بازار، گروه استانها: کرونا وضعیت اقتصادی و به خصوص اشتغال کشورمان را دچار دگرگونی شدید کرد و ریسک تولید و حتی خدمات را نیز افزایش داد و امروز اشتغال و حفظ مشاغل موجود یکی از دغدغه‌های اصلی اقتصادی دولت است.
در این بین دولت و فعالان بازار تولید و بخش خصوصی می‌بایست با اتخاذ استراتژی‌هایی آثار منفی کرونا را دست کم کاهش دهند تا بتوانیم از این گردنه صعب، عبور کنیم. مهمترین ریسک‌های شناسایی شده فراروی کسب و کارهای ایرانی در سال ۱۴۰۰ چیست؟ همچنین باید چه کرد تا ریسک‌های سرمایه گذاری و تولید کاهش یابند؟ در ادامه طی میزگردی نظر مهدی صنانعی و علی داوری عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و کارشناس حوزه کارآفرینی را در این باره جویا می‌شویم.
تورم افزایش می‌یابد
داوری: در سال جدید، هزینه زندگی شهروندان بیش از پیش افزایش یافته و از قدرت خرید مردم بعلت تورم افسار گسیخته کاسته خواهد شد. نرخ بیکاری به روند افزایشی خود ادامه داده و افراد بیشتری مشاغل خود را از دست خواهند داد. رکود حاکم بر بخش تولید همچنان به قوت خود باقیست و محدودیت‌ها و چالش‌های جدی فراروی صادرات محصولات و خدمات وجود خواهد داشت. واردات مواد اولیه، تجهیزات و قطعات صعب و دشوار بوده، رکود اقتصادی استمرار یافته و کشور رشد اقتصادی نه چندان قابل توجهی را تجربه خواهد کرد. پیش بینی می‌شود در سال ۱۴۰۰، شاهد استمرار محدودیت‌های ناشی از تحریم باشیم.
در سال جدید، هزینه زندگی شهروندان بیش از پیش افزایش یافته و از قدرت خرید مردم بعلت تورم افسار گسیخته کاسته خواهد شد. نرخ بیکاری به روند افزایشی خود ادامه داده و افراد بیشتری مشاغل خود را از دست خواهند داد
هر چند که امیدواری‌هایی برای کاهش و رفع تحریم‌ها شکل گرفته است. افزایش قیمت کالاها و محصولات نهایی بواسطه افزایش نرخ تورم، صعب و دشوار بودن تامین مالی کسب و کارها از نظام بانکی خصوصاً" کسب و کارهای کوچک و متوسط و کاهش سرمایه گذاری تولیدگرا از دیگر واقعیت‌های فرارو در سال ۱۴۰۰ خواهد بود.
پیش بینی می‌شود با روی کار آمدن دولت جدید شاهد شکل گیری تغییرات اساسی در سیاستها باشیم. این امر به نوبه خود می‌تواند فرصتها و تهدیداتی را برای کسب و کارها به ارمغان آورد. یکی از کارکردهای اساسی کرونا، تغییر اولویت‌های خرید مشتریان و مصرف کنندگان نهایی بوده است. کم توجهی نسبت به این مهم می‌تواند موجبات حذف از بازار را در پی داشته باشد.
آسیب به شرکت‌های تولیدی
شرکت‌های کوچک و متوسط نسبت به شرکت‌های بزرگ آسیب‌های بیشتری را متحمل خواهند شد، اختلال در زنجیره تامین مواد اولیه ادامه خواهد یافت و همچنان، شاهد محدودیت‌های بودجه‌ای بیش از پیش دولت جهت حمایت از کسب و کارهای آسیب دیده از بحران کرونا خواهیم بود. در سال ۱۴۰۰، سلامت روان کارکنان به دلیل استمرار کووید ۱۹ آسیب‌های جدی دیده و انگیزش شغلی کارکنان افول خواهد کرد. نهایتاً اینکه، صنایع پرریسک از منظر سلامتی با کمبود نیروی انسانی متخصص دست و پنجه نرم خواهند کرد
استراتژی، بایدها و نبایدهای فراروی یک کسب و کار در مسیر دستیابی به اهداف خود است. خلق استراتژی مناسب در وهله اول نیازمند برخورداری از شناخت عمیق و جامع نسبت به تحولات محیطی است. این شناخت حاصل نخواهد شد مگر آنکه هر کسب و کار، مکانیزم و سازوکار ویژه ای جهت کسب اطلاعات جامع، دقیق، مرتبط و بموقع طراحی و اجرا کرده باشد. ضرورت مهم دیگر، در اختیار داشتن یک چارچوب منسجم و آگاهی بخش جهت طراحی و انتخاب استراتژی است.
خلق استراتژی مناسب در وهله اول نیازمند برخورداری از شناخت عمیق و جامع نسبت به تحولات محیطی است
در اینجا چهار نوع استراتژی جهت مواجهه مناسب با ریسک‌های فراروی کسب و کارهای ایرانی معرفی می‌گردد. استراتژی کنترل، در این استراتژی، ریسک‌ها، موانع فیزیکی و ظرفیت مازاد شناسایی شده و استانداردسازی رویه‌ها صورت می‌گیرد تا سازمان در برابر ریسک‌ها محافظت شود. برخی اقدامات استراتژی کنترل عبارتند از: تامین اقلام بهداشتی و پیشگیرانه در محیط کار، ارزیابی شاخص‌های کلیدی عملکرد، فروش و افت تقاضا، شناسایی ریسک‌ها و پایش مداوم اطلاعات زنجیره تامین مواد اولیه در بحران و حفظ سطح و مقدار نقدینگی در سناریوهای مختلف افزایش زمان حساب‌های پرداختنی و همچنین کاهش دوره وصول مطالبات و دریافت بدهی‌ها
اتخاذ استراتژی درست
استراتژی آگاهانه که در این استراتژی، پاسخی اثربخش به ریسک‌ها و چالش‌های جدید ارائه می‌شود. برخی از اقدامات استراتژی آگاهانه عبارتند از کاهش حضور کارکنان و جلسات حضوری در صورت امکان، تداوم حمایت از کارکنان دارای بیماری کرونا تداوم برنامه‌های دورکاری، ایجاد کانال ارتباطی مناسب بین کارکنان و مدیران (به ویژه مجازی)، تداوم کاهش سرمایه گذاری در پروژه‌های کمتر ضروری، کاهش هزینه‌های غیرضروری با هدف تاب آوری بیشتر، تعهد مدیران ارشد برای اجرای اقدامات عملی در شرایط جدید و ایجاد تیم‌های بین واحدی برای تصمیم گیری شفاف و پایش مستمر
و سوم استراتژی بهبود عملکرد. تداوم بهبود، توسعه شایستگی‌های سازمان و منابع انسانی، بکارگیری تکنولوژی‌های موجود در بازار برای ارائه خدمات به مشتریان و بازارهای فعلی از جمله ویژگی‌های این استراتژی است. برخی از اقدامات استراتژی بهبود عملکرد عبارتند از تقویت برنامه‌های حمایتی و انگیزشی و ارتقای روحیه پرسنل، پیش بینی تغییرات در رفتار و انتظارات مشتری، حفظ اعتماد مشتری تداوم اجرای راهکارهای بازایابی اجتماعی و مسئولیت اجتماعی، مشارکت و همکاری با دیگر شرکت‌ها برای کاهش موانع زنجیره تامین مواد اولیه، بررسی امکان دسترسی به تامین کنندگان جدید، هدفگذاری کوتاه مدت فصلی و ماهانه تدوین سناریوهای مختلف برای مدیریت کسب و کار
چهارمین استراتژی کارآفرینانه است در این استراتژی بر خلق، ابداع و اختراع محصولات، فناوری‌های جدید و کشف بازارها و مشتریان جدید توجه و تمرکز می‌شود. برخی از اقدامات استراتژی کارآفرینانه عبارتند از ترسیم چشم اندازهای روشن برای کارکنان مشارکت با دیگر شرکت‌ها برای بازاریابی و فروش در شرایط جدید، بکارگیری روش‌های جایگزین فروش مانند فروش آنلاین و یا فروش در فروشگاه‌های زنجیره‌ای و هایپرمارکت‌ها، نوآوری در تامین مواد اولیه و زنجیره تامین مانند یافتن مواد اولیه جایگزین، یافتن راهکارهایی برای حمل و نقل و لجستیک با هدف جلوگیری از وقفه دسترسی به مواد اولیه، افزایش دسترسی به منابع مالی جدید و خلاقانه مانند وام، کشف فرصتها و محصولات جدید در کنار تلاش برای حفظ و بهره برداری از مزیت‌های موجود (دوسوتوانی) اصلاح مدل کسب و کار براساس درس آموخته‌ها و تجربیات بحران که به نظر می‌رسد نگاه به این موارد می‌توانند بهبود فضای کسب و کار را ناشی شوند.
بحران کرونا و اقتصاد
صانعی: بحران کرونا در کنار تحریم‌های اعمال شده علیه کشور در سالیان اخیر، شرایط صعب و دشواری را فراروی کسب و کارها به ویژه کسب و کارهای کوچک و متوسط قرار داده است. همراهی و همزمانی این دو ضمن تشدید رکود اقتصادی، تحولاتی اساسی در محیط کسب و کارها را سبب شده و موجبات شکل گیری تغییراتی اساسی و بنیادین در نحوه و ماهیت رقابت شده بگونه ای که کسب و کارها دیگر نمی‌توانند با اتکاء به مزیت‌های قبلی خود، در عرصه رقابت، حرفی برای گفتن داشته باشند.
ترسیم چشم اندازهای روشن برای کارکنان، مشارکت با دیگر شرکت‌ها برای بازاریابی و فروش در شرایط جدید اهمیت دارد
اکنون، بقاء و ماندگاری یک کسب و کار منوط به پایش مستمر فضای کسب و کار و اتخاذ استراتژی مناسب در مواجهه با شرایط فراروست. رمز موفقیت کسب و کارها در تغییر بموقع استراتژی‌ها متناسب با شرایط جدید فراروست. بطور طبیعی بسیاری از کسب و کارها از چنین قابلیتی برخوردار نیستند لذا مجبورند دیر یا زود، عرصه را به رقبای منعطف و توانمند خود واگذار نمایند.
توانایی سازگاری با شرایط جدید نیازمند دیده بانی مستمر فضای کسب و کار است. این رصد و پایش دقیق، مستمر و جامع به کسب و کارها اجازه شناخت چالشها، فرصتها و تهدیدات محیطی را داده و آنها می‌توانند بر آن اساس، تمهیدات لازم را برای مقابله با خطرات احتمالی و بهره مندی به موقع از فرصت‌های فرارو اتخاذ کنند. کسب و کارها می‌توانند این دیده بانی را با بهره مندی از ظرفیت‌های درونی خود یا عقد قرارداد با موسسات حرفه ای این حوزه به سرانجام برسانند. دیده بان کسب و کار بنا به مسئولیت اجتماعی خود، مدتی است از طریق تهیه گزارش‌های مستمر، سعی در رفع بخشی از نیاز کسب و کارهای ایرانی در حوزه رصد محیط کسب و کار کرده است.
در سال ۱۴۰۰، کسب و کارهای ایرانی با چالشها و خطرات متنوعی در حوزه‌های مختلف روبرو خواهند شد. شناسایی بموقع و دقیق این ریسک‌ها و خطرات، به کسب و کارها اجازه می‌دهد ضمن اتخاذ اقدامات پیشیگرانه، راهکارها و تدابیر مناسبی برای تبدیل تهدیدات به فرصتها اتخاذ نمایند.
ریسک‌های تولید
در این راستا، شناسایی ریسک‌های فراروی کسب و کارهای ایرانی با بهره مندی از پرسشنامه الکترونیک و نظرخواهی از خبرگان در دستور کار دیده بان کسب و کار قرار گرفت. داده‌های این پیمایش در بهمن و اسفندماه سال ۹۹ جمع آوری گردید. علاقمندان می‌توانند گزارش کامل این مطالعه را از سایت دیده بان کسب و کار دریافت نمایند.
دیده بانی مستمر فضای کسب و کار، یکی از رموز موفقیت کسب و کارها و از ویژگی‌های مهم مدیران و کارآفرینان موفق است. این رصد و پایش دقیق، مستمر و جامع به کسب و کارها اجازه شناخت چالشها، فرصتها و تهدیدات محیطی را داده و آنها می‌توانند بر آن اساس، تمهیدات لازم را برای مقابله با خطرات احتمالی و بهره مندی به موقع از فرصت‌های فرارو اتخاذ کنند. کسب و کارها می‌توانند این دیده بانی را با بهره مندی از ظرفیت‌های درونی خود یا عقد قرارداد با موسسات حرفه ای این حوزه به سرانجام برسانند. دیده بان کسب و کار بنا به مسئولیت اجتماعی خود، مدتی است از طریق تهیه گزارش‌های مستمر، سعی در رفع بخشی از نیاز کسب و کارهای ایرانی در حوزه رصد محیط کسب و کار کرده است.
در سال ۱۴۰۰، ریسک‌های مختلف و متنوعی در کمین کسب و کارهای ایرانی نشسته است. کسب و کارها می‌توانند با شناخت بموقع این ریسک‌ها، اقدامات پیشیگرانه و مقابله‌ای مناسبی را اتخاذ کرده و حتی با تدبیر و دوراندیشی، از آنها خلق فرصت نمایند. بدین منظور، شناسایی ریسک‌های فراروی کسب و کارهای ایرانی با بهره مندی از پرسشنامه الکترونیک و نظرخواهی از خبرگان در دستور کار قرار گرفت. داده‌های این پیمایش در بهمن و اسفندماه سال ۹۹ جمع آوری گردید. علاقمندان می‌توانند گزارش کامل این مطالعه را از سایت دیده بان کسب و کار دریافت کنند.
افزایش هزینه‌ها
مهمترین ریسک‌های شناسایی شده فراروی کسب و کارهای ایرانی در سال ۱۴۰۰ شامل این موارد می‌شود افزایش هزینه زندگی شهروندان و کاهش بیش از پیش قدرت خرید مردم بعلت تورم افسار گسیخته، تشدید نرخ بیکاری و از دست رفتن تعداد بیشتری از مشاغل، استمرار و تشدید رکود حاکم بر بخش تولید، وجود محدودیت‌ها و چالش‌های جدی فراروی صادرات محصولات و خدمات، صعب و دشوار بودن واردات مواد اولیه، تجهیزات و قطعات، استمرار رکود اقتصادی و رشد اقتصاد نه چندان قابل توجه، استمرار محدودیت‌های ناشی از تحریم.
دیده بانی مستمر فضای کسب و کار، یکی از رموز موفقیت کسب و کارها و از ویژگی‌های مهم مدیران و کارآفرینان موفق است. این رصد و پایش دقیق، مستمر و جامع به کسب و کارها اجازه شناخت چالشها، فرصتها و تهدیدات محیطی را داده و آنها می‌توانند بر آن اساس، تمهیدات لازم را برای مقابله با خطرات احتمالی و بهره مندی به موقع از فرصت‌های فرارو اتخاذ کنند
هر چند که امیدواری‌هایی جهت کاهش و رفع تحریم‌ها شکل گرفته است. افزایش قیمت کالاها و محصولات نهایی بواسطه افزایش نرخ تورم صعب و دشوار بودن تامین مالی کسب و کارها از نظام بانکی خصوصاً کسب و کارهای کوچک و متوسط، کاهش سرمایه گذای تولیدگرا، تغییر سیاستها با روی کار آمدن دولت جدید، تغییر اولویت‌های خرید مشتریان و مصرف کنندگان نهایی، آسیب پذیری بیش از پیش شرکت‌های کوچک و متوسط نسبت به شرکت‌های بزرگ، استمرار اختلال در زنجیره تامین مواد اولیه، محدودیت‌های بودجه‌ای بیش از پیش دولت برای حمایت از کسب و کارهای آسیب دیده از بحران کرونا، کاهش سلامت روان کارکنان به دلیل استمرار کووید ۱۹ و کاهش انگیزش شغلی و در نهایت کمبود نیروی انسانی متخصص در صنایع پرریسک از منظر سلامتی و لذا باید استراتژی‌هایی که در بالا نیز توسط همکارمان ذکر شد در این مورد پیگیری شود.
هرچند باید گفت استراتژی زائیده ذهن آگاه است. شناسایی و انتخاب استراتژی مناسب نیازمند کسب و پردازش اطلاعات دقیق، درست و بموقع از متغییرهای تاثیرگذار بر کسب و کار است تا با اتکاء بر شناخت جامع و عمیق ایجاد شده به واسطه آن بتوان تصمیم مناسبی پیرامون نوع استراتژی انتخابی اتخاذ کرد.
نظر شما