بازار؛ گروه انرژی: قطع گسترده برق در ایران، حواشی زیادی به بار آورد. این حواشی به حدی دامنه‌دار شد که مجلس وزیر نیرو را احضار کرد و وزارت نیرو بیانیه داد که وزارت اطلاعات وارد ماجرای قطع برق شود. به دنبال این حواشی رییس جمهور اعلام کرد که تا پایان شهریور، برق مزارع رمز ارز قطع خواهد شد. از آن طرف مسئولان توانیر هم سعی دارند تا با جریمه مشترکان در ساعت پیک به نوعی مصرف را مدیریت کنند و اعلام کرده‌اند تعرفه برق در ساعات پیک و از ۱۳ تا ۱۷، ۲.۵ برابر خواهد بود. ادارات و دستگاه‌های دولتی هم به نوعی موظف به کاهش مصرف خود شدند و بسیاری از صنایع تولیدات خود را به شیفت شب منتقل کرده‌اند.
با وجود این، جیره بندی برق در شهرستان‌ها ادامه دارد و فعالان صنایع و مطلعان می‌گویند مهار قطع برق در تهران به دلیل قطع برق صنایع و حومه بوده است. خاموشی‌ها در حالی همچنان ادامه دارد که تامین آب شرب هم این روزها به برق گره خورده است.
مسعود سرپاک مشاور شرکت برق منطقه‌ای تهران که به گفته خودش، بستگانش هم، از قطعی‌های اخیر برق، آسیب دیده‌اند، می‌گوید: غالب برنامه‌ریزی‌های وزارت نیرو برای مدیریت بار شبکه، بر بخش مصرف تاکید کرده و عملا برنامه درستی برای افزایش ظرفیت تولید برق، به صورت علمی و خِرَدورزانه، در دولت‌های نهم تا دوازدهم، در کشور اجرایی نشده است.
با کج سلیقگیِ مفرط، در سال‌های متمادی، پیشنهاد تشویقی قطع الکتریسیته، به صنایع و بخش تولید، داده می‌شود و صنایع ما مدام در حال ترقی معکوس هستند
قطع الکتریسیته و ترقی معکوس صنایع
قطعی‌های غیر منتظره برق، در برخی از شهرها، بحران ایجاد کرد. دستگاه‌های اکسیژن برخی از بیماران کووید ۱۹، قطع شد و دو شطرنج باز ایرانی در سایه نبود اطلاع رسانی مناسب، مسابقه را به رقبای آسیایی خود واگذار کردند. دانشجویان و دانش‌آموزان هم از مصائب این قطعی ها بی نصیب نماندند و حاصل یک دوره تحصیل در کمتر از ۲ ساعت به باد رفت. بسیاری از مردم در آسانسورها جبس شدند و چراغ راهنمای برخی از چهار راه‌های تهران هم خاموش و حتی اینترنت و آنتن‌دهی تلفن‌های همراه، با اختلال مواجه شد. این ها تنها بخشی از مشکلات جیره بندی برق در تهران، اصفهان، البرز و خراسان رضوی است. همه این اتفاقات به گفته سرپاک، مشاور برق منطقه‌ای تهران، نشان داد که زندگی بدون برق حتی برای چند دقیقه هم دشوار است.
او می‌گوید: تمام کشورها بر این باورند که حتی قطع یک ساعته الکتریسیته، موجب پس‌رفت و عقب افتادگی صنعتی، اقتصادی، سیاسی و حتی اجتماعی می‌شود و می‌تواند تمامی ارکان رشد و بالندگی کشوری را با اختلال جدی و غیر قابل جبران، مواجه کند و این نشان دهنده اهمیت الکتریسیته در توسعه یافتگی یک کشور است؛ اما در کشور ما، با کج سلیقگیِ مفرط، در سال‌های متمادی، پیشنهاد تشویقی قطع الکتریسیته، به صنایع و بخش تولید، داده می‌شود و صنایع ما مدام در حال ترقی معکوس هستند!
این کارشناس انرژی در ادامه سخنان خود با اشاره به افزایش وابستگی مردم به انرژی برق، ادامه داد: سال‌ها پیش، در هر خانه‌ای، به طور معمول، حدود ۴ یا ۵ وسیله الکتریکی مانند لامپ، یخچال، رادیو، اتو و پنکه وجود داشت اما اکنون، تنوع وسایل الکتریکی در خانه‌ها، به حدود ۴۰ نوع دستگاه، تخمین زده می‌شود. همین تغییر سبک زندگی به خودی خود، موجب افزایش مصرف در کشور شده است. بر همین قیاس، افزایش وابستگی و مصرف انرژی الکتریکی را در صنایع، کشاورزی، و بخش‌های خدماتی نیز شاهدیم.
این کارشناس انرژی با تاکید بر اینکه وزارت نیرو باید با پیش بینی دقیق، برای افزایش مصارف انرژی الکتریکی در کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت، برنامه ریزی کند، افزود: البته این نگاه نباید صرفا به داخل کشور محدود شود و باید اطلاعات دقیقی از وضعیت مصرف و تولید انرژی الکتریکی در کشورهای مجاور، کسب و مطابق با آن، برای افزایش تولید، تبادل و مدیریت مصرف، برنامه ریزی کنیم.
شاید بتوان عادات و رفتارهای مردم را برای مدت بسیار کوتاهی، با خواهش یا تنبیه و تشویق، تغییر داد و افزایشِ مصارف را تا حدودی کاست؛ اما نمی‌توان برای میان مدت و بلند مدت بر مدیریت مصرف مشترکان، در جهت کاهش، حساب کرد؛ چرا که مصرف‌کننده، حاضر به همکاری یا بهتر بگوییم، ایثار، در همه ایام نیست
تغییر سریع عادات مصرفی مردم، کاری سخت و پیچیده
سرپاک با اشاره به راهکارهای وزارت نیرو برای مدیریت مصرف برق، ادامه داد: شاید بتوان عادات و رفتارهای مردم را برای مدت بسیار کوتاهی، با خواهش یا تنبیه و تشویق، تغییر داد و افزایشِ مصارف را تا حدودی کاست؛ اما نمی‌توان برای میان مدت و بلند مدت بر مدیریت مصرف مشترکان، در جهت کاهش، حساب کرد؛ چرا که مصرف‌کننده، حاضر به همکاری یا بهتر بگوییم، ایثار، در همه ایام نیست و تغییر رفتار مصرفی مردم، کاری بسیار سخت و پیچیده است.
او همچنان مشکلات تولید در شیفت شب را نیز مورد اشاره قرار داد و گفت: در حال حاضر وزارت نیرو با بسیاری از واحدهای صنعتی و کشاورزی، قراردادهای تشویقی پیشنهاد کرده که فعالیت خود را به ساعات غیر پیک انتقال دهند یا تعطیل کنند. این‌گونه پیشنهادات، شاید به ظاهر و در مقاطع زمانی بحران، تا حدودی از بار مشکلات بکاهد، ولی به واقع، دفعِ اَفسد به فاسد است و موجب زیان کشور و عموم مردم خواهد بود! ضمن اینکه منجر به واماندگی و پس رفت کشور خواهد شد.
این کارشناس انرژی افزود: این طرح در باطن، مورد استقبال واحدهای تولیدی نیست؛ زیرا بابت شیفت شبانه باید به کارگر خود حقوق بیشتری پرداخت کنند. ضمن اینکه بهره‌وری در این ساعات کمتر و حوادث، بیشتر می‌شود و از سویی، توقف تولید، سبب زیان انباشته، رشد رقبای منطقه ای، تعویق و جرایم تاخیر تولید در قراردادهای فروش، و در کل، وا اَسفا! خواهد شد. به همین دلایل، نمی توان آن‌ها را برای یک بازه طولانی مدت مجبور به چنین کاری کرد.
عملا برنامه درستی برای افزایش ظرفیت تولید الکتریسیته و تامین پایدار آن، به صورت علمی، آینده نگر و خِرَدورزانه، در دولت های نهم تا دوازدهم، در کشور اجرا نشده و غالب برنامه‌ریزی ها، پروژه ها و اقدامات وزارت نیرو، ناقص، تحت تاثیر سیاست‌های کم کارآمد و کم اثر، دست خوش ناکارآمدی مدیران، متاخر، معوق، ناتمام و بحران زده بوده است
برنامه ریزی و اجرا برای تامین پایدار انرژی الکتریکی
این کارشناس انرژی که راهکار موثرِ خروج از بحرانِ کمبود الکتریسیته را افزایش تولید می داند، گفت: افزایش ظرفیت تولید، تنها با خِرَدورزی در تنوعِ احداث نیروگاه‌های جدید، بهینه سازی و نوسازی شبکه و تجهیزات تولید، انتقال و توزیع الکتریسیته ممکن است و در حال حاضر، این، واقعی‌ترین و بهترین راه، برای تامین پایدار انرژی الکتریکی در شبکه است و وزارت نیرو باید اهتمام ویژه‌ای در این امر، به کار بندد.
او با بیان اینکه نه فقط مدیران و مسئولان شاخه های برق وزارت نیرو، بلکه تمامی مدیران وزارت نیرو از مقام عالی وزارت تا مدیران میانی و عملیاتی، همگی در بروز این بحران، سهم دارند، گفت: عملا برنامه درستی برای افزایش ظرفیت تولید الکتریسیته و تامین پایدار آن، به صورت علمی، آینده نگر و خِرَدورزانه، در دولت های نهم تا دوازدهم، در کشور اجرا نشده و غالب برنامه‌ریزی ها، پروژه ها و اقدامات وزارت نیرو، ناقص، تحت تاثیر سیاست‌های کم کارآمد و کم اثر، دست خوش ناکارآمدی مدیران، متاخر، معوق، ناتمام و بحران زده بوده است و از بحران، چیزی به جز بحران نزاید!
در این چند سال، توصیه مدیران برای عبور از شدت بحران و نه پایان بحران، مدیریت بار شبکه با تاکید بر بخش مصرف بوده است و برنامه دقیق و موثری برای افزایشِ به هنگامِ تولید یا حتی تا حدی قابل قبول و نزدیک به نیاز واقعی مصارف و تامین پایدار آن، اجرا نشده و شاهد این مدعا، خاموشی های بهاری، تابستانی، و زمستانی اخیر است که خار در چشم است و استخوان در گلو!
برق امید یک طرح ساقط و شکست خورده است و تقریبا فایده‌ای در زمینه کاهش بار شبکه یا نیل به اهداف و وظایف اصلی و ضروری این وزارت نداشته است. این طرح، بیش از این که به نفع دهک‌های پایین درآمدی باشد، برای برخی دهک‌های بالای درآمدی که ویلا یا خانه دومی دارند، کارکرد داشته است
برق امید فایده ای برای دهک های درآمدی پایین نداشت
سرپاک در بخش دیگری از سخنان خود درباره برق رایگان و طرح "برق امید" در کشور گفت: برق امید یک طرح ساقط و شکست خورده است و تقریبا فایده‌ای در زمینه کاهش بار شبکه یا نیل به اهداف و وظایف اصلی و ضروری این وزارت نداشته است. این طرح، بیش از این که به نفع دهک‌های پایین درآمدی باشد، برای برخی دهک‌های بالای درآمدی که ویلا یا خانه دومی دارند، کارکرد داشته است.
مشاور شرکت برق منطقه‌ای تهران بر این باور است که به جای پرداخت یارانه مصرفِ خانگی در طرح "برق امید"، بهتر بود این یارانه به جایگزینی یا اصلاح وسایل پرمصرف و به عبارت گویاتر، بد مصرف، اختصاص می‌یافت و بدین ترتیب، کارآیی و اثربخشی خود را در بوته آزمایش قرار می گرفت. ضمن اینکه می‌توانست در واحدهای صنعتی، کشاورزی و خدماتی هم اجرا و شرایطی فراهم شود که زنجیره مصارف، با تامین یا جایگزینی تجهیزات با مصرف پایین‌تر و اصطلاحا بهینه، شیب رشد آرام‌تری را تجربه کنند.
ایجاد نیروگاه‌های کوچک خانگی به جای نیروگاه‌های بخاری و گازی
او ادامه داد: وزارت نیرو در سال‌های گذشته، تمرکز و همت کمی بر ایجاد نیروگاه‌های کوچک خانگی، تولید پراکنده و تولید الکتریسیته توسط انرژی‌های تجدید پذیر داشته، ضمن اینکه در احداث نیروگاه‌های بخاری و گازی و حتی حفظ وضعیت موجود نیز، نمودی از کم‌کارآمدی و کم‌توانی خود را به نمایش درآورده و یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات چند سال اخیر را در این حوزه، رقم زده است. هم اکنون کشورهای پیشرفته به دنبال افزایش ظرفیت نیروگاه‌های تولید پراکنده و استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر در همه بخش‌ها هستند. این گونه طرح‌ها، هزینه کمتری دارد، بیشتر مورد توجه و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی است و از قضا، موجب پایداری بهتر و تامین انرژی الکتریکی شبکه در ساعت‌های پرباری خواهد بود.
سرپاک همچنین اضافه کرد که ضمن پوزش و تعذیر از مردم کشور، به دلیل این اوصاف و کاستی‌های موجود، باز هم، قدردان تلاش‌ها و زحمات شبانه‌روزی همکاران خویش در تمامی بخش‌های انرژی کشور است، چرا که حتما، در نبود این همکاران و با وجود خدشه‌های مدیریتی بر پیکر تخصصی‌ترین وزارت کشور، شاهد وخامت بیشتری می‌بودیم و هم اکنون، تولید، انتقال، و توزیع انرژی الکتریکی و خدمات وابسته آن، همه و همه، مدیون کارکنانی درست‌اندیش و درست‌کار است که با همت خود، بخشی از کاستی‌های فیبوناچی مدیریتی را جبران کرده‌اند.
نظر شما