سجاد صفری؛ بازار: فرآوری مواد معدنی، علم تبدیل سنگ‌های استخراج شده از معادن به ترکیبات با ارزش افزوده بالا و قابل فروش در بازار است و از نظر تاریخی یکی از فعالیت‌های صنعتی بوده است که به توسعه اقتصادی جوامع، کمک کرده است. بدون شک، فروش مواد خام معدنی، بدون فرآوری، سبب خروج ثروت از کشور خواهد شد و این در حالی است که با استفاده از روش‌های فرآوری، می‌توان ارزش افزوده بسیار مناسبی تولید کرده و از خام فروشی و اتلاف ثروت کشور جلوگیری کرد.
در گذشته، قبل از توسعه تکنولوژی، دانش فرآوری مواد معدنی توسعه کمی یافته بود و عموماً استحصال مواد با ارزش و فلزات با استفاده از ذوب صورت می‌گرفت ولی امروزه و با پیشرفت علم و تکنولوژی، شاهد توسعه سریع در روش‌های فرآوری مواد معدنی هستیم و در واقع، فرآوری مواد معدنی، یکی از مهمترین حلقه‌ها، در زنجیره ارزش فعالیت‌های معدنی است.
معادن کشور، بهره‌وری بسیار پایین دارند
آمارها و اطلاعات نشان می‌دهد؛ ایران نزدیک به ۱.۵ میلیارد تن، ذخایر قطعی و چیزی حدود سه برابر آن ذخایر احتمالی در بخش سنگ‌های ساختمانی دارد که این جایگاه قابل اتکاء و مناسبی برای استفاده از ارزش افزوده این ذخایر است.
معادن کشور، بهره‌وری بسیار پایین دارند و میزان پایین بهره وری بخصوص در سنگ‌های ساختمانی و تزئینی بیشتر از بقیه معادن کشور است. فناوری‌های قدیمی، ماشین‌آلات فرسوده و همچنین سیاست‌های متناقض همه و همه باعث شده تا میزان فرآوری در سنگ‌های ساختمانی کشور، فاصله معناداری با سایر کشورهای توسعه یافته در این زمینه داشته باشد.
آمارهای جهانی نشان می دهد که ایتالیا ۶۳ درصد سنگ فرآوری شده به بازار عرضه می کند و این درصد در کشور اردن ۴۵ درصد، هند ۴۰ درصد، مصر ۳۷.۵ درصد، استرالیا ۴۰ درصد است؛ اما در ایران تنها ۲۵ درصد سنگ استخراجی فرآوری می شود و بقیه آن به عنوان باطله شناخته می شود که می‌تواند به‌غیر از موضوع اقتصادی مشکلات زیست محیطی هم به همراه داشته باشد.
استفاده از فناوری‌های نوین در بخش معدن برای بهبود در اقتصاد معادن، بسیار واجب و ضروری است تا به این وسیله بتوان از منابع معدنی، استفاده حداکثری شود.
آمارها از این حکایت دارد که ۷۵ درصد از سنگ‌های استخراج شده در ایران به ضایعات تبدیل می شوند و ورود فناوری‌های نوین، می‌تواند درصد ضایعات سنگ های استخراجی را کاهش بدهد و آن را به بیش از ۴۰ کالای دارای ارزش افزوده معدنی تبدیل کند.
ایران در بخش تجهیزات و ماشین آلات فرآوری محصولات معدنی با مشکل روبرو نیست و هر تعداد ماشین آلات و تجهیزات برای این بخش مورد نیاز باشد امکان تهیه و بکار گیری آن ها در بخش فرآوری محصولات معدنی وجود دارد
فرآوری محصولات معدنی به خوبی انجام می گیرد
دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی ایران در گفتگو با خبرنگار بازار در پاسخ به این پرسش که ایران در بخش فرآوری محصولات معدنی با چه مشکلاتی روبرو است؟ گفت: کشور در خصوص فرآوری محصولات معدنی مشکل چندانی ندارد و فرآوری محصولات معدنی به خوبی انجام می شود.
«کامران وکیل» اظهار داشت: محصولات معدنی در شرایط مطلوبی، تولید می شود و این محصولات به خوبی فرآوری می شوند و به بازار عرضه می شوند.
برای واردات ماشین آلات مانعی وجود ندارد
دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی در پاسخ به این پرسش که عدم بروز رسانی تجهیزات و ماشین آلات در بخش فرآوری محصولات معدنی چه آسیبی به این صنعت می زند؟ به بازار، گفت: کشور در بخش تجهیزات و ماشین آلات فرآوری محصولات معدنی با مشکل روبرو نیست و هر تعداد ماشین آلات و تجهیزات برای این بخش مورد نیاز باشد امکان تهیه و بکار گیری آن ها در بخش فرآوری محصولات معدنی وجود دارد.
وکیل تصریح کرد: در بخش فرآوری محصولات معدنی به هر گونه ماشین آلات و تجهیزات نیاز باشد فعالان این بخش، می توانند ماشین آلات مورد نیاز را خریداری و به کشور وارد کنند و در خصوص واردات ماشین آلات و تجهیزات مورد نیاز بخش فرآوری محصولات معدنی هیچگونه ممنوعیت و محدودیتی وجود ندارد.
وی افزود: بسیاری از ماشین آلات و تجهیزات مورد نیاز فرآوری محصولات معدنی در داخل کشور ساخته می شود و دانش ساخت آن ها بومی سازی شده است.
صادرات محصولات معدنی شرایط مطلوبی دارد
دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی در پاسخ به این پرسش که کشور در زمینه صادرات محصولات معدنی با چه مشکلاتی روبرو است؟ به بازار، گفت: بخش معدن در زمینه صادرات محصولات با هیچگونه مشکلی روبرو نیست و صادرات محصولات معدنی به خوبی در حال انجام است.
وکیل در پایان، گفت: علی رغم تحریم های ظالمانه آمریکا، در حال حال حاضر، صادرات فولاد و سرب به خارج از کشور در شرایط مطلوبی انجام می گیرد و صادرات این محصولات از آمار بالایی برخوردار است.
ایران یکی از ۱۰ کشور دارنده ذخایر معدنی در دنیا است اما از آنجا که سرمایه‌گذاری کامل در این بخش انجام نشده است؛ بخش معدن متناسب با ظرفیت خود رشد نکرده است
معدن وارد اقتصاد نشده است
رییس سازمان نظام مهندسی معدن ایران در گفتگو با خبرنگار بازار در پاسخ به این پرسش که فرآوری معان کشور از چه جایگاهی برخوردار است؟ گفت: ذخایر معدنی، ارز آور هستند و فرآوری آن‌ها کمترین وابستگی به خارج از کشور را دارد و تاثیر تحریم بر آن‌ها کمتر بوده است.
«تقی نبئی» اظهار داشت: معادن کشور به ویژه معادن فلزی مانند سنگ‌آهن، مس، سرب و روی، نسبت به گذشته از رونق بیشتری برخوردار هستند و نسبت به سایر معادن کشور، وضعیت مطلوبی دارند.
وی وجود برخی قوانین و مقررات در بخش معدن، مانند دستورالعمل‌های مربوط به حوزه منابع طبیعی را علت عدم فعالیت معادن در کشور دانست و تصریح کرد: برخی از این قوانین و دستورالعمل‌ها که اغلب مربوط به سال‌های ۹۳ و ۹۴ هستند بارها از سوی معاون معدنی وزارت صنعت و رییس سازمان جنگل‌ها در نشست‌های شورای عالی معادن مطرح شده است تا بتوان با تعدیل این قوانین، فعالیت‌های معدنی را شتاب بخشید.
این مقام مسئول، تاکید کرد: یکی از موارد قانونی این است که اگر ادارات منابع طبیعی در استان‌ها به هر دلیل برای انجام فعالیت معدنی مجوز صادر نکند باید این موضوع در کارگروه تعامل که ریاست آن با استاندار است مورد بررسی قرار بگیرد و این مشکل حل شود.
نبئی با بیان اینکه بسیاری از ظرفیت معدنی کشور در چرخه اقتصاد کشور حضور ندارند، گفت: بسیاری از صاحب‌نظران حوزه معدن و حتی حوزه‌های اقتصادی، معتقد هستند اگر بخش معدن فعال و وارد اقتصاد کشور شود؛ به چند برابر کارشناسان و مهندسان معدنی فعلی و دانش‌آموختگان دانشگاهی در این حوزه نیاز پیدا می‌کنیم.
وی افزود: سرمایه‌گذاری در بخش معدن اشتغال‌زا است و توسعه مناطق محروم را در پی دارد اما با توجه به اقتصاد نفتی حاکم بر کشور، بسیاری از سرمایه‌گذاری‌ها به سوی تصمیمات حکومتی در حوزه نفت سوق یافته است.
نبئی در پایان، گفت: بخش معدن کشور، پتانسیل اشتغال‌زایی به مراتب بیشتری نسبت به نفت دارد و ایران یکی از ۱۰ کشور دارنده ذخایر معدنی در دنیا است اما از آنجا که سرمایه‌گذاری کامل در این بخش انجام نشده است؛ بخش معدن متناسب با ظرفیت خود رشد نکرده است.
نیاز است که مسوولان دولتی در خصوص واردات ماشین آلات معدنی به کشور تجدید نظر کنند تا بخش معدن و فرآوری محصولات معدنی بتواند با بکارگیری ماشین آلات مدرن به رشد و توسعه برسد
ایران از ذخایر معدنی بالایی برخوردار است و در بخش فرآوری محصولات معدنی با مشکلات عدیده ای روبرو است که عمده ترین مشکل در بخش فرآوری محصولات معدنی، مربوط به عدم تکنولوژی و ماشین آلات روز دنیا در کشور است. البته، صدور دستورالعمل ها و قوانین دست و پاگیر در بخش معدن، فعالیت معدنکاران و همچنین فرآوری محصولات معدنی را با مشکلات بسیاری روبرو کرده است.
در حال حاضر، به دلیل تحریم ها و قوانین مربوط به ممنوعیت واردات ماشین آلات به کشور، بخش معدن کشور، تجهیزات لازم و بروز در زمینه استخراج و فرآوری محصولات معدنی را در اختیار ندارد و نیاز است که مسوولان دولتی در خصوص واردات ماشین آلات معدنی به کشور تجدید نظر کنند تا بخش معدن و فرآوری محصولات معدنی بتواند با بکارگیری ماشین آلات مدرن به رشد و توسعه برسد.
صادرات محصولات معدنی، نیز با مشکلاتی روبرو است و میزان صادرات محصولات معدنی مطابق با ظرفیت تولید و استخراج مواد معدنی نیست و صادرات در بخش مواد معدنی از آمار پایینی برخوردار است و مهمترین دلیل آن تحریم های ظالمانه آمریکا است.
طبق گفتگویی که با «کامران وکیل» دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی داشته ایم و بخشی از این گفتگو در این گزارش آمده است؛ وی همه شرایط کنونی در زمینه استخراج و فرآوری محصولات معدنی را مطلوب ارزیابی می کند و معتقد است که در بخش معدن کشور، هیچگونه مشکلی وجود ندارد هر چند که مشکلات در این بخش بسیار بالا است و نیاز است برای رفع آن ها تصمیمات موثر و سازنده ای اتخاذ شود.
نظر شما