سفر قریشی به تهران؛ همسویی ایران و پاکستان از حوزه های اقتصادی تا تحولات منطقه ای

بازار؛ گروه بین الملل: «شاه محمود قریشی»؛ وزیر امورخارجه پاکستان در جریان سفر منطقه ای خود وارد تهران شده است.

سفر قریشی به ایران پس از دیدار او از امارات متحده عربی صورت می گیرد و قرار است رئیس دستگاه دیپلماسی پاکستان پس از ایران به ترکیه نیز سفر کند.

گفته شده مذاکره و دیدار با مقامات ایرانی و پیگیری مسائل مرتبط با صلح افغانستان از جمله اهداف سفر منطقه ای وزیرخارجه پاکستان به ایران و دیگر کشورهای منطقه است.

محورهای سفر وزیر خارجه پاکستان به تهران
در ارتباط با سفر شاه محمود قریشی به تهران،  وزارت امور خارجه پاکستان اعلام کرد که قریشی برای انجام سفر رسمی و دیدار با مقام‌های بلندپایه جمهوری اسلامی ایران عازم ایران شده است و پس از حضور در مشهد و زیارت بارگاه ملکوتی حضرت علی ابن موسی الرضا (ع) به دعوت همتای ایرانی خود راهی سفر سه روزه (از ۲۰ تا ۲۲ آوریل) به تهران شود.

به گفته وزارت خارجه پاکستان، قریشی قرار است علاوه بر «محمدجواد ظریف» با حجت الاسلام «حسن روحانی» رئیس جمهور و «محمدباقر قالیباف» رئیس مجلس شورای اسلامی ایران دیدار کند.

براساس اعلام وزارت خارجه پاکستان، وزرای خارجه دو کشور در این سفر آخرین تحولات روابط دوجانبه، تعمیق همکاری‌های مشترک در زمینه‌های مختلف، اوضاع امنیتی منطقه از جمله آخرین تحولات پیرامون صلح افغانستان و مناقشات در شبه قاره را مورد بحث و بررسی قرار خواهند داد.

در همین ارتباط نیز «رحیم حیات قریشی»، سفیر پاکستان در ایران با اشاره به سفر شاه محمود قریشی وزیر امور خارجه پاکستان به تهران گفته است: تحکیم روابط دوجانبه با جمهوری اسلامی ایران، بررسی وضعیت مرزهای مشترک و یافتن راهکارهای مفید برای بهبود سطح زندگی در هر دو سوی مرز از مهم‌ترین اهداف سفر آقای قریشی به تهران است.

این سومین سفر وزیر امور خارجه پاکستان به ایران در طول ۳ سال گذشته است. شاه محمود قریشی در سوم دیماه ۹۷ و ۲۱ دیماه ۱۳۹۸ نیز دو سفر رسمی به ایران داشت.

فرصت های اقتصادی همکاری ایران و پاکستان
بدون تردید بخشی از اهداف سفر وزیرخارجه پاکستان به ایران با توجه به فرصت ها و استعدادهای اقتصادی است که این دو کشور از طریق روابط نزدیک می توانند دنبال کنند.

به گفته کارشناسان، ایران از یک تمدن بسیار کهن برخوردار است که مسیرهای تاریخی برای تجارت و ارتباط از این سرزمین می‌گذرد و پاکستان نیز با این ایده از طریق طرح راهروی مشترک اقتصادی با چین موسوم به پروژه «سی پک» به فکر احیای مسیرهای تجاری قدیمی است و ایران یک مسیر طلایی در پروژه سی پک برای اتصال چین و سپس پاکستان به اروپا به شمار می رود.

همچنین ایران از طریق همکاری با پاکستان امکان صادرات گاز به چین را خواهد داشت و با توجه به امضای سند جامع همکاری‌های ایران و چین، موضوع همکاری با پاکستان بیش از گذشته اهمیت می یابد، بویِژه این که صادرات گاز به چین این فرصت مناسب را نیز برای اسلام آباد فراهم خواهد کرد تا بخشی از انرژی مورد نیاز خود را از خط لوله گازی ایران تامین کند. در حال حاضر نیز براساس گزارش ها، چند کارخانه تولید کود کشاورزی در پاکستان به دلیل بحران تامین سوخت گاز در وضعیت نامناسبی قرار دارند و به گفته سفیر پاکستان در تهران، از طریق پیشبرد طرح خط لوله انتقال گاز ایران، بخشی از مشکلات پاکستان در حوزه کمبود انرژی نیز قابل حل خواهد بود.

این در حالی است که پاکستان اکنون درحال واردات گاز ال ان جی از قطر است ولی به گفته سفیر پاکستان، این کشور قادر خواهد بود تا در هر زمان که شرایط مناسب باشد خیلی سریع طرح خط لوله گاز ایران در خاک پاکستان را تکمیل کند. به نظر  می رسد که مسئله تحریم و همچنین فقدان کانال بانکی میان دو کشور از مهمترین موانع جدی در مسیر توسعه تجارت میان دو طرف است که حال با شکست کارزار فشارحداکثری دولت ترامپ در آمریکا چشم انداز مثبتی به تقویت روابط بین بانکی ایران و پاکستان وجود دارد. در همین ارتباط نیز سفیر پاکستان در نشست خبری خود پیرامون سفر وزیرخارجه این کشور به ایران اعلام کرده است که  تحریم‌ها و نبود کانال بانکی باعث شده تا پاکستان نتواند صادرات برنج مازاد خود به ایران به ارزش ۵۰۰ میلیون دلار را انجام دهد و باعث شده تا ما هر سال ۵۰۰ میلیون دلار متضرر شویم.

از طرف دیگر قرار است در سفر مقام پاکستانی به ایران، طرح ریلی تهران-استانبول-اسلام‌آباد موسوم به قطار اکو نهایی شود، چون به گفته کارشناسان این طرح سفر ۲۱ روزه دریایی از استانبول به اسلام‌آباد از طریق تهران را به ۱۱ روز کاهش می‌دهد.

از سوی دیگر همزمان با سفر وزیرخارجه پاکستان به ایران، گذرگاه مرزی پیشین – مند در نقطه صفر مرزی دو کشور گشایش یافت. در همین ارتباط نیز، «محمد اسلامی» وزیر راه و شهرسازی جمهوری اسلامی ایران، در مراسم  گشایش این گذرگاه مرزی ضمن تشکر از دولت پاکستان و وزیر تولیدات دفاعی و سایر مقامات این کشور که  در این مراسم افتتاحیه حضور یافتند، گفت: بازگشایی گذرگاه مرزی پیشین - مند به عنوان سومین مرز رسمی میان دو کشور دوست و همسایه با گذشت کمتر از ۴ ماه از مراسم قبلی بازگشایی ریمدان - گبد، می‌تواند طلیعه‌ای از آینده‌ای روشن برای همکاری فزاینده اقتصادی دو کشور ایران و پاکستان باشد. این عضو کابینه دولت دوازدهم افزود: ما با همسایگان روابط خویشاوندی و برادری داریم و در این زمینه گسترش همکاری‌های اقتصادی نزدیک با همسایگان به مثابه رویکردی کلان‌نگر و همه‌جانبه در ذیل سیاست خارجی کلان کشور  تعریف شده  و متکی بر بهره‌گیری از همه ظرفیت‌های کشور به ویژه نواحی مرزنشین برای تعمیق این پیوند به صورت دو جانبه و چند جانبه در قالب همکاری های منطقه‌ای است.

اسلامی گفت: امیدوارم موقعیت منحصر به فرد نقطه‌ مرزی پیشین - مند و نزدیکی این گذرگاه به بندر کراچی به عنوان اصلی‌ترین بندر کشور پاکستان این امکان را فراهم کند که ترانزیت کالا از این مرز افزایش یافته و رونق تجارت و ایجاد اشتغال را برای مردم منطقه به ارمغان آورد.   بازگشایی گذرگاه‌های ریمدان - گبد و پیشین - مند می‌تواند گام مؤثری در مقابله با توسعه‌نیافتگی و تبعات آن همچون پدیده‌های شوم افراط‌گرایی و قاچاق باشد و از این رو از مسئولین محلی و استانی تقاضا دارم با بذل توجه نسبت به ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز در این دو گذرگاه از هیچ تلاشی فروگذاری نداشته باشند.

وزیر راه و شهرسازی تصریح کرد: همان‌گونه که در افتتاحیه گذرگاه ریمدان - گبد نیز اعلام شد، به عنوان مقام رئیس طرف ایرانی کمسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی دو کشور، توسعه همه جانبه همکاری های ایران و پاکستان در برنامه قرار دارد. به این ترتیب مجددا آمادگی خودمان را برای برگزاری بیست و یکمین اجلاس کمسیون همکاری های مشترک اقتصادی در کشور در سه ماه آینده اعلام می کنیم.

همسویی تهران – اسلام آباد در تحولات منطقه ای
پاکستان همواره تلاش داشته تا در موضوعات منطقه ای و مورد مناقشه از جمله بحران جنگ عربستان علیه یمن رویکردی بینابینی و بی طرف را از خود نشان دهد و شاید از همین رو نیز در جریان تجاوز ائتلاف عربی به سرکردگی عربستان علیه یمن در سال ۲۰۱۵ با وجود درخواست عربستان اما پاکستان به یمن نیرو ارسال نکرد و در جنگ مشارکت نداشت و باعث نوعی همسویی سرد با تهران در جریان این جنگ شد، جنگی که با محکومیت شدید از سوی ایران روبروست.

در مقاطعی پاکستان حتی تلاش داشت تا در روابط پرتنش ریاض و تهران میانجی گری کند، اگرچه با وجود روابط نزدیکی که عمران خان، نخست وزیر پاکستان با رهبران ریاض دنبال می کند، اما میانجی گری پاکستان در تنش تهران و ریاض تا کنون نتیجه ای در بر نداشته است.

در عین حال سفر فعلی وزیرخارجه پاکستان به ایران و دیگر کشورهای منطقه با هدف پیگیری برخی موضوعات در ارتباط با صلح افغانستان اعلام شده و این موضوع در بیانیه وزارت خارجه پاکستان نیز تائید شده است.

در واقع پاکستان و ایران مواضع نزدیکی را در ارتباط با حضور نیروهای خارجی در افغانستان دنبال می کنند و هر دو کشور بر خروج نظامیان خارجی از افغانستان تاکید می کنند. در این شرایط نیز با توجه به آن که مذاکراتی پیرامون صلح داخلی در افغانستان جریان دارد و همزمان دولت آمریکا تاریخی را برای خروج نیروهای خود از افغانستان اعلام کرده است، به نظر می رسد که پاکستان در تلاش است تا در دوران پساآمریکا در افغانستان همسویی و مواضع نزدیک تری را با دیگر کشورهای منطقه از جمله ایران و ترکیه در ارتباط با تحولات داخلی در افغانستان دنبال کند و از همین رو شاید بخشی از اهداف سفر قریشی به منطقه نیز در این چارچوب ارزیابی شود.