عباس علوی راد: به باور نگارنده عملکرد دولت ها به طور عام و شیوه مدیریت اقتصادی آنها به طور خاص، حداقل در سال های پس از جنگ تحمیلی یکی از مهمترین عوامل رقم خوردن مشکلات فعلی اقتصاد ایران بوده است.
این موضوع از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز به صراحت در متن بیانیه گام دوم انقلاب مطرح شده است. کافی است محور سوم توصیه ها (اقتصاد) در متن بیانیه ملاحظه شود.
اکنون در سالی که دولت جدیدی در کشور مستقر می شود و درست زمانی که اقتصاد ایران با انباشتی از مشکلات ریز و درشت مواجه است، این پرسش مطرح می شود که چگونه می توان اقتصاد ایران را از دست دولت ها نجات داد؟
۱- حضور و مداخله دولت ها در اقتصاد ایران بیش از حد انعطاف پذیر است. مصداق اول این که با تغییر دولت ها پارادایم های اقتصادی کشور دستخوش تغییرات گسترده می شود. مصداق دوم نیز تن ندادن دولت ها به حضور موثر و واقعی بخش خصوصی در عرصه فعالیت های اقتصادی با تکیه بر این انعطاف پذیری است. گام اول نجات، کاهش این انعطاف پذیری در یک بستر قانونی است.
۲- دولت ها علیرغم حضور و مداخله سنگین در اقتصاد ایران مسئولیت پذیر نیستند. مصداق اول عملکرد نظام برنامه ریزی های دولتی و سرنوشت ربع قرن برنامه های پنجساله توسعه پس از جنگ تحمیلی است. مصداق دوم نیز استمرار تورم های دور رقمی، کاهش ارزش پول ملی و کسری بودجه دائمی در همه ی دولت های مستقر در سه دهه گذشته است. گام دوم نجات، مهار و مسئولیت پذیر کردن دولت ها در تصمیم سازی ها با وضع قواعد اقتصادی (هر چند با بازخورد) است.
۳- علیرغم وجود سیستم های نظارتی متعدد، در عمل و به شکل واقعی عملکرد دولت ها مورد ارزیابی و نظارت قرار نمی گیرند. یکی از مصادیق فراگیر در این مورد تصمیم گیری های خسارت بار و عمدتاً جناحی دولتمردان در دوره دوم و سال آخر حضور در دولت در سایه عدم نظارت دقیق، سریع و جدی می باشد. یک مصداق عینی، عدم نظارت دقیق و پاسخگو کردن دولت در مقابل تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی از سال ۱۳۹۷ و خسارت های هنگفت آن به اقتصاد کشور است. گام سوم نجات، استقرار یک نظام ارزیابی و نظارت فراجناحی، مستحکم و چابک جهت نظارت موثر بر عملکرد دولت ها در اقتصاد است.
به باور نگارنده بدون مهار دولت ها در اقتصاد و حتی با رفع کامل تحریم ها، هر دولتی از هر جناحی قادر به حل مشکلات متعدد اقتصاد ایران و رقابتی کردن آن در عرصه بین المللی نخواهد بود. در واقع اوج هنر در ساختار فعلی و در عصر پسا تحریم این خواهد بود که با بازگشت به خام فروِشی و تکیه بر درآمدهای نفتی چند صباحی بر مشکلات ساختاری اقتصاد ایران سرپوش گذاشته شود.
نظر شما