ونوس بهنود؛ بازار: زباله‌های انباشت پشت در خانه‌ها دردسر هرروز مأموران شهرداری است. نه تفکیکی انجام می‌شود و نه محلی برای قرار دادن زباله پیش‌بینی‌شده است. تا بوده همین بوده. زباله را بگذارید پشت در خانه تا مأموران بیایند و ببرند.
دیده‌شده برخی خانه‌ها حتی زباله را در مقابل درب همسایه می‌گذارند به بهانه اینکه رفتگران و مأموران شهرداری به در خانه‌شان سر نمی‌زنند و خانه‌شان در نقطه کوری از کوچه‌ها و معابر قرارگرفته است و چه دعواهایی که بر سر این موضوع بین همسایه‌ها شکل نمی‌گیرد.
اما این آغاز ماجرا است. شهرداری‌ها که ملزم شده‌اند زباله‌ها را جمع‌آوری کنند، از حجم زباله تولیدی گله‌مندند. تا جایی که بارها شهردار اردبیل اعلام کرده میزان تولید زباله در این شهر بیش از میانگین کشوری است. تولید بالای زباله آن‌هم در وضعیتی که هیچ تفکیکی انجام نمی‌شود مشخص نمی‌کند که میزان دورریز زباله‌های تر و یا خشک مردم بیشتر است و آیا نباید جمعیت شهرها در میانگین زباله تولیدی در نظر گرفته شود یا نه؟
درعین‌حال که این معما همچنان بی‌پاسخ است، شهروندان اردبیلی زیر دین مأموران شهرداری که چرا این‌قدر زباله تولید می‌کنید، حتی محل مناسبی برای انتقال زباله‌های خود ندارند و پشت در خانه‌ها در ساعات مختلف روز می‌توان کیسه‌های کوچک و بزرگ زباله را مشاهده کرد.
هزینه‌های حملی که شهرداری‌ها را عاجز کرده است
اولین مرحله از خرج کردن پول مردم برای زباله‌ها مرحله حمل آن است. به دلیل اینکه تفکیک در مبدأ انجام‌نشده و یا محلی برای دریافت زباله تعبیه نشده است، مأموران باید خانه به خانه کل شهر را دور بزنند و زباله‌ها را جمع‌آوری کنند.
یکی از کارگران شهرداری در این خصوص گفت: ما تقریباً هرروز زباله‌ها را جمع می‌کنیم و با ماشین‌های حمل به ایستگاه موقت انتقال می‌دهیم.
وی بابیان اینکه در برخی روزها ازجمله زمانی که بارش شدید برف باشد، ممکن است جمع‌آوری با یک روز تأخیر انجام شود، اضافه کرد: این موضوع موجب می‌شود مردم به‌سرعت انتقاد کنند اما واقعیت این است که جمع‌کردن زباله آن‌هم خانه به خانه با مشکل مواجه است و تعداد مأموران شهرداری هم محدود است.
مطابق این اظهارات شهرداری بخشی از درآمدی که از طریق مردم جذب می‌کند را صرف حمل‌ونقل زباله می‌کند.
موضوعی که قرار بود با مداخله شرکتی خصوصی با ادعای جمع‌آوری زباله‌های تفکیک‌شده کمی تلطیف شود اما مجموعه «پاکزی» نه‌تنها موفق عمل‌نکرده بلکه موجب اعتراض اعضای شورای شهر نیز شده است. مدیریت این مجموعه حتی حاضر به مصاحبه با رسانه‌ها و اعلام عملکرد خود نیست و مشخص نیست چرا در وضعیتی که مردم و مسئولان از عملکرد آن رضایت ندارند همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد؟
رئیس کمیسیون بهداشت، سلامت و محیط‌زیست شهری شورای شهر اردبیل در این خصوص گفت: قرار بود این شرکت در سطح گسترده فعالیت کند اما هم تبلیغات خود شرکت کافی نیست و هم مشارکت شهرداری در معرفی این شرکت قابل‌قبول نبوده است.
علیرضا پوستی بابیان اینکه حتی یک تبلیغ مناسب و در معرض دید مردم برای فعالیت این شرکت دیده نمی‌شود، اضافه کرد: متأسفانه جمع‌آوری زباله از مبدأ یک معضل جدی است و این روند هزینه قابل‌توجهی را به شهرداری متحمل می‌کند.
نکته اینجاست که در هیچ‌یک از سایر شهرهای استان اردبیل نیز موضوع تفکیک زباله از مبدأ دیده نمی‌شود. گویی شیوه سنتی رسوب شده و شهرداری‌ها اراده‌ای به تغییر آن ندارد. در اغلب جلسات محدودیت تجهیزات و ماشین‌آلات حتی برای مرحله جمع‌آوری و انتقال زباله مطرح می‌شود و به‌جای حل ریشه‌ای مشکل، شهرداری‌ها بخشی از توان، انرژی و درآمد خود را صرف جمع‌آوری غیراصولی زباله می‌کنند. و این روند همچنان ادامه دارد.
محل‌های دفن تحمیلی است نه اصولی
به دلیل ناتوانی اردبیل در راه‌اندازی صنایع بازیافت زباله، تمامی زباله‌های جمع‌آوری‌شده از سطح شهرها حتی به همراه زباله‌های خشک و زباله‌های عفونی به محل دفن انتقال داده می‌شود.
به اعتقاد کارشناس محیط‌زیست خود این موضوع مستلزم صرف هزینه گزاف است.
مسعود لاهوت با تأکید به اینکه عمده مشکل ما در مساله پسماندها در تمامی شهرهای کشور مکان‌یابی نادرست است که بعد از گذشت سال‌ها عواقب آن دامن‌گیر جوامع محلی و حتی در شهرهای بزرگ دامن‌گیر مردم شهر می‌شود، گفت: متأسفانه بسیاری از شرکت‌های محیط زیستی در این خصوص به‌جای بررسی کارشناسانه و مکان‌یابی صحیح با تعاملی ناسازگار و غیرمفید با شهرداری‌ها سعی در اجرای طرح مطابق سلیقه مدیران شهری دارند و این مکان‌یابی را به دلایل مشخص در محل‌های دیکته شده انتخاب می‌کنند نه در مکان مناسب به لحاظ فنی و علمی.
وی تصریح کرد: این عدم تعهد می‌تواند در آینده مشکلات عمده‌ای ازجمله آلودگی آب‌های زیرزمینی از طریق سموم شیرابه‌ها و ایجاد بیماری‌های مختلف به دلیل رعایت نکردن اصول ابتدایی همچون جهت باد غالب در منطقه و سایر موارد ایجاد کند. البته کشورهای پیشرفته اکنون توان خود را بر تشویق مردم بر عدم تولید زباله یا تولید اندک زباله گذاشته‌اند تا مسائلی چون هزینه حمل‌ونقل زباله و هزینه ایجاد محلات دفن کاهش یابد و این روش می‌تواند باعث شود تا در درازمدت با مشکلات جدی روبه‌رو نشوند.
به گفته لاهوت باوجود اهمیت موضوع، متأسفانه تاکنون هیچ اقدام مؤثری در شهر اردبیل برای کاهش تولید زباله انجام نگرفته و چه به لحاظ فرهنگی و چه در قالب طرح یا برنامه کاری صورت نگرفته است.
این اظهارات در حالی است که محل‌های دفن زباله‌ها بارها و بارها از سوی محیط‌زیست استان اردبیل مورد نکوهش قرارگرفته است. تا جایی که اوایل سال جاری با ورود دستگاه قضایی به پرونده تخلفات در روند جمع‌آوری و حمل زباله، شهرداری موظف به بهسازی محل دفن موقت و رعایت برخی استانداردها و اصول در محل دائمی شد.
مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست استان اردبیل در این خصوص گفت: در سال ۷۸ محل دفن فعلی زباله اردبیل تصمیم‌گیری شده و در این مدت هم شهر توسعه داشته و هم جمعیت با افزایش همراه بوده است.
سعید شهند با تأکید به‌ضرورت دفن اصولی زباله تصریح کرد: دفن غیراصولی مشکلات قابل‌توجهی برای محیط‌زیست به وجود می‌آورد که حل‌وفصل آن در زمان خود ممکن است به هزینه‌های قابل‌توجهی نیاز داشته باشد.
وی بابیان اینکه در برخی شهرهای دیگر ازجمله خلخال و سرعین نیز نسبت به دفن اصولی زباله در محل مناسب نظرات خود را انعکاس دادیم، تصریح کرد: شاید در برخی شهرها دفن زباله به‌صورت مقطعی بدون مشکل باشد اما در درازمدت حتماً با مشکل مواجه خواهیم شد.
سرمایه‌گذاران بازیافت عزم جدی ندارند
چنانکه ذکر آن رفت زباله از مرحله جمع‌آوری تا دفن با صرف هزینه قابل‌توجه هیچ نفع اقتصادی برای اردبیل ندارد. این در حالی است که بازیافت می‌تواند مشکلات هزینه‌بر بودن زباله را کاهش دهد.
اما چرا عملاً طرح‌های بازیافت اجرا نمی‌شود؟ نگاهی به طرح‌های پیشنهادی به شهرداری‌ها نشان می‌دهد پروژه‌های سرمایه‌گذاری اغلب در مرحله کلنگ زنی یا مراحل ابتدایی راه به‌جایی نبرده است. از تولید برق با زباله که در دولت قبل مطرح شد و بعدها شنیده شد که سرمایه‌گذار وام درخواستی خود را جذب نکرده و دیگر قادر به ادامه کار نبوده است تا قرارداد درخواستی سرمایه‌گذار امحای زباله در اردبیل و تولید سوخت جامد به دلیل تعهدات غیرواقع‌بینانه که مدتی با مخالفت شورا مواجه شد و در وضعیت فعلی نیز مشخص نیست که آیا سرمایه‌گذار مشغول به کار بوده است یا نه.
هرچند پوستی، عضو شورای اسلامی شهر اردبیل می‌گوید دور پنجم شورای شهر طرح جامع مدیریت پسماند اردبیل را مصوب کرده و شهرداری آن را تا به امروز عملیاتی نکرده است، اما واقعیت این است که استان نیز قادر به هدایت و راهبری سرمایه‌گذاران بازیافت زباله نبوده است و زباله‌ای که پشت در خانه‌هایمان می‌گذاریم هرروز بیشتر از دیروز برای من و شما هزینه‌بر می‌شود.
اخیراً در سفر مسئولان قرارگاه خاتم‌الانبیا به استان اردبیل مقرر شد این مجموعه در چند پروژه شهری ازجمله مدیریت پسماند مشارکت داشته باشد. موضوعی که علی نیکزاد، نماینده مردم اردبیل، نیر، نمین و سرعین در مجلس شورای اسلامی نیز آن را از تصمیمات قطعی حضور قرارگاه در استان عنوان کرد.
البته در آن مقطع زمانی اعلام نشد که آیا این مشارکت بر اساس طرح جامع مدیریت پسماندی که شورای شهر عصاره چندین سال زحمت و مطالعه خود می‌داند خواهد بود و یا قرار است برای بازیافت کاری صورت گیرد؟
مسئولان استانی فعلاً پاسخ قطعی در این خصوص نداده‌اند. تا به امروز باوجوداینکه برنامه ششم توسعه مدت‌ها است آغازشده، اردبیل همچنان زباله میوه و سبزی، ماست و بستنی و حتی سرم و آمپول خود را زیر خاکی که روی آن زندگی در جریان است، دفن می‌کند و در کمال شگفتی هزینه هنگفتی نیز برای این کار می‌پردازد.
نظر شما