سطح و میزان ذخائر اورانیوم ایران کاملاً صلح آمیز است|اورانیوم ۲۰ درصد نقشی در انفجار هسته‌ای ندارد

بازار؛ گروه بین الملل: «رابرت کلی» در مطلبی که در پایگاه اندیشکده «شورای آتلانتیک» منتشر کرده، رویکرد آتی ایران در قبال فعالیت های هسته ای این کشور را بررسی کرده است.

در این مطلب آمده است: در یکم دسامبر ۲۰۲۰، مجلس ایران لایحه ای را تصویب که به موجب آن سازمان انرژی اتمی کشور را به برداشتن گام هایی موظف می کرد. هدف از این مصوبه پاسخ به ترور محسن فخری زاده و هم جلب توجه دولت تازه وارد بایدن بود.

اگرچه مصوبه مجلس ایران در نگاه اول نگرانی هایی را بر می انگیزد اما واقعیت این است که چنین طرحی پیامدهایی جدی برای آغاز یک برنامه واقعی هسته ای ندارد.

یکی از مراحل، دستور راه اندازی کارخانه فلز اورانیوم بود. به این ترتیب، سازمان انرژی اتمی موظف شد تا پس از پنج ماه این کارخانه را در اصفهان بازگشایی کند. اطلاعات سفیر ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی که برنامه های ایران را رصد می کند نشان می دهد که ایران قصد دارد از پودر فلز اورانیوم برای سوخت یک راکتور تحقیقاتی که ایزوتوپ های پزشکی تولید می کند، بهره ببرد. تاثیر این برنامه کاهش در مقدار اورانیوم غنی شده ای است که ایران می تواند برای غنی سازی تا سطح سلاح هسته ای بکار گیرد.

اورانیوم طبیعی استخراج شده از زمین پس از طی مراحلی به گاز UF۶ تبدیل می شود. ایران UF۶ را به دو سطحِ اصلی غنی سازی می کند: سطح U-۲۳۵ چهاردرصد که برای راکتورهای تولید برق استفاده می شود و سطح ۱۹.۹ درصد برای تولید سوخت راکتورهای تحقیقی کوچک در تهران که ایالات متحده در دهه ۱۹۶۰ ساخت. لازم به ذکر است که تا قبل از آنکه ایالات متحده با نقض برجام تحریم ها را از سربگیرد ایران اورانیوم ۴ درصد را به روسیه می فروخت.

غنی سازی کم تر از ۲۰ درصد در رده اورانیوم با غنای پایین و بالاتر از ۲۰ درصد اورانیوم با غنای بالا شناخته می شود. براساس برجام، ایران مجاز به غنی سازی U-۲۳۵ بالاتر از ۵ درصد نیست. آستانه ۲۰ درصد یک پیشینه چند دهه ای دارد و دلبخواهی است. تعیین چنین آستانه ای مبنای حسابرسی و نه فیزیکی دارد. به رغم تبلیغات زیاد، اورانیوم بیست درصد را نمی توان برای انفجار هسته ای به کار گرفت. بمب های هسته ای از اورانیم غنی شده هشتاد تا نود درصدی بهره می برند. ایران هرگز تا این سطح غنی سازی نکرده است، سطحی که اورانیوم با درجه تسلیحاتی خوانده می شود، هرچند هیچ مبنای قانونی برای این اصلاح وجود ندارد. با این حال، اورانیوم بیست درصد می تواند با سرعت بیشتری نسبت به اورانیوم طبیعی یا اورانیوم  ۴ درصد غنی سازی شود. این یعنی کاهش بازه زمانی که ایران می تواند به سوخت مورد نیاز بمب هسته ای دست یابد.

قبل از برجام، ایران تا بیست درصد غنی سازی می کرد. مواد غنی شده ۲۰ درصدی قابل ذخیره سازی به شکل UF۶هستند که برای قرار گیری در سانتریفیوژ و غنی سازی تا سطح تسلیحاتی کاملا مناسب اند. با این حال، UF۶  قابل تبدیل از گاز به پودر فلزِ اورانیوم در کارخانه تازه ای است که مجلس دستور برپایی آن را داده است. آن پودر نمی تواند در سانتریفیوژ مورد استفاده قرار گیرد. منطقی است که آژانس بین المللی انرژی اتمی این ماده را در طبقه بندی حسابرسی جداگانه ای به عنوان ماده ای که دیگر قابلیت غنی سازی تسلیحاتی ندارد، محسوب کند.

فلز اورانیوم غنی شده ۲۰ درصدی هیچ نقشی در انفجار هسته ای نخواهد داشت و فقط در سوخت راکتورهای تحقیقاتی استفاده می شود. ایران برنامه های بیشتری برای تولید پودر فلز ۲۰ درصدی دارد. این فلز قابل ترکیب با عناصر آلیاژی بوده که می تواند به عنوان ماده سوختی در راکتور تهران عمل کند. تبدیل این ماده جامد به UF۶ و غنی سازی تا درجه تسلیحاتی بسیار دشوار است. بنابراین ساخت کارخانه فلز اورانیوم ایران ستودنی و هدف آن منع گسترش سلاح هسته ای است.

با این حال، دلایل اندکی هم پیرامون تولید فلز اورانیوم وجود دارد که نگران کننده به نظر می رسند. ایران می تواند به این دانش صنعتی دست یابد که چطور فلز تسلیحاتی تولید کند که در آینده مورد استفاده قرار گیرد. سلاح های هسته ای اورانیوم نسل اول از حدود ۱۲ کیلوگرم فلز درجه تسلیحاتی بهره می بردند. دوازده کیلوگرم مقدار بسیار کمی است، به ویژه اگر هدف، ساخت سالانه یک سلاح باشد.

به این ترتیب، فقط در یک آزمایشگاه کوچک صنعتی و بدون نیاز به کارخانه، این کار امکان پذیر خواهد بود. از سوی دیگر، اورانیوم طبیعی- و اوارانیوم تخلیه شده- قابلیت استفاده در گلوله های متداول نفوذ زرهی(armor-penetrating)  را دارند. این گلوله ها در درگیری های مرسوم بین ارتشی از تانک ها کشنده و کارآمدند. مقادیر مورد نیاز برای یک کارزار نظامی به ده تا صدها تن می رسد، همانطور که ایالات متحده قبلا در مکان هایی مانند کویت و کوزوز نشان داده است. این حجم از ماده نیازمند کارخانه است، هرچند هرگز غنی سازی نشده است و بنابراین کاملا متفاوت از برنامه سلاح هسته ای است.

انباره رو به رشد UF۶ بیست درصدی ایران چندان نگران کننده نیست، به ویژه زمانی که به شکلی تبدیل شود که برای غنی سازیِ بیشتر مناسب نمی باشد. این یک پیروزی برای منع گسترش سلاح هسته ای است.