شیما عبداله خانی؛ بازار: ساخت و فروش صنایع دستی یکی از مشاغلی است که در سطح خرد و بنگاه های کوچک نیز می تواند بازدهی اقتصادی لازم برای گذران زندگی را داشته باشد. در واقع یکی از مهمترین دریچه های کارآفرینی در سطح خانگی و خرد است که می تواند ظرفیت بالقوه ای برای تبدیل به کارگاه های بزرگتر صنایع دستی باشد.
استان البرز دارای ۷۲ رشته صنایع دستی و بیش از پنج هزار و ۲۸۵ هنرمند شناسایی شده است که در قالب پروانه های تولید انفرادی و کارگاهی مشغول به فعالیت هستند و در زمینه ساخت و فروش صنایع دستی فعالیت های خوبی دارند.
حتی درخواست تبدیل شدن کرج به شهر ملی صنایع دستی با توجه به ساکن بودن اقوام مختلف که هنرها و صنایع دستی خاص خود را دارند مطرح شده است. میزان صادرات صنایع دستی در استان البرز با وجود شرایط شیوع کرونا در سال ۹۹ رشد به مبلغ ۲۷۳ هزار دلار رسیده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن رشد چشمگیری داشته است.
شاید این توفیق در افزایش صادرات نتیجه فعالیت بیشتر هنرمندان در فضای مجازی و اینترنتی و دسترسی به بازار بین المللی باشد. در ادامه گفت و گوی بازار با «فریدون محمدی» مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان البرز را می خوانید.
*اخیرا خبری مبنی بر پیشنهاد نامگذاری کرج به عنوان شهر ملی صنایع دستی منتشر شد،چطور شد چنین نامی را برای شهر کرج در نظر گرفتید؟
استان البرز به عنوان ایران کوچک، پایتخت اقوام شناخته می شود و به دلیل مهاجر پذیری از تمام استان ها در کرج ساکن هستند و هنرهای شهرهای مختلف نیز در کرج دیده می شود.
۷۲ رشته صنایع دستی در کرج وجود دارد و وقتی نمایشگاه بر پا می شود از قومیت های مختلف با هنرهای مختلف در نمایشگاه شرکت می کنند، بنابراین در خواست کتبی تبدیل کرج به شهر ملی صنایع دستی به سازمان مطرح شد.
*در صورت موافقت با تبدیل کرج به عنوان شهرملی صنایع دستی آیا زیرساخت های لازم برای گسترش صنایع دستی در البرز موجود است؟
با توجه به کثرت هنرمندان و کارگاه های تولید و همچنین تنوع صنایع دستی لازم است اقدامات حمایتی همچنین برگزاری نمایشگاه ها و ایجاد بازار فروش محصولات بیش از پیش باشد.
در همین راستا سال گذشته چند اقدام خوب در کرج انجام شد. کرج فاقد فروشگاه صنایع دستی زیر نظر اداره کل بود، فروشگاه های شخصی داریم ولی فروشگاهی که کاملا زیر نظر اداره کل باشد وجود نداشت. بنابراین چنین فروشگاهی جنب اداره کل با مساحت ۵۰۰ متر ایجاد شد که فروش خوبی هم دارد و ۸۰ درصد اجناس فروشگاه نیز متعلق به هنرمندان داخل البرز است.
در گام دوم خانه صنایع دستی کرج مشغول به فعالیت شد که آموزش و فروش محصولات ۴۰ رشته صنایع دستی در آن انجام می شود و چند ماه از آغاز فعالیتش می گذرد. اقدام دیگر مرکز آموزش دولتی صنایع دستیست که آموزش ها به صورت رایگان به علاقه مندان انجام شود. در این زمینه با شهرداری هماهنگی ها در حال انجام است که بتوانیم تا خرداد ماه در هفته صنایع دستی آن را به افتتاح برسانیم.
اقدام دیگر کافه هنرمندان بود که هدف از راه اندازی آن جایی برای هم افزایی هنرمندان و رایزنی برای فروش و بازاریابی و همچنین برپایی نمایشگاه کوچک و رایگان آثارشان در این کافه بود که در طبقه فوقانی فروشگاه صنایع دستی اداره برپاست تا فعالیت های فرهنگی و تجمع هنرمندان انجام شود. البته در حال حاضربا وجود کرونا موانعی برای فعالیت این کافه ایجاد
شده است.
از سویی در صدد راه اندازی دو بازارچه دائم با همکاری شهرداری هستیم که به عنوان بازارچه دائم صنایع دستی مشغول به فعالیت شود. دهکده گردشگری باغستان نیز به عنوان مکانی برای برگزاری نمایشگاه دائم صنایع دستی مد نظر قرار دارد که سازمان مشارکت های شهرداری اعلام موافقت کرده و در حال رایزنی با سازمان فضای سبز شهرداری هستیم که اگر نتیجه دهد در سریعترین زمان ممکن این بازارچه ایجاد شود.
*اکنون چه تعداد هنرمند صنایع دستی در البرزفعالیت می کنند؟
۵ هزار و ۲۸۵ هنرمند شناسایی شده در البرز فعالیت می کنند. از این تعداد سه هزار هنرمند دارای پروانه تولید انفرادی هستند و دو هزار و ۲۰۰ هنرمند نیز دارای کارت شناسایی هستند و ۸۵ کارگاه تولید صنایع دستی دارای پروانه نیز در استان فعالیت می کنند. شش فروشگاه صنایع دستی دارای نشان استاندارد کیفیت در کرج وجود دارند. ۶۸ اثر در البرز نیز دارای نشان ملی مرغوبیت کالا است. چهار اثر مهر اصالت صنایع دستی دارند و ۴۸ کارگاه ما نیز در سال ۹۹ گواهی کیفیت صنایع دستی را از سازمان صنایع دستی دریافت کرده اند.
*هنرهای شاخص استان البزر چیست؟
هنر سفال و سرامیک، چلنگری، سراج سنتی یا چرمدوزی، ساخت زیورآلات سنتی، پیکر تراشی، معرق، منبت، قلم زنی، گلیم و جاجیم که طرح خاصی از جاجیم نیز مختص البرز است در البرز بیشتر رونق دارد.
*برای احیای هنرهای در حال منسوخ شدن چه اقداماتی انجام شده است؟
برای زنده سازی هنرهای سنتی نیز چند هنر مد نظر است که در حال تایید در کمیته است و برنامه ریزی های لزم در حال انجام است.
*چقدر صنایع دستی توانسته به کارآفرینی در البرز منجر شود؟
هشت بانوی البرز در سال ۹۹ در بخش صنایع دستی به عنون کارآفرین برتر معرفی شدند که سه نفر در سطح کشور مطرح شدند. سال گذشته شرکت سفال و سرامیک در اشتهارد راه اندازی شد که با حدود ۸ میلیارد تومان سرمایه راه اندازی شد و توانسته بازدهی و اشتغالزایی خوبی داشته باشد. در سال جدید نیز به دنبال اقدامات بیشتری هستیم.
۲۹۵ رشته مصوب به عنوان صنایع دستی در کشور داریم که در این مشاغل از کارآفرینی در سطح خرد و خانگی نیز حمایت می کنیم. هر ساله برخی رشته ها نیز به عنوان رشته هایی که قابلیت مطرح شدن در سطح صنایع دستی داشته باشند اضافه می شوند.
*موضوع آموزش با توجه به شرایط کرونا چگونه انجام می شود؟
سال گذشته آموزش برخی رشته ها از طریق مجازی آغازشد که حدود ۱۱ رشته هستند و فقط برخی جلسات برای اشکال گیری به صورت حضوری انجام می شود.
*چه کاری برای جبران خسارات کرونا انجام شده است؟
دولت تسهیلاتی برای این زمینه در نظر گرفته که هنرمندان استان نیز برای این موضوع اقدام کردند و تسهیلات پرداخت شد.
*صادرات استان در زمینه صنایع دستی چقدر است؟
اکثر هنرمندان البرز از صادرات خود را از طریق تهران انجام می دهند. با توجه به جدیدترین آمار حدود ۲۷۳هزار دلار در سال ۹۹ صادرات صورت گرفته است که نسبت به سال قبل از آن رشد چشمگیری داشته است.
*روند توسعه فروش مجازی در زمینه صنایع دستی چطور بوده است؟
درمدت شیوع کرونا فروش مجازی در تداوم فروش صنایع دستی بسیار موثر بوده است و حتی فروش مجازی باعث شده که در سال ۹۹ افزایش صادرات داشته باشیم. قطعا هنرمندان باید برای معرفی و فروش آثارشان در فضای مجازی فعال باشند و این فعالیت در دو سال اخیر بین هنرمندان استان نیز پیشرفت چشمگیری داشته است.
*موضوعی که در استان احساس می شود نبود انجمن یا تعاونی صنفی برای هنرمندان صنایع دستی است، در این زمینه چه اقداماتی در دست انجام است؟
با ابلاغ سازمان در حال راه اندازی جامعه تخصصی فعالان صنایع دستی کشور و در حال تعیین هیات مدیره هستیم. اعضایی که علاقه مند به عضویت در هیات مدیره باشند پس از بررسی در خرداد ماه انتخابات انجام می شود و عضو گیری صورت می گیرد. برخی اهداف این جامعه تخصصی شامل هم افزایی بین هنرمندان، برنامه ریزی برای توسعه صنایع دستی، کمک به ارتقا سهم صنایع دستی در تولید ناخالص داخلی کشور، افزایش سهم صنایع دستی در کارآفرینی در روستا ها و حفظ و زنده کردن رشته های در حال منسوخ شدن است.
*سخن آخر؟
در سال ۹۹ شهرداری و شورای شهر همکاری زیادی با ما داشتند و اگر حمایت ها ادامه داشته باشد بازارچه صنایع دستی برای هنرمندان شکل می گیرد و به این صورت می توانیم دو بازارچه دائمی برای هنرمندان راه اندازی کنیم. راه اندازی بازارچه دائمی صنایع دستی مزایای بسیاری برای هنرمندان و همچنین مردم دارد. علاوه بر اشتغالزایی و رونق بازار فروش محصولات صنایع دستی می تواند مکانی برای دیدن محصولات صنایع دستی مانند یک نمایشگاه –فروشگاه باشد که باعث جذب گردشگر می شود. بنابراین اقدام بسیار مناسبی است و همزمان چندین هدف را محقق می کند. امیدواریم که شهرداری مانند گذشته با ما همکاری داشته باشد تا در سال ۱۴۰۰ شاهد راه اندازی این دو بازارچه باشیم. همچنین از شهرداران دیگرشهرستان های استان نیز می خواهیم همکاری داشته باشند تا بتوانیم با توجه به پتانسیل های خوب هنرمندان در شهر های مختلف بازارچه دائمی و اشتغالزایی در زمینه صنایع دستی داشته باشیم.
نظر شما