بازار؛ گروه استانها: همدان استانی سرسبز و خرم به خصوص در نیمه اول سال است تا جایی که با قدم گذاشتن سال از زمستان به بهار طبیعت دامن سبز رنگی به تن می کند و از دور که کوه های اطراف همدان را نظاره می شویم زیبایی آن نمایان است.
زیبایی کوه های اطراف همدان به واسطه رویش گیاهان خودرو و گیاهان کوهی است که گذشته از جذابیت بصری از امتیاز ویژه ای بهره مند هستند به گونه ای که بخش عمده ای از آنها خوراکی بوده و حتی خواص دارویی نیز دارند.
اما این بخش قسمت خوب ماجرا است چراکه همین ویژگی ها خواسته یا ناخواسته مردم و گذشته از آن برخی افراد سودجو را به کوه و دامنه های آن می کشاند و چیده شدن گیاهان که آن هم بیشتر به شکل غیر اصولی انجام می شود وضعیت نامناسبی ایجاد می کند و همین اتفاق زمینه نابودی طبیعت سبز همدان را فراهم می کند.
ورودی خیابان باباطاهر همدان و برخی مسیرهای منشعب از میدان اصلی امام(ره) که این روزها به محل فروش گیاهان خودرو و کوهی اختصاص یافته موید آن است که امسال هم برنامه های عنوان شده برای جلوگیری از سودجویی عده ای فرصت طلب موثر واقع نشده و بازهم شاهد فروش گیاهان کوهی آن هم با حجم زیاد در این مناطق هستیم
ورودی خیابان باباطاهر همدان و برخی مسیرهای منشعب از میدان اصلی امام(ره) که این روزها به محل فروش گیاهان خودرو و کوهی اختصاص یافته موید آن است که امسال هم برنامه های عنوان شده برای جلوگیری از سودجویی عده ای فرصت طلب موثر واقع نشده و بازهم شاهد فروش گیاهان کوهی آن هم با حجم زیاد در این مناطق هستیم.
خبرنگار بازار برای بررسی بهتر موضوع سری به بازار همدان زده و به گفتگو با مردم پرداخته اما آنچه در میان صحبت های مردم جلب توجه می کند اینکه تفاوت قیمت گیاهان کوهی با سبزیجات بازاری و از طرفی اثربخشی بهتر این گیاهان در درمان برخی بیماری ها علت اصلی تمایل افراد به خرید گیاهان عنوان شده است.
یکی از شهروندان همدانی در گفتگو با خبرنگار بازار با بیان اینکه این روزها که شیوع ویروس کرونا بلای جان مردم شده به مصرف گیاهان کوهی رو اورده ایم تا به واسطه مصرف آنها ایمنی بدن را افزایش دهیم، گفت: بهار با آش هایی که در تهیه آنها گیاهان کوهی استفاده می شود معنا پیدا می کند.
خانم معینی با بیان اینکه از یکی دو هفته بعد از شروع سال رفته رفته گیاهان کوهی در بازار همدان عرضه می شود، افزود: برخی خواص دارویی این گیاهان به مراتب بیشتر از داروهای صنعتی است بنابراین ترجیح میدهم خودم و اعضای خانواده از این گیاهان استفاده کنیم.
هر سال به اندازه نیاز یکسال از این گیاهان تهیه و خشک می کنم چراکه قیمت خشک شده این گیاهان به مراتب بیشتر است
یکی دیگر از شهروندان همدانی نیز با بیان اینکه سالی یکبار آن هم به مدت کوتاهی شاهد فروش این گیاهان کوهی در بازار همدان هستیم و در بیشتر ایام سال مجبور به استفاده از خشک شده این گیاهان هستیم، گفت: من خودم هر سال به اندازه نیاز یکسال از این گیاهان تهیه و خشک می کنم چراکه قیمت خشک شده این گیاهان به مراتب بیشتر است.
احمدی با بیان اینکه سیره، پونه کوهی، پیازه، شِنگ، کنگر، سیرک،تره کوهی، سوسنبر(نعنای فلفلی)،آویشن، قازیاقه، پیچک، قارچ، ترشک، مرزه کوهی، چای کوهی و کاکوتی نام برخی از این سبزی ها است، گفت: استفاده تازه از این سبزی‌ها در غذا و به ویژه در تهیه آش و خشک کردن آن برای فصول دیگر سال بسیار متداول است و موضوع جدیدی نیت حتی می توانم بگویم به یک سنت تبدیل شده است.
گذشته از گفتگو با خریداران این گیاهان صحبت های یکی از فروشندگان نیز شنیدیم؛ وی با بیان اینکه روستایی هستم و هر سال سه ماه فصل بهار و روزهای ابتدایی تابستان را به همراه خانواده به کوه و مناطق سرسبز همدان می روم و با کندن این گیاهان و فروش انها زندگی خودمان را می چرخانم، گفت: برخی از این گیاهان در مزارع کشاورزی رشد می‌کند اما برخی گیاهان مرتعی هستند و برای برداشت آن باید به دل کوه زد.
استقبال مردم از خرید گیاهان دارویی
مرتضی محمدی با بیان اینکه این روزها استقبال مردم از خرید گیاهان دارویی نسبت به سال‌های گذشته افزایش یافته است، افزود: کنگر جزو پر فروش ترین گیاهان خوراکی در این بخش است.
وی بابیان اینکه به‌طور میانگین هر بار که به کوه می‌رویم ۲۰ تا ۳۰ کیلو گیاه کوهی برای فروش می‌چینیم، گفت: شغل اصلی من کارگری است اما درآمد از این طریق در فصل بهار بیشتر از درآمد حاصل از کارگری است.
اما در همین زمینه آنچه باید مورد توجه قرار گیرد اینکه باوجود تکرار هشدارهای هرساله مبنی بر خودداری از زیاده روی در چیدن این گیاهان کوهی هنوز هم تغییری در روال سال های قبل مشاهد نمی شود و حتی به نظر می رسد به شمار فروشندگان این گیاهان در بازار همدان افزوده شده است.
این در حالی است که کارشناسان بارها نسبت به وضعیت فعلی هشدار داده اند به نحوی که رئیس مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان نیز در این خصوص معتقد است مردم زمانی که به مراتع مراجعه می‌کنند، خسارت و ضربه مضاعفی به این گیاهان وارد می‌کنند.
قاسم اسدیان با بیان اینکه حضور مردم در مراتع موجب محدود شدن رشد گیاهان می‌شود و عده‌ای که از این گیاهان برداشت می‌کنند نیز خسارت‌های دیگری به مراتع می‌زنند، گفت: با این اقدامات، مردم به اکوسیستم ضربه می‌زنند و زادآوری طبیعی و رشد مجدد گیاهان دارویی و خوراکی دچار مشکل می‌شود.
منابع طبیعی و ذخایر گیاهی کوه‌های همدان در معرض تهدید است
رئیس مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان با تاکید بر اینکه مردم باید در سال جاری تا جای ممکن از مراتع گذشته و نسبت به آن اغماض کنند تا شاهد خسارت به مراتع نباشیم، گفت: منابع طبیعی و ذخایر گیاهی کوه‌های همدان در معرض تهدید است.
وی همچنین با اشاره به اینکه امسال، سالی بسیار شکننده برای مراتع است ضمن اینکه با بررسی چند عکس همزمان از مناطق مختلف مراتع کشور و استان همدان مشخص است جاهایی که سال‌های گذشته، گیاهان در آنها رشد کرده‌اند، هم‌اکنون رشد نباتات بسیار ضعیفی را تجربه می‌کند، عنوان کرد: از اسفندماه تا کنون بارندگی مطلوبی را در سطح مراتع استان همدان شاهد نبوده‌ایم و این موضوع در شکل گیری وضعیت فعلی دخیل است.
اسدیان با اشاره به اینکه مردم با ورود به دامنه کوه ها نسبت به کندن ریشه کنگر، گل‌کفته، انواع آویشن و گیاهانی ازاین‌دست اقدام می‌کنند، افزود: مردم باید در برداشت‌ها ملاحظه بیشتری داشته باشند چراکه در غیر این صورت شاهد آسیب به مراتع و این گیاهان خواهیم بود.
تیره چتریان، گیاه کُما، گیاه آویشن در انواع بسیار مختلف و رویش مواردی ازاین‌دست هم‌اکنون در سطح مراتع استان همدان محدود شده است
وی در پاسخ به اینکه چه گیاهان خوراکی و دارویی در مراتع استان همدان رویش داشته که به‌مرور دیگر شاهد رشد آنها نیستیم؟ عنوان کرد: تیره چتریان، گیاه کُما، گیاه آویشن در انواع بسیار مختلف و رویش مواردی ازاین‌دست هم‌اکنون در سطح مراتع استان همدان محدود شده است.
وی با بیان اینکه موسیر که در مراتع و دره‌های استان همدان می‌روید رشد محدودی پیدا کرده و رشد گیاه بولاغ اوتی نیز محدود شد است، گفت: پونه در کنار آبراه‌ها و چشمه‌های استان همدان می‌رویید که رشد این گیاه نیز در استان همدان محدود شده است.
اما مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان برداشت گونه های دارویی از مراتع استان همدان را ممنوع عنوان می کند و می گوید حمل و جابجایی این گیاهان قاچاق محسوب می شود
با توجه به شرایط خشکسالی در کشور و استان همدان ممنوعیت برای برداشت گیاهان دارویی ایجاد شده تا فرصتی دوباره برای تقویت و تجدید پوشش گیاهی این نوع گیاهان فراهم شود
اسفندیار خزایی بابیان اینکه با توجه به شرایط خشکسالی در کشور و استان همدان این ممنوعیت برای برداشت گیاهان دارویی ایجاد شده تا فرصتی دوباره برای تقویت و تجدید پوشش گیاهی این نوع گیاهان فراهم شود، عنوان کرد: گونه های گیاهی دارای سه طیف ممنوعه، برداشت آزاد و مجاز مشروط هستند که برداشت گونه های گروه نخست از جمله لاله واژگون ممنوع بوده و برداشت گونه دوم به علت فراوانی آزاد است.
وی با اشاره به اینکه گونه های مجاز مشروط شامل گونه هایی نظیر ریشه شیرین بیان و موسیر هستند که در بخش کشاورزی یا منابع طبیعی کشت می شوند و کاشت، برداشت و حمل و جابجایی آنها باید با مجوز این دو نهاد صورت گیرد، گفت: بر اساس مقررات قانونی مردم اجازه دارند به‌اندازه میزان مصرف خود از این گیاهان برداشت داشته باشند و اگر در برداشت گیاهان به ریشه، ریزوم و غده گیاه آسیب وارد شود با متخلفین برخورد خواهد شد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان با تاکید بر اینکه مردم تنها می توانند نسبت به برداشت قسمت هوایی گیاهانی که به وفور و گسترده در سامانه های عرفی دیده می شوند اقدام کنند اما در صورت حمل و جابجایی این گیاهان بیش از نیاز و توسط خودرو ا این اقدام جلوگیری می شود، اضافه کرد: یک هزار و ۶۵۸ گونه گیاهی در مراتع استان همدان، کوه ها، دشت ها و دامنه ها پراکنده اند.
آمار دقیقی از میزان برداشت گیاهان کوهی در استان همدان وجود ندارد
به هر حال آنچه مسلم است اینکه آمار دقیقی از میزان برداشت گیاهان کوهی در استان همدان وجود ندارد اما هرساله در فصل بهار صدها کیلوگرم از انواع گیاهان کوهی در بازار عرضه می‌شود و با گسیل مردم به دامن طبیعت و جمع‌آوری انواع گیاهان خودرو و حتی کمیاب باهدف کسب سود، منابع طبیعی و محیط‌زیست دچار لطمه‌ها و خسارت جبران‌ناپذیری می‌شود که باید برای رفع این مشکل فکر چاره بود.
در این میان آنچه باید بیشتر مورد توجه باشد اینکه نباید اجازه داد تا عده‌ای به بهانه فروش سبزیجات گیاهی و تأمین نیاز مردمی به تخریب دامنه کوه‌ها بپردازند چراکه که فرزندان ما نیز از این دنیا سهم دارند و باید به فکر آینده نیز بود.
نظر شما