امنیت و اقتصاد؛ دو عنصر اساسی روابط چین و ژاپن

بازار؛ گروه بین الملل: «وانگ یی»، وزیر امور خارجه چین چند روز پیش با «توشیمیتسو موتگی»، وزیر خارجه ژاپن گفتگوی تلفنی برقرار کرد. آنها در مورد طیف گسترده ای از موضوعات از جمله ارتقا همکاری عملی دوجانبه و حمایت از یکدیگر در میزبانی بازی های المپیک توکیو و بازی های المپیک زمستانی پکن به توافق رسیدند.

ژاپن اخیراً اقدامات گسترده ای برای پیروی از ایالات متحده آمریکا جهت فشار بر چین انجام داده است. این فشارها سایه ای بر بهبود روابط چین و ژاپن ایجاد کرده است.

روابط چین و ژاپن در اواسط سال ۲۰۲۰ شاهد نوسانات جدیدی بودند. در مرحله ابتدایی همه گیری COVID-۱۹ ، دو کشور به یکدیگر کمک کردند. هنگامی که بیماری همه گیر در ایالات متحده آمریکا رو به وخامت نهاد، دولت ترامپ به سیاست شدید علیه چین متوسل شد. در این زمینه، سیاست ژاپن در مقابل چین نیز مطابق با آن تغییر کرد و روابط این کشور با چین دور جدیدی از موج ها را تجربه کرده است.

دو عامل باعث شده ژاپن تحت تأثیر ملاحظات سود و زیان قرار گیرد. برای اولین بار است که سیاست خارجی ژاپن توسط ایالات متحده آمریکا که نقش اصلی را در دیپلماسی ژاپن بازی می کند، محدود شده است. ژاپن که در طول جنگ جهانی دوم به طور اساسی توسط آمریکا مورد حمله قرار گرفت، در مقایسه با سایر متحدان ایالات متحده آمریکا به قوی ترین، اما سازگارترین متحد تبدیل شده است. وقتی واشنگتن از او می خواهد طرف خود را مشخص کند، به نظر می رسد توکیو کمترین توانایی مقاومت در برابر آن را داراست. استقلال ژاپن از این نظر به میزان قابل توجهی کمتر از کره جنوبی است.

از طرفی ژاپن محاسبات خاص خود را دارد. ژاپن وقتی می بیند روابط چین و ایالات متحده آمریکا به شدت رو به زوال است، آن را فرصتی مهم می داند. ژاپن اخیرا اولین قدم خود را برای دخالت در امور داخلی چین برداشته است، اما این فقط اقدامی در سطح بیانیه دیپلماتیک است. هنوز جرات نکرده است مانند اتحادیه اروپا تحریم های نمادین علیه چین را آغاز کند.

این دور از تلاطم در روابط چین و ژاپن به ما می گوید که ژاپن کشوری غیر قابل اعتماد است. از نظر استقلال دیپلماتیک ضعیف بوده و تأثیر ایالات متحده بر آن مطلق است. اخلاق دیپلماتیک آن نیز پایین است. ژاپن کشوری است که در طول تاریخ بارها به چین آسیب رسانده است، اما همیشه مطیع ایالات متحده  بوده - کشوری که بیشترین آسیب را به آن رسانده است. ماهیت دیپلماتیک آن حمایت از عدالت نیست، بلکه تسلیم قدرت است. پیش بینی می شود که روابط چین و ژاپن بهتر از این نخواهد بود.

در همین زمان، رشد اقتصادی چین برای ژاپن جذاب شده است. ژاپن که صادرات آن به چین از صادرات آن به ایالات متحده آمریکا پیشی گرفته به بازار چین وابسته شده است. این مهم در حال حاضر به یک محدودیت عمده در مورد چگونگی کنار آمدن ژاپن با چین و ایالات متحده آمریکا تبدیل شده است. علاوه بر این ژاپن با روابط متشنج خود با همه همسایگان، تمایلی به تبدیل چین به یک دشمن استراتژیک ندارد. بنابراین وخیم شدن بیشتر روابط چین و ژاپن محدودیتی خواهد داشت.

دو عنصر اساسی روابط چین و ژاپن امنیت و اقتصاد هستند. طناب امنیتی عمدتا توسط ایالات متحده کشیده می شود، در حالی که پیوند اقتصادی به تدریج به سمت چین متمایل می شود. مردم چین باید باور داشته باشند که زمان اجازه می دهد پیوند اقتصادی در نهایت بر طناب امنیت غلبه کند.

اختلاف جزایر درگیری اساسی بین چین و ژاپن نیست به طوری که اگر اختلاف جزایر دیائویو(سنکاکو) تشدید شود، باید در ابعاد دیگر روابط دو جانبه اشتباهی رخ داده باشد. توکیو در روزهای اخیر بحث و جدال درباره جزایر دیائویو را آغاز کرده است. آنچه واقعاً می خواهد این است که چین را مجبور به امتیازات استراتژیک کند.

توکیو فکر می کند که چین در مواجهه با فشارهای ایالات متحده آمریکا تلاش خود را برای جلب ژاپن به سمت خود افزایش دهد. با این حال ژاپنی ها اشتباه می کنند. چین متعهد به توسعه روابط دوستانه طولانی مدت با ژاپن است، اما چین کشوری است که به اصول پایبند بوده و هیچ کشوری بدون اصول نمی تواند بایستد. بگذار فرصت طلبی از آن ژاپنی ها باشد.