تولید آلوئه ورا شغلی کم‌خرج اما پُر سود

محمد جعفری- بازار: آلوئه ورا یکی از قدیمی‌ترین گیاهان داروئی در طول تاریخ بوده و طبق بررسی‌های به‌عمل‌آمده در نسخه‌های مصری قدیم ، قدمتش به ۳۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد.

 آلوئه ورا مخصوص مناطق گرم بوده و منشأ آن مناطق گرم آفریقا و هند هست و مناطق پراکنش آن جنوب مدیترانه، آفریقا و جزایر قناری است.

در دنیا بیش از ۲۰۰ گونه از جنس آلوئه ورا وجود دارد ولی فقط ۴ الی ۵ گونه آن دارای خاصیت داروئی هست که مهم‌ترین آن‌ها barbadensis و vera می‌باشند. این‌گونه ها در دوره نونهالی دارای لکه‌های مشخص روی برگ و دارای گل‌های زرد است.

این گیاه مصرف گسترده‌ای در صنایع داروسازی ، آرایشی بهداشتی و صنایع غذایی دارا است  و با توجه به ویژگی‌هایی منحصربه‌فرد آلوئه ورا به‌ویژه مقاومت به کم‌آبی و شرایط سخت محیطی, در سال‌های اخیر توسعه کشت آن جزو سیاست‌های بخش باغبانی شهرستان مشهد  بوده است.

بزرگ‌ترین مجتمع تولید آلوئه ورا در کشور به مساحت دو هکتار در شهرستان مشهد با تولید ۶۰۰ تن محصول این شهر را به یکی از قطب‌های تولید این گیاه دارویی تبدیل کرده است.

این مجتمع با بیش از بیست واحد گلخانه برای ۴۰ نفر اشتغال مستقیم و ۱۲۰ نفر غیرمستقیم ایجاد شغل کرده است که تولید بیش از ۶۰۰ تن محصول تازه آلوئه ورا و تولید ژل خالص و تصفیه‌شده آلوئه ورا برای اولین بار در کشور در شهرستان مشهد را باید به فال نیک گرفت.

در حال حاضر نزدیک به ۵ هکتار از مساحت گلخانه‌های این شهرستان به کشت آلوئه ورا اختصاص دارد که از این سطح سالیانه نزدیک به ۶۰۰ تن محصول تازه تولید می‌گردد.

لازم به گفتن است فرآوری آلوئه ورا شامل تهیه ژل و پودر آلوئه ورا است که در صنایع مختلف  ازجمله صنایع غذایی و تولید آب‌میوه، لوازم‌آرایشی و بهداشتی و تولید داروهای گیاهی و... کاربرد دارد و تمامی مراحل فرآوری این گیاه با ماشین‌آلات مخصوص صورت می‌گیرد.

گیاه پردرآمد اما کم‌خرج
این گیاه بسیار مقاوم به شرایط کم‌آبی است. دوره آبیاری آن با توجه به بافت خاک و میزان دما می‌تواند هر ۱۲ الی ۱۵روز یک‌بار صورت گیرد.

در طی بهار و تابستان آبیاری زمانی انجام می‌شود که خاک تقریباً خشک‌شده باشد در غیر این صورت وجود دائم رطوبت آب در پایه موجب پوسیدگی آن می‌گردد.

این گیاه بسیار بردبار است و می‌تواند در هر خاکی رشد کند ولی خاک‌های سبک که زهکشی داشته باشند را ترجیح می‌دهد افزودن مواد درشت مانند شن و ماسه به خاک عامل سبک‌تر شدن خاک و نیز تبادل بهتر آب و هوایی می‌گردد.

ایده آل ترین خاک حاصلخیز جهت کشت آلوئه، خاک‌هایی با بافت لومی می‌باشند هرچند در خاک‌هایی با حاصلخیزی کمتر نیز می‌توان آن را کشت کرد. نکته قابل‌توجه این است که خاک مناسب کشت نباید دارای مقادیر زیادی مواد آلی باشد. به‌منظور داشتن زمان باکیفیت بالا بهتر است کشت و کار آلوده کاملاً ارگانیک باشد.

برداشت ٢٠ساله، گیاه آلوئه‌ورا ویژگی اقتصادی دیگری دارد که کشت آن را توجیه پذیر می‌کند.آلوئه‌ورا به‌ویژه نژاد بومی آن‌که به گیاه «صبر زرد» نیز مشهور است عاری از هرگونه قارچ و آفت است و همین موضوع گیاه را بی‌نیاز از تمام آفت‌کش‌ها و سمپاشی می‌کند و همان‌طور که می‌دانید یکی از پرهزینه‌ترین فاکتورهای کشت و کار تهیه سموم و آفت‌کش‌هاست.

چگونه آلوئه ورا بکاریم
تکثیر آلوئه ورا از طریق پاجوش است  و لذا پاجوش‌ها از تنه اصلی تغذیه می‌کنند و دارای رنگ سبز روشن هستند. در صورت قطع برگ‌های پایه اصلی به علت وجود پاجوش گیاه رشد افقی پیدا خواهد کرد.

پاجوش‌ها رازمانی که اندازه آن‌ها ۲-۱ اینچ (جهت تکثیر در گلخانه) و ۸-۶ انیچ (جهت تکثیر در محیط بیرون) می‌باشند، جدا کرده و در گلدان‌های مجزا کشت می‌کنند.

بهترین تراکم کاشت برای محیط آزاد با توجه به مساحت پوششی یک بوته آلوئه (cm۷۵×۵۰) به‌طور متوسط به مقدار ۳۰۰۰۰ بوته در هکتار هست. پس از جداسازی پاجوش‌ها و کاشت آن‌ها در گلدان آن‌ها را به مقدار کافی آبیاری کرده و سپس تا مدت سه هفته آن‌ها را بدون آب نگه‌داری کرده تا ریشه‌های جوان قدرت جذب آب را پیدا کنند.

رنگ برگ‌های گیاه جدید امکان دارد برای مدتی به رنگ خاکستری متمایل به قهوه‌ای تغییر کند ولی بعد از مدتی به رنگ طبیعی درخواهد آمد.

تعداد دوره برداشت در سال ۳-۲ نوبت در فضای باز و تا شش نوبت در شرایط گلخانه‌ای است.

آلوئه ورا طالب آب‌وهوای گرم و نور کامل خورشید است و در حرارت زیر ۵ درجه دچار سرمازدگی شده و از بین می‌رود.

این گیاه به کم‌آبی کاملاً مقاوم بوده و بدون آب تا مدت‌ها تحمل می‌کند اما وجود آب مداوم پای ریشه باعث پوسیدگی گیاه می‌شود.

بهترین خاک، خاک‌های با بافت لومی است، خاک آن نباید دارای مقدار زیادی مواد آلی باشد و لذا به‌منظور داشتن ژل باکیفیت بالا بهتر است کشت و کار آلوئه ورا کاملاً ارگانیک باشد.