایران افزایش یابد سطح از نظر ایمنی تردد کشتی با چالش مواجه شویم؟
در حال حاضر تعداد کشتی های ترددی در آبهای ایران کم نیست، اما بعد از تحریم ها تعداد کشتی ها بیشتر می شود و اندازه کشتی های بزرگ هم بیشتر می شود که در این حالت ریسک تردد هم بالاتر می رود و باید مسائل ایمنی با دقت رسیدگی شوند. در واقع تحلیل سوانح دریایی تخصصی است و تنها می توان تمهیداتی اندیشیده شود که میزان ریسک سوانحه کاهش یابد و با بررسی علل حوادث مانع تکرار دوباره حوادث شد، اما به طور کلی ۸۵ درصد از عامل اصلی سوانحه دریایی انسانی است و بخشی هم به محیط، آب و هوا و ... مربوط می شود.
به طور کلی ۸۵ درصد از عامل اصلی سوانحه دریایی انسانی است و بخشی هم به محیط، آب و هوا و ... مربوط می شود
* در شرایط کنونی قوانین و مقررات آیمو چه نقشی در کاهش حوادث دریایی دارد و آیا طی سال های گذشته این قوانین و مقررات ارتقا پیدا کرده اند و هم اکنون به وضعیت ثابتی رسیده اند یا در شرایط کنونی دستورالعمل های جدیدی وجود دارد که کشورها را مکلف می کند تا بر آبراه های تحت مالکیت خود برای کاهش حوادث دریایی بیشتر نظارت داشته باشند؟
ایمو برای کاهش حواث دریایی ابتدا قوانین و مقررات را درباره تجهیزات ناوگان و ... وضع کرده بود و بعد متوجه شد که حوادث دریایی فراتر از این مساله است و بعد قوانینی را برای آبراه ها و علائم ترددی و ... وضع کرد و بعد از آن دوباره این قوانین و مقررات را توسعه داد، زیرا عامل انسانی بیشترین تاثیر را در سوانجه دریایی داشت و در سال ۱۹۹۵ قوانین و مقررات مربوط به آموزش نیروی انسانی کشتی ها را وضع کرد و در نهایت دستورالعمل ها را برای مدیریت کشتی ها در سطح خشکی و دریا وضع کرد و همین روند در سال های اخیر هم ادامه داشته است. و از آنجایی که دولت ها هستند که قوانین و مقررات دریایی را در محدوده تحت حاکمیت آبراه های خود اجرا می کنند آیین نامه ای آیمو اجرای الزامات بین المللی را لازم الاجرا کرد که بر مبنای آن کشورها توسط این نهاد بین المللی ممیزی می شوند تا بر مبنای آن حوادث دریایی به صورت دوره ای ارزیابی شوند و بر اساس این آمارها قوانین و مقررات مورد بازبینی و تغییر قرار گیرند.
آیین نامه ای آیمو اجرای الزامات بین المللی را لازم الاجرا کرد که بر مبنای آن کشورها توسط این نهاد بین المللی ممیزی می شوند تا بر مبنای آن حوادث دریایی به صورت دوره ای ارزیابی شوند
* در حال حاضر ایران چه کشتی های را برای ارزیابی سطح ایمنی مورد بازرسی قرار می دهد؟
در شرایط کنونی همه کشتی های ایرانی و خارجی بررسی می شوند و اگر نواقصی داشته باشند تا زمانی که رفع مشکل نشود امکان تردد را به کشتی نمی دهند و حتی ممکن است در شرایطی که کشتی خیلی مشکل داشته باشد اجازه ورود آن کشتی را به بندر ندهند و وقتی کشتی وارد بندر شود مشمول قوانین و مقررات فنی است.
* در شرایط کنونی که کشتی های ایرانی در آبهای بین المللی تردد دارند وضعیت این کشتی ها از نظر ایمنی چگونه است و آیا احتمال توقف کشتی ایرانی به بهانه نقص فنی وجود دارد؟
در حال حاضر تفاهمنامه های زیادی مربوط به بازرسی کشتی ها توسط آیمو منعقد شده و پرچم ایران جزو پرچم سفید به حساب می آید و این مساله زمانی به وجود می آید که کشتی ها از نظر فنی مشکلی نداشته باشند اما اگر ناوگان یک کشور با نقص فنی بالایی روبرو باشد همواره متوقف می شود و پرچم آن کشور وارد لیست سیاه می شود.
* آیا این شائبه وجود دارد که کشوری به بهانه نقص فنی کشتی ایرانی را در آبهای بین المللی متوقف کند تا زمینه مصادره کشتی به دلیل تحریم ها و مسائلی که آمریکا به وجود آورده ایجاد شود؟
مصادره کشتی به عوامل سیاسی و طور دقیق تر به مسائل داخلی و حقوقی کشورها در ارتباط با کشورهای دیگر مربوط است و آیمو وارد این موضوع نمی شود، زیرا مصادره کشتی مربوط به رای دادگاه ها در داخل یک کشور است.
مصادره کشتی به عوامل سیاسی و طور دقیق تر به مسائل داخلی و حقوقی کشورها در ارتباط با کشورهای دیگر مربوط است و آیمو وارد این موضوع نمی شود
* آیمو در چه شرایطی تحت لوای نقض قوانین کشتیرانی آزاد به اقدامات دیگر کشورها ورود می کند؟
طبق قانون ایمو کشورها متعهد هستند که در دریانوردی آزاد برای کشتیرانی کشور دیگری مشکلی ایجاد نکنند و همچنین مشکلات محیط زیستی و ایمنی در آبها به وجود نیاورند.
سازمان بنادر و دریانوردی و وزارت خارجه ایران با پیگیری های حقوقی در دعاوی بین المللی مانع بروز مشکل برای ناوگان ایران شده اند، به همین دلیل تاکنون مشکل توقیف و مصادره و ... برای کشتی های ایرانی تحت پرچم ایران به وجود نیامده است
* آیا تاکنون آمریکا مشکلی را برای کشتی های تجاری ایران به وجود آورده یا لاشی برای صادره یک کشتی یا اموال ان داشته است؟
در برخی مواقع مسائل سیاسی منجر به اختلال در عملیات بازرگانی کشوری می شود و در زمان تحریم ها آمریکا قلدرانه با فشار به کشورهای دیگر مشکلاتی را برای بحث تجاری کشورها به وجود می آورد که سازمان بنادر و دریانوردی و وزارت خارجه ایران با پیگیری های حقوقی در دعاوی بین المللی مانع بروز مشکل برای ناوگان ایران شده اند، به همین دلیل تاکنون مشکل توقیف و مصادره و ... برای کشتی های ایرانی تحت پرچم ایران به وجود نیامده است.
* در یک سال اخیر بارها از سوی رسانه های معاند ادعا شده که کشتی با محموله ایرانی توسط نیروهای آمریکایی متوقف شده است و در برخی موارد ادعا شده که محموله کشتی تسلیحات نظامی بوده است، آیا این ادعاها واقعیت دارد؟
در برخی مواقع آمریکایی ها در توقیف یک محموله ادعا کرده اند که متعلق به ایران است حالا ممکن است این کشتی در بندری از عراق بارگیری شده باشد و تحت پرچم کشور دیگری در دریا تردد کند که اصلا مبدا و مقصد آن ربطی به ایران نداشته باشد در چنین شرایطی هیچگاه ایران به مسئله ورود نمی کند چون به ایران ربطی ندارد اما از آنجایی که آمریکا از روش های مختلفی استفاده کرده تا بگوید تحریمها علیه ایران اثرگذار بوده گاهی با فشار به افراد و دولت ها مسائل را وارونه نشان می دهد اما واقعیت این است که تاکنون هیچ کشتی تحت پرچم ایران مورد تعرض آمریکایی ها قرار نگرفته است.
در برخی مواقع آمریکایی ها در توقیف یک محموله ادعا کرده اند که متعلق به ایران است حالا ممکن است این کشتی در بندری از عراق بارگیری شده باشد و تحت پرچم کشور دیگری در دریا تردد کند که اصلا مبدا و مقصد آن ربطی به ایران نداشته باشد
* چند وقت پیش توقیف یک محموله ایرانی با پرچم و کشتی خارجی در بندر جبل الطارق خبرساز شد مساله دقیقا چه بود؟
زمانی که کشتی با یک پرچم خارجی که در بندر جبل الطارق متوقف شد و بعد متوجه شدیم که مالک آن یک ایرانی است و با نصب پرچم ایران در کشتی اجازه ندادیم که بار در این بندر تخلیه شود و در نهایت کشتی آزاد شد و ادامه مسیر داد.
* آیا ممکن است یک کشتی به دلیل مشکلات تجاری مصادره شود؟
وقتی مالک یک کشتی بدهی داشته باشد و دادگاهی حکم توقیف صادر کند این مساله رخ می دهد و ربطی به آیمو ندارد.
* در شرایط کنونی آیا شناور ناامین در ناوگان حمل و نقل دریایی ایران وجود دارد؟
در حال حاضر شناور نا ایمن نداریم اما برخی شناورها ایمنی حداقلی را دارند و شناوری که ایمنی نداشته باشد اجازه تردد پیدا نخواهد کرد و برخی شناورهای سنتی مانند موتورلنچ ها طبق آیین نامه دولت باید جایگزینی شوند.
در حال حاضر شناور نا ایمن نداریم اما برخی شناورها ایمنی حداقلی را دارند و شناوری که ایمنی نداشته باشد اجازه تردد پیدا نخواهد کرد
* چه تعداد موتور لنچ در ایران فعالیت دارند و در چه بازه زمانی می توان آنها را نوسازی کرد؟
در شرایط کنونی سه هزار موتورلنچ داریم که در یک بازه زمانی ۱۰ ساله باید توسط شناورهای تولید داخلی جایگزین شوند.
* آیا ایمنی به وضعیت تولید و طراحی کشتی هم ارتباط دارد؟
در شرایط کنونی سازمان بنادر روی استاندارد ملی و بین المللی تولید کشتی نظارت می کند که از زمان طراحی، تولید و حتی بازیافت کشتی سازمان بنادر از نظر فنی، مدیریت کشتی، عملیات کشتی و ... نظارت را انجام می دهد.
* در حال حاضر چه استانداردهای برای تولید شناور در کشور در نظر گرفته می شود؟
در شرایط کنونی ۳۰ کنوانسیون بین المللی برای استانداردهای شناور در نظر گرفته می شود و آیین نامه های داخلی هم برای شناورهای خاص در داخل کشور وجود دارد و باید همه انها نطباق پیدا کند.
* آیا امکان تولید انواع شناور در ایران وجود دارد؟ به طور کلی خلاء تولید شناور در ایران چیست؟
در شرایط کنونی امکان طراحی و ساخت انواع شناور در ایران وجود داد اما مشکل اساسی کشتی سازی ها در ایران این است که ساخت یک کشتی را در بازه زمانی ۱۲ تا ۱۵ ساله انجام می دهند در حالی که در کشورهای دیگر یک کشتی غول پیکر شش ماهه تا یک ساله ساخته می شود و وزارت صنعت، معدن و تجارت باید به این مشکل ورود کند.
نظر شما