بی ثباتی اقتصادی چالش پیش روی صنعت فولاد

محمد کشانی؛ بازار: صنعت فولاد ایران در طول سال‌های گذشته در مسیر توسعه قرار گرفته تا جایی ‌که ایران، اکنون دهمین فولادساز بزرگ جهان است. این موفقیت در حالی به ‌دست آمده که ایران تا سال ۱۳۸۵ در رده بزرگ‌ ترین واردکنندگان فولاد جهان قرار داشت. بنابراین، باید اقرار کرد که این مسیر توسعه به خوبی طی شده است. در چنین شرایطی، ایران به بزرگ‌ ترین صادرکننده این فلز در منطقه خاورمیانه بدل شده و سهم قابل ‌توجهی از بازارهای صادراتی را در اختیار گرفته است.
ذوب آهن اصفهان تنها واحد فولادی بود که در دهه ۵۰ احداث شد اما اکنون میزان تولید این فلز استراتژیک به حدود ۳۰ میلیون تن افزایش یافته است. علاوه‌ بر این، در چشم‌انداز ۱۴۰۴ نیز تولید ۵۵ میلیون تن فولاد هدف‌گذاری شده است. بنابراین، می‌ توان اقرار کرد که صنعت فولاد در طول سال‌های گذشته، مسیر توسعه را به خوبی پیموده است. بدون تردید، احداث بیش از ۳۰ میلیون تن ظرفیت فولادی به منزله تاثیرگذاری ویژه آن بر اقتصاد و اشتغالزایی است. در چنین شرایطی با تکمیل زنجیره تولید، ارزش‌آفرینی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.
احداث این حجم از واحدهای فولادی تاثیر بسزایی در رشد اشتغالزایی داشته است. در همین حال، زمینه تکمیل زنجیره ارزش‌ افزوده را هم در کشور فراهم کرده است. ایران از ذخایر قابل ‌توجهی از سنگ آهن و منابع غنی انرژی، برخوردار است؛ یعنی ۲ منبع مهمی که تاثیر بسزایی بر توسعه صنعت فولاد کشور دارد. بنابراین، تکمیل زنجیره فولاد در کشور به منزله بهره ‌گیری از این ظرفیت‌ها خواهد بود.
در همین حال، باید تاکید کرد که ظرفیت صنایع فولادی احداث شده در کشور به مراتب بیش از سرانه مصرف این فلز در داخل کشور برآورد می‌ شود. بر همین اساس، نیز بخش زیادی از این محصولات صادر می‌ شود؛ اصولا بخشی از این ظرفیت‌ها نیز با هدف صادرات احداث شده‌اند. صنعت فولاد پس از صنایع پتروشیمی بیشترین سهم را از صادرات کشور در اختیار دارد؛ بنابراین باید اذعان کرد که این صنعت سهم قابل‌ توجهی از ارزآوری را در اختیار داشته و از این‌ رو اهمیت ویژه‌ای دارد.
با وجود اهمیت و اثرگذاری صنعت فولاد در مسیر توسعه اقتصادی که پیش‌تر به آن اشاره شد؛ این صنعت با چالش‌های متعددی روبرو است که روند فعالیت صنعتگران را تحت‌ تاثیر قرار می‌ دهد. بزرگ ‌ترین چالش این بخش از صنعت در موقعیت کنونی، تغییر در قوانین و مقررات و همچنین بی‌ ثباتی حاکم بر اقتصاد کشور است. این دست نابسامانی‌ها فعالیت و فروش خارجی بسیاری از تولیدکنندگان را تحت ‌تاثیر قرار داده است. در موارد گوناگون، تولیدکنندگان برای حضور در بازارهای صادراتی تلاش ویژه‌ای می ‌کنند اما در نهایت فروش بین‌المللی آنها تحت‌ تاثیر تصمیمات ناگهانی و غیرکارشناسی قرار می ‌گیرد. اقداماتی که حتی به از دست رفتن فروش صادراتی آنها منجر می‌شود. بدون تردید حضور مجدد در بازار صادراتی دشوارتر از گذشته خواهد بود.
در همین حال، شاهد رشد ناهمگون در زنجیره فولاد هستیم. در چنین شرایطی به حلقه‌های بالادستی زنجیره فولاد آنطور که باید توجه نشده و در سال‌های آینده با کمبود سنگ آهن روبرو خواهیم شد. بنابراین از سیاست‌گذاران انتظار می ‌رود بیشترین همت خود را به رشد فعالیت‌های اکتشافی و استخراج سنگ آهن اختصاص دهند تا در سال‌های آینده با کمبود مواد اولیه و به دنبال آن توقف تولید روبرو نشوند.
در پایان، باید تاکید کرد که دولت‌ها وظیفه سیاست‌گذاری را برعهده دارند و دخالت آنها در امر تولید اشتباه و به ضرر فعالان صنایع فولادی است. این دخالت‌ها در حالی است که تولیدکنندگان باید اهتمام ویژه‌ای به تولید و صادرات اختصاص دهند. همانطور که پیش‌تر هم اشاره شد میزان تولید فولاد کشور در حال حاضر حدود ۳۰ میلیون تن برآورد می‌ شود و بدون تردید این رقم در سال آینده، افزایش خواهد یافت. بدون تردید امکان مصرف این حجم از فولاد در کشور وجود ندارد به‌ ویژه که بودجه عمرانی کشور نیز برای سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۹۹ و با توجه به تورم، رشد چندانی نداشته است؛ بنابراین، باید هم و غم فولادی‌ها و تولیدکنندگان بر صادرات محصولاتشان اختصاص یابد.