بازار؛ گروه استانها: استان همدان در زمینه کشت گیاهان دارویی مانند گشنیز، رازیانه، سیر و غیره رتبه‌های برتر کشور را دارد و در واقع قطب تولید این گیاهان محسوب می‌شود اما در این زمینه شاهدیم که با وجود شناسایی ۳۱۵ گیاه دارویی در استان همدان متاسفانه در زمینه فرآوری و صنایع تبدیلی آن اقدام موثری انجام نشده است به نحوی که برخی از تولید کنندگان گیاهان دارویی فعالیت خود را در این زمینه رها کرده و به شغل واسطه گری گیاهان دارویی روی آورده‌اند چراکه سود بیشتری برای آنها دارد.
آنچه مسلم است داشتن صنایع تبدیلی گیاهان دارویی می‌تواند علاوه بر دلگرم کردن تولید کنندگان گیاهان دارویی به شغل خود باعث ارزش افزوده بیشتری شود و در زمان صادرات ارز آوری بیشتری داشته باشد.
بررسی وضعیت استان همدان در زمینه اقدامات انجام شده برای توسعه صنایع تبدیلی این بخش خبرنگار بازار را پای صحبت های مسئولان دست اندرکار این بخش نشاند که در ادامه گفت‌وگوی بازار با محمد سراقی؛ تولید کننده نمونه ملی گیاهان دارویی در کشور و ایرج جعفری؛ مدیر شرکت صنایع تبدیلی رازیان را درراستای اقدامات و وضعیت این روزهای تولید و فروش محصولاتشان می خوانید:
محمد سراقی در گفتگو با خبرنگار بازار با اشاره به اینکه بنده گیاهانی از جمله بادرنجبویه، کنگر فرنگی یا آرتیشیو، نعناع فلفلی، سنبل طیب، همیشه بهار وغیره تولید می‌کنم، اظهار کرد: کشت این گیاهان مداوم نیست و هر ساله تغییر می‌کند و به طور مثال گیاهانی که امسال کشت می‌شود در صورتی که سال آینده صرفه اقتصادی آن ها خوب باشد به کشت آنها ادامه می‌دهیم اما در صورتی که صرفه اقتصادی خوبی نداشته باشد وارد کشت‌های جدید با سودهی بیشتر می‌شویم.
بازار ایران محصول ارگانیک را تحویل نمی‌گیرد و خواهان محصول تولید شده با مواد شیمیایی هستند و فقط کمیت مهم است و نه کیفیت
تولید کننده نمونه ملی گیاهان دارویی در کشور با اشاره به اینکه ۶ تا هفت سال گذشته ۹۹ درصد کشت‌های ما ارگانیک بود، ادامه داد: بعد از ورود به بازار متوجه شدم بازار ایران محصول ارگانیک را تحویل نمی‌گیرد و خواهان محصول تولید شده با مواد شیمیایی هستند و فقط کمیت مهم است و نه کیفیت.
وی با بیان اینکه وقتی دیدم به محصولات ارگانیک ما بهایی داده نمی‌شود وارد فاز تولید محصولات غیر ارگانیک شدیم، افزود: چند سال پیش یکی از دوستانم از دبی برای تهیه گیاهان دارویی به ایران آمده بود اما محصول ارگانیک می‌خواست و می‌گفت باید تا ۱۰ سال گذشته در کشت‌ها یک دانه کود شیمیایی استفاده نشده باشد.
پرورش دهنده نمونه ملی گیاهان دارویی با بیان اینکه گیاهان سنبل طیب، نعناع فلفلی، کالاندولو و بادرنج بویه اصل کار برای فرآوری است، افزود: گیاه سر خار گل برای تهیه شربت سرما خوردگی توسط شرکت باریج اسانس کشت کردیم اما صرفه اقتصادی آن کم بود.
وی با تاکید بر اینکه با شیوع ویروس کرونا بازار گیاهان دارویی رونق بهتری گرفته است و قصد دارم سال آینده وسعت کشت را بالا ببرم، اضافه کرد: بادرنجویه یک کشت چند ساله است به این معنی که اگر امسال آن را کشت کنید تا چند سال می‌توان از آن برداشت کرد و در صورتی که امسال کشت شود تا چهار یا پنج سال محصول می‌دهد و هر سال ۳ برداشت دارد و در هر برداشت در سطح هکتار حدود ۱۰ تن محصول خشک برداشت می‌شود.
تولید کننده بعد از عبور از دلال اول باید دلال دوم، دلال سوم وغیره را رد کند تا محصولات او با هزار منت به فروش برود
سراقی در ادامه از ورود دلال‌ها به بازار گیاهان دارویی انتقاد کرد و با بیان اینکه در زمینه گیاهان دارویی دلال وارد عرصه شده و تولید کننده هم از دلال ضربه می‌خورد و هم از وزارت جهاد کشاورزی و ادارات شهرستانی، عنوان کرد: تسهیلاتی به پرورش دهنده گیاهان دارویی نمی‌دهند و کسانی که در این کار دلال هستند به صورت پله‌ای عمل می‌کنند و تولید کننده بعد از عبور از دلال اول باید دلال دوم، دلال سوم وغیره را رد کند تا محصولات او با هزار منت به فروش برود.
وی با اشاره به اینکه باید شبکه‌ای برای عرضه مستقیم گیاهان دارویی وجود داشته باشد، عنوان کرد: تولید کننده محصولی را به قیمت کیلویی ۱۰۰ تومان به بسته بند می‌فروشد اما تا آن محصول به دست مردم برسد قیمتش به ۵۰۰ هزار تومان برای هر کیلو می‌رسد و به مردم ظلم می‌شود.
این پرورش دهنده نمونه ملی گیاهان دارویی با بیان اینکه افزایش قیمت گیاهان دارویی همه به خاطر سلسله مراتب دلال بازی است، افزود: محصول تا به دست مردم برسد قیمت آن چند برابر می‌شود.
ظرفیت ایجاد صنایع تبدیلی در استان وجود دارد
وی در ادامه صحبت های خود به موضوع صنایع تبدیلی اشاره کرد و با بیان اینکه ظرفیت ایجاد صنایع تبدیلی در استان همدان وجود دارد، اضافه کرد: باید شبکه و سیستمی وجود داشته باشد و شرکت‌های صنایع تبدیلی باید گیاهان دارویی را از دست تولید کننده خریداری کنند.
برخی از دوستان من که در کار تولید گیاهان دارویی بودند کار تولید را تعطیل کرده و وارد کار واسطه گری شدند و امسال هم به من این پیشنهاد را دادند
سراقی با اشاره به اینکه برخی از دوستان من که در کار تولید گیاهان دارویی بودند کار تولید را تعطیل کرده و وارد کار واسطه گری شدند و امسال هم به من این پیشنهاد را دادند، افزود: برخی تولید کننده‌ها تولید را رها کرده و با کار دلالی محصول را از تولید کننده خریداری کرده و به قیمت دو یا سه برابر می‌فروشند و سود می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه در حق کل تولید کننده‌های ایران کم لطفی می شود، بیان کرد: حوزه گیاهان دارویی نیاز به برند سازی دارد هر چند برخی از شرکت‌ها مانند باریج اسانس و زرد بن خوب پیش می‌روند اما باز دردی از تولید کنندگان گیاهان دارویی دوا نمی‌شود.
گیاهان دارویی ظرفیت زیادی برای صادرات دارد اما به آن توجه نمی‌شود
این پرورش دهنده نمونه ملی گیاهان دارویی تاکید کرد: زمانی می‌توانیم پیشرفت کنیم که هر کدام از ما به فکر منافع همه باشیم و نباید به گونه‌ای باشد که من به فکر منافع خودم و شرکت به فکر منافع خود باشد.
وی دربخش پایانی این گفتگو با اشاره به اینکه با شرکت‌های فرآوری گیاهان دارویی در استان همدان صحبت نکردیم و کسی را در این حوزه نمی‌شناسم، بیان کرد: ایام کرونا یک دلال محصولات تولیدی ما را به ترکیه می‌فرستاد به نحوی که محصول را از ما ارزان خریداری کرده و در ترکیه با قیمت بالا می‌فروشد و این در حالی است که گیاهان دارویی ظرفیت زیادی برای صادرات دارد اما به آن توجه نمی‌شود.
در ادامه با ایرج جعفری مدیر شرکت صنایع تبدیلی رازیان به گفتگو نشستیم که وی در گفتگو با خبرنگار بازار در رابطه با تولید دمنوش‌های کیسه‌ای با بیان اینکه دو دستگاه از چین برای تولید دمنوش کیسه‌ای وارد کردیم، اظهار کرد: یک دستگاه تی بگ زن هرمی است و بسته بندی بسیار لاکچری دارد و یک دستگاه هم به صورت چای کیسه ای (تی بگ) بالشتی می‌زند.
مدیر شرکت صنایع تبدیلی رازیان با اشاره به اینکه مجوزهای لازم را برای تولید دمنوش کیسه‌ای از سازمان غذا و دارو گرفتیم و محصول سیب سلامت دارد، ادامه داد: دمنوش‌های تولیدی را به صورت مویرگی در سطح کشور توزیع می‌کنیم اما شناخته شدن آن ها در کشور نیاز به زمان دارد و باید محصولات تولیدی دمنوش‌ها را با تبلیغات گسترده به فروش انبوه برسانیم.
پروانه ساخت ۱۵ دمنوش دیگر را هم گرفته‌ام و در حال ساخت جعبه‌های آن ها هستیم و به محض رسیدن جعبه‌ها محصولات ما در بخش دمنوش به ۲۰ قلم خواهد رسید
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر دمنوش‌های گل گاو زبان، به لیمو، نعناع فلفلی، کاکوتی و منتا تولید می‌کنیم، اضافه کرد: پروانه ساخت ۱۵ دمنوش دیگر را هم گرفته‌ام و در حال ساخت جعبه‌های آن ها هستیم و به محض رسیدن جعبه‌ها محصولات ما در بخش دمنوش به ۲۰ قلم خواهد رسید.
مدیر شرکت صنایع تبدیلی رازیان با بیان اینکه استفاده از گیاهان دارویی ارگانیک در اولویت است، افزود: اگر احیاناً گیاهی در استان همدان کشت نشود؛ برای تکمیل نیاز شرکت، گیاهان مورد نیاز را از سایر استانها تهیه می‌کنیم.
وی در رابطه با این سوال که آیا با تولید کنندگان گیاهان دارویی استان آشنایی دارید با بیان اینکه نه من تولید کنندگان گیاهان دارویی استان را می‌شناسم و نه آن ها من را می‌شناسند، عنوان کرد: فقط در زمینه گیاهان دارویی مثل رازیانه و گشنیز افرادی را می‌شناسم که محصول را آنها می‌گیریم و بعد از سورت به سطح کشور ارسال می‌کنیم.
جعفری با اشاره به اینکه گیاهانی مانند گل گاو زبان، نعناع فلفلی و به لیمو را دست اول از کشاورزان می‌خرم و وجه را تقدیم می‌کنیم، افزود: ما به عنوان فعالان بخش صنایع تبدیلی و تولید کنندگان گیاهان دارویی باید در کنار هم باشیم و اطلاعات به هم دهیم و امیدواری‌های بیشتری ایجاد کنیم.
وی افزود: باید تشکلی ایجاد شود تا واحدهای تولیدی بتوانند محصولات پرورش دهندگان گیاهان دارویی را خریداری کرده که برای این مهم به یک هماهنگی نیاز است که بتوانیم همدیگر را بشناسیم.
مدیر شرکت صنایع تبدیلی رازیان تاکید کرد: من به عنوان یک تولید کننده گیاهانی که ارگانیک باشد را با کمال میل می‌خرم ضمن اینکه ابتدا گیاهانی که واحد تولیدی خودم لازم دارد را خریداری می‌کنم.
بااین تفاسیر باید گفت استان همدان دارای انواع مختلف گیاهان دارویی است که اکنون بیش از ۳۰۰ گونه از آن شناسایی شده؛ اما نبود صنایع تبدیلی و فرآوری گیاهان دارویی در استان همدان باعث شده تا تولیدات بیشتر به شکل خام‌فروشی وارد بازار شود و ارزش افزوده‌ای برای فعالان نداشته باشد، علاوه‌بر اینکه نام و نشانی از همدان نیز بر این گیاهان دارویی نیست که نیست.
این درحالی است که در سند راهبردی و عملیاتی سه‌ساله استان همدان در جایگاه و مأموریت‌های استان در نظام تقسیم کار ملی به مرکز تخصصی در طب سنتی و تولید و فرآوری گیاهان دارویی کشور اشاره شده و استان همدان را دارای رتبه سوم کشوری در تولید گیاهان دارویی عنوان کرده است.
در این سند توسعه کشت گیاهان دارویی کم‌آب بر در راستای تغییر الگوی کشت، افزایش درآمد بهره‌برداران و صرفه‌جویی در مصرف آب به‌عنوان اقدامی اولویت دار و محرک توسعه بخش کشاورزی مطرح شده است.
حال نیاز است تا در سال جدید در راستای کاهش وابستگی‌های اقتصادی به منابع نفتی خیلی مؤثرتر از گذشته وارد شویم که دراین‌بین گیاهان دارویی می‌توانند برگ برنده‌ای باشند برای ورود به تولید و صادرات مناسب، اشتغال‌زایی پایدار و حتی ورود به عرصه گردشگری کشاورزی؛ موضوعی که این‌روزها در استان همدان جای آن خالی و درد خام‌فروشی همچنان بر بدنه گیاهان دارویی آن نمایان است.
نظر شما