مژده باقری؛ بازار: داستان فیلتر اینستاگرام داستان امروز و دیروز نیست. شاید از همان روزهای آبان ماهی که همه بیش از ده روز محکوم بهه زندگی بدون اینترنت شدیم زمزمه‌های محدودیت اینستاگرام شروع شد. در همان روزها که اینترنت ثابت وصل شده بود و همه در انتظار اتصال اینترنت همراه بودیم؛ یک منبع موثق در گفتگو با خبرنگار بازار عنوان کرد: «اینترنت همراه را گرو گرفته‌اند تا اینستاگرام را همانند فیسبوک و تلگرام قربانی دهیم!»
اما به هر حال اینترنت وصل شد و کابوس فیلتر اینستاگرام حداقل برای آن روزها از بین رفت. اما در تمام این مدت ریفرش کردن و آپدیت نشدن اینستاگرام به هر دلیلی؛ این احتمال را در ذهن افراد تداعی می‌کرد: «نکند اینستاگرام هم فیلتر شود؟»
احضار وزیر ارتباطات به دادگاه به دلیل عدم فیلتر اینستاگرام
حال اما این روزها دلیلی که باعث شده این احتمال بیشتر قوت بگیرد احضار وزیر ارتباطات به دادگاه بود که یکی از دلایل اصلی این موضوع فیلتر نکردن اینستاگرام اعلام شده است.
آنطور که در متن شکایت نوشته شده: «دستور قضایی فیلتر اینستاگرام به لحاظ انتشار میلیون‌ها محتوای مجرمانه نخستین بار در تاریخ سیزدهم اردیبهشت سال ۱۳۹۷ توسط دادیار شعبه دوازدهم دادسرای عمومی و انقلاب مرکز استان فارس صادر و با دستور دادستان وقت کل کشور به وزارت ارتباطات ابلاغ شده است و وزارت ارتباطات با وعده فیلترینگ هوشمند خواستار توقف این موضوع شده که با موافقت دادستانی همراه شده است.»
جهرمی اما؛ در پاسخ به این احضار اعلام کرده: «برابر مفهوم ماده ۱۱۴ قانونی آیین دادرسی کیفری، جلوگیری از تمام یا بخشی از امور خدماتی ممنوع است. جهرمی تاکید کرده اگر در مواردی فعالیت متضمن ارتکاب یا اعمال مجرمانه باشد، بازپرس صرفا مجاز به منع فعالیت در بخش مجرمانه است و همچنین تصمیم گرفته شده نیز ظرف ۵ روز قابل اعتراض در دادگاه است.»
او همچنین تاکید کرده : «با عنایت به ماهیت پیام رسان‌ها در ارائه خدمات به شهروندان، قانونگذار مصادیق مجاز توقیف را منحصر به موارد و بخش‌هایی خاص دانسته و هیچ قراری نمی‌تواند منجر به توقیف در قیمتی دیگر از دفاع وزیر ارتباطات دیده می‌شد که عنوان کرده بود:« تصمیم مذکور توسط مقامات قضایی باید موردی و مرتبط با پرونده‌ای خاصی باشد تا به آن رسیدگی شود و در دادگاه برایش تعیین و تکلیف صورت بگیرد.»
درادامه این موضوع؛ دادستان کل کشور نیز این در ادامه عدم فیلتر اینستاگرام را یکی از دلایل احضار محمدجواد آذری‌جهرمی دانست.
محمدجعفر منتظری دادستان کل کشور بعد از حواشی‌ای که در این مورد در فضای مجازی ایجاد شد، در گفتگویی تایید کرد که احضار آذری‌جهرمی فقط به‌خاطر نبستن اینستاگرام نبوده و او باید محدودیت‌های دیگری را ایجاد می‌کرده که نکرده است. روز گذشته سخنگوی قوه قضائیه در نشست خبری با اصخاب رسانه اعلام کرد که این قوه به‌دنبال مسدودسازی فضای مجازی و پیام‌رسان‌های اجتماعی نیست.
اینستاگرام رقیب بزرگترین فروشگاه خرده فروشی ایرانی
اینستاگرام این روزها علاوه بر فضایی برای سرگرمی و تعامل کاربران، به پلتفرمی برای شکل‌گیری کسب و کارهای مختلف تبدیل شده است. پلتفرمی که طبق آخرین آمار حداقل یک میلیون کسب و کار به درآمدزایی از آن مشغولند و حتی مدیرعامل دیجی‌کالا؛ بزرگترین پلتفرم خرده فروشی آنلاین نیز رقیب اصلی خود را خرده فروش‌های اینستاگرامی عنوان می‌کند. و این بدین معنی است که یک بستر بسیار بزرگ برای درآمدزایی افراد در آن شکل گرفته است.
در حالی که علی ربیعی، سخنگوی دولت و وزیر پیشین وزارت کار و رفاه نیز با انتشار رشته توییتی به انتقاد از احظار وزیر ارتباطات با اشاره به بستری که اینستاگرام برای کسب و کارها مهیا کرده فیلترینگ اینستاگرام را اشتباه دانست و فیلترینگ احتمالی اینستاگرام را معادل بیکاری و فقر یک میلیون نفر دانسته بود.
او همچنین با اشاره به برخی تجربه‌های پیشین، تاکید کرده بود که در مورد امکان‌پذیری محدود کردن فضای مجازی از طریق استفاده از روش‌هایی همچون فیلترینگ، جای بحث وجود دارد. اما همچنان علی رغم تمام این صحبت‌ها به طور شفاف پاسخی در خصوص این موضوع که آیا در مسیر اینستاگرام فیلتری خودنمایی می‌کند یا نه از جانب هیچ مسئولی داده نشده است.
کارشناسان چه می‌گویند؟
پر رنگ شدن مسئله فیلتر اینستاگرام و اظهارنظرهایی که هم‌راستا با همین مسئله مدتی است در فضای مجازی مطرح می‌شود، صاحبان کسب‌وکارها دوباره نگران شده اند که در این تنگنای اقتصادی اگر احتمالی مبنی بر فیلتر شدن در کمین است قرار است چه اتفاقی برای کسب و کارها بیفتد؟
امیر ناظمی رییس سازمان فناوری اطلاعات درباره وضعیت و آمار کسب‌وکارهای فعال در بستر اینستاگرام با اشاره به اینکه سهم فروشگاه‌های مجازی که به عرضه مستقیم محصول و خدمت می‌پردازند به ۱۱.۷ درصد رسیده تاکید دارد: « ۱۷.۷ درصد از صفحات نیز مربوط به کسب‌وکارهای فردی هستند که معمولا بازاریابی خدمات یا محصولات خود را عرضه می‌کنند. از پزشک‌ها و کلینیک‌هایی که در صفحات به تبلیغ و جذب مشتری می‌پردازند تا کسب‌وکارهایی که شاید مجازی باشند اما از اینستاگرام به عنوان رشد دهنده کسب‌وکار بهره می‌برند. »
او با تاکید بر این موضوع که در اینستاگرام ۴۰۰ هزار صفحه ایرانی با بیش از ۵ هزار دنبال‌کننده وجود دارد اضافه می‌کند: «در مجموع ۱۱۵ هزار و ۲۰۰ صفحه از این صفحات مربوط به کسب‌وکارها است. علاوه بر آن نزدیک به ۴۷ هزار فروشگاه روی اینستاگرام فعال است. فروشگاه‌هایی که به فروش کیک، غذای خانگی، صنایع دستی، پوشاک و... می‌پردازند.»
با توجه به آماری که معاون وزیر ارتباطات ارائه کرده است شاید گزینه فیلتر معادل باشد با زمین گیر شدن تمام این کسب و کارها!
رضا الفت نسب عضو هیات مدیره و انجمن صنفی کسب‌وکارهای مجازی نیز معتقد است سهولتی که اینستاگرام در دسترسی و استفاده دارد باعث شده کسب و کارها به عنوان گزینه انتخابی خود سراغ آن بروند. به اعتقاد او استفاده از بسترهای دیگری که در حوزه اقتصاد دیجیتال وجود دارد دارای پیچیدگی است. الفت نسب مسایلی چون بالا آوردن سایت، دریافت مجوز و مسائلی از این دست را دلایلی عنوان می‌کند که باعث شده افراد بیشتر به سمت اینستاگرام کشیده شوند.
به اعتقاد الفت نسب درست یا غلط، اینستاگرام امروز به همراه همیشگی افراد در سراسر دنیا تبدیل شده است این صرفا مختص به کشور ما نیست. او تاکید می‌کند: «حجم زیادی از مردم امروز بسیاری از مسائل را در شبکه‌های اجتماعی دنبال می‌کنند تا عکس، اطلاعات، فیلم و نظراتی که درباره آن وجود دارد را بررسی و سپس خرید کنند. به همین دلیل است که حتی کسب‌وکارهای بسیار بزرگ نیز امروزه برای رشد شبکه اجتماعی خود برنامه‌ریزی دقیق و زیادی انجام می‌دهند و بسیار برای آن هزینه می‌کنند.»
الفت نسب تاکید دارد: «سالهاست مردم از این شبکه اجتماعی استفاده می‌کنند، کسب و کارشان را توسعه می‌دهند، برای رشد در این بستر هزینه کرده‌اند، مردم مقصر فقدان شبکه داخلی جایگزین برای اینستاگرام نیستند که بخواهیم با فیلتر این شبکه معاش آنها را تحت تاثیر قرار بدهیم.»
او معتقد است با فیلتر تلگرام مردم ما با فیلترشکن آشنا شده‌اند و در حال حاضر هر فردی با هر سن و سالی به فیلترشکن دسترسی دارد و همه از مخاطرات آن باخبر هستیم. او معتقد است: «مخاطراتی که ممکن است مردم را بر اثر فیلترینگ تهدید کند، با هیچ عدد و رقمی قابل جبران نیست. فیلتر اینستاگرام بدون در نظر گرفتن یک جایگزین مناسب برای آن، اشتباه است. پلتفرم مشابه باید توسط بخش خصوصی واقعی توسعه داده شود.»
با تمام این اوصاف باید منتظر ماند و دید قرار است در آینده چه اتفاقی رخ دهد و آیا اینستاگرام نیز به سرنوشت تلگرام دچار خواهد شد یا خیر؟
نظر شما