تهمینه غمخوار؛ بازار: ایران و افغانستان در طول صد سال گذشته، روابط سیاسی و مبادلات تجاری مطلوبی را به عنوان دو کشور دوست و همسایه با یکدیگر داشته اند، اما با این وجود، این مناسبات در مقایسه با روابط ایران با دیگر کشورهای همسایه، کمتر مورد توجه کارشناسانه قرار گرفته در حالی که افغانستان یکی از بازارهای عمده برای کالاهای ایرانی است.
از طرفی، تفکر در رابطه با افغانستان یادآور مسائلی چون جنگ، درگیریهای نظامی، فقر و اقتصاد شکننده آن می باشد و در واقع، کمتر کسی به فکر صادرات به افغانستان یا حتی تجارت با آن خواهد بود، در حالی که این کشور به لحاظ ذخایر زیرزمینی، معادن، محصولات ساختمانی و کشاورزی از جمله میوه جات و خشکبار ظرفیت های اقتصادی مطلوبی دارد.
همچنین، بخش قابل‌توجهی از تجارت خارجی جمهوری اسلامی ایران نیز مربوط به افغانستان و صادرات به این کشور بوده به طوری که بهترین کالاهای صادراتی افغانستان می توانند بازار هدف خوبی برای ایران باشند، هرچند که در سالهای اخیر رقبایی جا پای تجار و سرمایه گذاران ایرانی گذاشته و بازار افغانستان را به دست گرفته اند. لذا گسترش مناسبات تجاری دوجانبه با توجه به شرایط تحریمی و اوضاع داخلی افغانستان می تواند برای هر دو کشور به دلیل همسایگی و اشتراکات زبانی، فرهنگی، هویتی و تاریخی و... و. سودآور باشد.
در همین راستا و بر اساس اهمیت موضوع توسعه مراودات تجاری میان دو کشور، خبرنگار بازار گفتگویی را با «حاج سیروس علاف» مشاور ارشد پیشین تجاری رئیس جمهور افغانستان، رئیس فعلی شرکت «آرمان گروپ» و یکی از تجار فعال هرات در خصوص موانع و چالشهای پیش روی تجار افغانستانی و ایرانی در افزایش میزان صادرات و واردات و بیشترین کالاهایی که از افغانستان به ایران صادر می شود، ترتیب داده که در ادامه می خوانید:
مشاور پیشین ارشد تجارت رئیس جمهور افغانستان در پاسخ به سوال خبرنگار بازار در رابطه با موانع و چالشهای پیش روی صادرات کالاها و محصولات افغانستان به جمهوری اسلامی ایران گفت: در رابطه صادرات محصولات افغانستان به ایران مشکل خاصی چنانی وجود ندارد، یعنی تاجران افغان می توانند کالاهای خود را وارد ایران کنند، منتها برخی مسائل که در ادامه به آنها اشاره می کنم، ممکن است تجار افغانستان را در صدور محصولات و کالاهای خود به جمهوری اسلامی و سرمایه گذاری در این کشور و افزایش مراودات دو طرف دچار ناامیدی و دلسردی کند.
وی افزود: متاسفانه بعضی از اوقات وضع قوانین دست و پا گیر جمهوری اسلامی ایران موجب می شود که برخی از کالاها به صورت قاچاق وارد شوند که از آن جمله می توان به قوانین تعرفه ای فصلی و غیرفصلی و همچنین بخش نامه هایی که گاه و بی گاه موجب توقف صادرات از مبدا می شود، اشاره کرد. این قوانین موجب می شود که تاجر متوجه نشود که چه زمانی می تواند کالاها و تولیدات خود را به ایران وارد کند.
وضع قوانین دست و پا گیر جمهوری اسلامی ایران موجب می شود که برخی از کالاها به صورت قاچاق وارد شوند
«حاج سیروس علاف» اضافه کرد: یکی دیگر از مشکلات پیشروی تجار افغان، در رابطه با محصولات کشاورزی است که به ایران وارد می شود. در این خصوص باید یک آزمایشگاه یا محل قرنطینه برای تست کردن و نگهداری مورد توافق طرفین وجود داشته باشد که این آزمایشگاه وجود ندارد. بنابراین کالاهایی که از افغانستان ارسال می شوند، معطل می شوند تا مورد آزمایش قرار گرفته و سپس به بازار وارد شوند.
این تاجر هراتی تصریح کرد: بحث نوسان زیاد ارز در بازار ایران از دیگر مشکلات در این زمینه است. تاجری که کالای خود را صادر میکند، متاسفانه در برابر خریداری از ایران قرار میگیرد که با واحد پولی تومان که تحولات زیادی دارد، آن کالا را می خرد و از طرفی خریداران به تعهدات خود پایبند نیستند. مثلا گاهی تجار ایرانی خرید خود را با چک هایی انجام میدهند که عموما این چکها برگشت خورده و در تاریخ تعیین شده نقد نمی شوند. این مسئله موجب میشود که تا تاجران افغان دچار مشکل ثابت ماندن سرمایه در گردش و نقد شدن پول شود.
تاجر افغانی که کالای خود را صادر میکند، متاسفانه در برابر خریداری از ایران قرار میگیرد که با واحد پولی تومان که تحولات زیادی دارد، آن کالا را می خرد
علاف افزود: موضوع دیگر این است که تاجران ایرانی ریسک پذیر نیستند و برای خرید کالایی که از افغانستان به ایران وارد شده و همینطور سرمایه گذاری در این زمینه ریسک نمیکنند و قدمی بر نمی دارند. بنابراین تمام برنامه را باید تاجر افغان پیش ببرد و در آخر هم با مشکلات نقد شدن پول و نوسانات ارزی در ایران مواجه شود.
وی در پاسخ به سوال بازار در خصوص زمینه های موفقیت تجار افغانستان در بازار کشورشان تصریح کرد: سه مسئله موضوع برد تاجران در بازار افغانستان بوده است: تاجران ما سرمایه گذاری کرده و به تعهدات خود بیشتر عمل نموده اند در حالی کیفیت کالاهای ما نیز یکنواخت بوده است.
سه مسئله موضوع برد تاجران در بازار افغانستان بوده است: تاجران ما سرمایه گذاری کرده و به تعهدات خود بیشتر عمل نموده اند در حالی کیفیت کالاهای ما نیز یکنواخت بوده است
«حاج سیروس علاف» ادامه داد: در خصوص تسخیر بازار افغانستان توسط کشورهایی مانند ترکیه، واقعیت این است که تاجران ترک نسبت به تجار ایرانی بیشتر به تعهدات خود عمل می کنند. همچنین کیفیت کالاهای ترک همواره در یک سطح و بدون تفاوت کالایی قرار دارد.
رئیس شرکت «آرمان گروپ» اضافه کرد: ترک ها زمانی که در افغانستان به راه اندازی شرکت های تجارتی با تجار افغان می پردازند، پول خود را در اختیار تجار افغان قرار داده تا هم در بازار صادرات نقش مهم و اصلی را داشته باشند و هم بازار وارداتی را توسط همین شرکای کاری خود بدست گیرند.
وی گفت: در ضمن ترکها اهل ریسک کردن در بازار افغانستان هستند که ما به چشم خود شاهد هستیم که مثلا در هر ولایت دو یا سه شرکت تاسیس و به آنها اعتبار بخشیده اند. در صدی که ترکها به تجار افغان بابت صادرات و واردات در طول یک سال می دهند، بین چهار تا شش در صد از اصل سرمایه ای است که در اختیار میگذارند.
در صدی که ترکها به تجار افغان بابت صادرات و واردات در طول یک سال می دهند، بین چهار تا شش در صد از اصل سرمایه ای است که در اختیار میگذارند
مشاور پیشین ارشد اقتصادی افغانستان گفت: همچنین، در رابطه با قیمتی که ترکها جهت فروش اجناس خود در افغانستان تعیین میکنند، اگر تاجر افغان بیشتر از قیمت تعیین شده به فروش برسانند، آن قسمت بیشتر پول متعلق به تاجر افغان است.
این تاجر هراتی یادآور شد: تجار ترک، برگشت پولی که در اختیار تاجر افغان قرار می دهند را به زمان های سه ماهه و شش ماهه موکول می کنند، یعنی پول خود را بعد از این زمان از تاجر افغان دریافت میکنند.
نظر شما