بازار؛ گروه استانها: قصه سهام عدالت از ۹ بهمن‌ماه ۸۴ آغاز و روایت شد که سهام عدالت یکی از انواع یارانه‌هایی است که در زمان دولت نهم از سوی شرکت‌های تعاونی استانی به مشمولان واجد شرایط واگذار شد، اما هدف از این سهام بسط بخش تعاون در اقتصاد کشور بود؛ طرح اولیه این طرح مبنی بر این بود که بخشی از سهام شرکت‌های دولتی مشخص به قشرهای کم درآمد فروخته شود و برای ارتقای وضعیت معیشتی و ارتقای سطح زندگی اقشار کم درآمد جامعه بود که بعد از پاره‌ای اصلاحات به تصویب هیئت دولت رسید.
در مرحله نخست از واگذاری این سهام، بین مددجویان تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی و همچنین رزمندگان بیکار برگه‌هایی تحت عنوان سهام عدالت توزیع شد؛ اما ارزش این برگه‌ها در ابتدا ۵۰۰ هزار تومان بود که بعد به یک میلیون تومان افزایش یافت.
قرار بود که برای گروه‌های کم درآمد، نیمی از قیمت هر سهم تخفیف داده شود و نیمی دیگر نیز به مدت ده سال از محل سود شرکت بازپرداخت شود آمارها نشان می‌دهد که نزدیک به سه هزار میلیارد تومان از سهام شرکت‌های دولتی تا آن زمان واگذار شده بود، ولی ارزش سهام عدالت در همان مرحله اول دو هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان بود.
همچنین یک آمار اجمالی دیگری نشان از آن دارد که تا پایان دولت دهم نزدیک به ۱۰ درصد سهام شرکت‌های دولتی به شبه دولتی واگذار و بیشتر از ۱۴۲ هزار میلیارد تومان سهام شرکت‌های دولتی در طی ۱۵ سال گذشته واگذار شد که ۳۰ هزار میلیارد تومان این سهام مربوط به سهام عدالت است.
آمار نشان می‌دهد که تا پایان دولت دهم نزدیک به ۱۰ درصد سهام شرکت‌های دولتی به شبه دولتی‌ها واگذار شده و همچنین بیشتر از ۱۴۲ هزار میلیارد تومان سهام شرکت‌های دولتی در پانزده سال گذشته واگذار شد که حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان این مبلغ مربوط به سهام عدالت بود.
اما همین سهام عدالت در ۹ اردیبهشت امسال وارد فاز جدیدتری می‌شود، ناگهان در رسانه ملی اطلاع داده می‌شود که مقام معظم رهبری طی ابلاغیه‌ای ضمن موافقت با درخواست رئیس جمهور برای آزادسازی سهام عدالت و نقشی که آن در توسعه عدالت اجتماعی و تونمندسازی خانواده‌های آسیب پذیر آن هم در شرایط اقتصادی کنونی دارد موارد سه‌گانه‌ای را به عنوان لازم الرعایه در این واگذاری‌ها مورد تأکید قرار دادند تا مردم سریع از این سود بهره بگیرند.
حال اصل روایت و قصه سهام عدالت پس ابلاغیه رهبری است؛ چرا که بعد از ابلاغیه دولت تعریف درستی از نحوه آزادسازی و یا اطلاع‌رسانی جامعی نسبت به نحوه انتخاب روش آزادسازی بین «مستقیم و غیر مستقیم» نداشت و با حاشیه‌هایی روبرو شد در آزادسازی مستقیم مردم مستقیماً خود مسئول سود و نحوه خرید و فروش آن هستند اما در غیر مستقیم مسئولیت سود سهام به شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی واگذار می‌شود و اینجا ابتدای حواشی و مشکلات سهام عدالت است.
افرادی که روش مستقیم را انتخاب کردند تا ۳۰ درصد و بعدها تا ۶۰ درصد ارزش سود خود را می‌توانستند به فروش رسانده و دولت هم کلف بود ارزش آن را به حساب سهامداران واریز کند اما برخی مردم مدعی هستند هنوز هیچ ریالی به حساب آنها واریز نشده است و سهامدارانی که روش غیر مستقیم را انتخاب کرده بودند هنوز بلاتکلیف و سردرگم بودند که ناگهان در رسانه‌ها اعلام شد شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی تشکیل و این افزاد، سهامدار این شرکت‌ها هستند.
در پنجمین ماه از تابستان امسال اولین شرکت سرمایه‌گذاری استانی که مربوط به استان خراسان جنوبی بود با نماد «وسخراج» وارد بورس شد و استان قم هم به بعدها نخستین استانی بود که شرکت سرمایه‌گذاری استانی آن به ثبت رسید و بعد از آن به ترتیب ۲۹ شرکت سرمایه‌گذاری دیگر نیز وارد بورس شدند.
حوزه علمیه در استان قم دارای بیشترین کانون‌های ثبت نامی در زمینه سهام عدالت روش غیر مستقیم است
اما فاز بعدی سهام عدالت آذرماه شروع شد و آن این که مشخص شد سهامدارانی که روش غیر مستقیم را انتخاب کردند باید برای بهره‌گیری از سود سهام خود وارد سامانه سجام شده و ابزار هویت کنند؛ در این فاز با توجه به بحران کرونا و رعایت اصول فاصله‌گذاری اجتماعی سهامداران سراسیمه به دفاتر پیشخوان رفته که با مشکلاتی روبرو شدند.
در حال حاضر در استان قم ۴۰۱ هزار و ۷۲۸ سهامدار روش غیر مستقیم را انتخاب کردند که با اعلام بر احراز هویت در سامانه سجام تاکنون تنها ۵۳، ۱ درصد از این تعداد ثبت نام یا به اصطلاح سجامی شدند.
مشکلات و چالش‌های سجامی شدن
نامش علی محمدی است و سرپرست یک خانوار پنج نفره است؛ سهام عدالت او از نوع بازنشستگی است و از آنجایی که از بورس و سود و زیان آن اطلاعی ندارد روش غیر مستقیم را انتخاب کرده است.
وی در گفت‌وگو با خبرنگار بازار می‌گوید: با توجه به این که اینترنت خانگی ندارم مجبور شدم به یکی از دفاتر پیشخوان بروم؛ صبح آمدم برای ثبت نام که گفته شد سایت بسته شده و اینترنت ضعیف است، روز دوم آمدم و مشخص شد سیم کارت چون به اسم من نیست باید ابتدا یا نسبت به مالکیت آن اقدام و یا سیم کارت جدیدی را با نام خود خریداری کنم.
یکی دیگر از سهامداران هم بیان می‌کند: به رغم این که ثبت نام کردیم هنوز از آینده سود خود اطلاعی نداریم؛ باید در این ارتباط بیشتر به مردم اطلاع‌رسانی شود، هرچند درباره احراز هویت دولت اطلاع و یک زمان بندی مشخصی را مشخص کرد اما به دلیل دشواری در ثبت نام سجام از گوشی همراه مردم با توجه به بحران کرونا با ازدحام جمعیت در دفاتر پیشخوان روبرو شدند.
محسن فلاحی که خود کارگر است در گفت‌وگو با خبرنگار بازار، اظهار می‌کند: برای هر نفر مبلغی بین ۲۵ هزار تا ۳۰ هزار تومان باید پرداخت شود، همچنین مسئولان مردم را سردرگم کردند، در ابتدا با یک زمان بندی محدود گفته‌اند حتماً باید در سجام ثبت نام شود ولی در آخر گفته شد اگر ثبت نام نکنیم ایرادی نداشته و سود واریز می‌شود.
به گفته وی؛ مردم باید آگاهی داشته باشند که این سود در آینده چگونه پرداخت و یا ارزش آن چقدر است؟ اصلاً سود واریز می‌شود؟ چون افرادی که سهام غیر مستقیم را انتخاب کردند هنوز هیچ سودی دریافت نکرده‌اند.
اگر ثبت نام در سجام تا ۶۸ درصد افزایش یابد می‌توانیم انتخابات هیئت مدیره را تشکیل دهیم و سهامداران می‌توانند در این هیئت مدیره حضور و کاندیدا شوند
با توجه به گزارش میدانی و مصاحبه‌هایی که از سهامداران و مردم گرفتیم برای بررسی آخرین وضعیت سهام عدالت برای افراد روش غیر مستقیم و سرانجام سود آن به سراغ معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری قم رفته تا در جریان جزییات باشیم.
مهرداد غضنفری در گفت‌وگو با خبرنگار بازار می‌گوید: ۴۰۱ هزار و ۷۲۸ نفر در قم دارای سهام عدالت غیر مستقیم هستند که از این تعداد فقط ۲۱۶ هزار و ۳۰ نفر در سامانه سجام ثبت نام کردند یعنی ۵۳، ۱ درصد از کل جمعیت سهامداران غیر مستقیم قمی وارد این سامانه و نسبت به ابراز هویت خود اقدام کرده‌اند.
وی بیان می‌کند: از این تعداد سهامداران غیر مستقیم ۱۸۵ هزار و ۶۸۹ نفر باقی مانده و هنوز سجامی نشده‌اند، این در حالی است که استان قم جزو ۱۰ استان برتر کشور در زمینه ثبت شرکت سرمایه‌گذاری بود، ما چندین جلسه را برگزار و همه دستگاه‌های اجرایی را مکلف کردیم اعضای تحت پوشش خود را به سمت ثبت نام هدایت کنند.
به گفته معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری قم، اگر ثبت نام تا ۶۸ درصد افزایش یابد ما می‌توانیم انتخابات هیئت مدیره را تشکیل دهیم و سهامداران می‌توانند در این هیئت مدیره حضور و کاندیدا شوند هرچه ثبت نام‌ها بیشتر شود کاندیداها هم افزایش خواهند یافت و کاندیداها علاوه بر صلاحیت باید اهل استان قم باشند.
وی در ادامه با اشاره به این که حوزه علمیه دارای بیشترین کانون‌های ثبت نامی در زمینه سهام عدالت روش غیر مستقیم است، عنوان می‌کند: در قم کانون‌هایی است که ظرفیت بالایی در زمینه ثبت نام روش سهام عدالت دارند مانند حوزه علمیه که در قم ۱۷۰ هزار طلبه تحصیل می‌کنند و در همین قم هم ثبت نام کردند اما هنوز در زمینه احراز هویت عملکرد مطلوبی ندارند.
بهره‌گیری ۲۰ درصد از ظرفیت سرمایه شرکت استانی برای توسعه و عمران قم
غضنفری با بیان این که تاکنون چندین جلسه با اعضای شرکت استانی سرمایه‌گذاری برگزار شده است، می‌گوید: به رغم تعدد جلسات و اطلاع‌رسانی ولی انتظار ما از ثبت نام سهامداران در سامانه سجام بیشتر بود، این شرکت استانی تأثیر بسیاری در توسعه و عمران استان دارد و ۲۰ درصد از سرمایه آن در زمینه توسعه و تحول استان می‌تواند هزینه و سود آن هم به نفع سهامداران خواهد بود.
وی می‌افزاید: این شرکت سرمایه‌گذاری در ابتدای راه تنها سرمایه محدودی داشت ولی اکنون به ۵ هزار میلیارد تومان رسیده که این امر قابل مقایسه با بودجه استان هم نیست پس هرچه سهامداران آن بیشتر شوند ارزش سرمایه بیشتر و سود مطلوبی هم به مردم می‌رسد.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری قم در پاسخ به این سؤال که برخی مسئولان ملی می‌گویند نیاز به ثبت نام در سجام نیست، عنوان می‌کند: سهامداران برای بهره‌گیری از هرگونه منفعت و سود از سهام خود باید ابراز هویت کنند و آن باید در سامانه سجام باشد؛ آنها نیازی به مراجعه به دفاتر پیشخوان ندارند و با توجه به ضریب خوب اینترنت در قم می‌توانند با گوشی هوشمند خود ثبت نام کنند و اگر ثبت نام صد درصد شود افق و چشم‌انداز خوبی هم برای سهامداران و هم افزایش سرمایه این شرکت استانی دیده می‌شود.
نظر شما