بازار؛ گروه بین الملل: مراسم تحلیف «جو بایدن» در امریکا به پایان رسید و او در شرایطی کاملا متفاوت از روسای جمهوری قبلی امریکا وارد کاخ سفید شد.
این انتخابات هم برای مردم امریکا اهمیت زیادی داشت و هم برای جهان مهم بود. سران کشورها، شهروندان و مقامات پیشین کشورها حضور بایدن به عنوان رییس جمهوری جدید را گام مثبتی در عرصه بین الملل می دانند و امیدوارند که دولت تازه بتواند زمینه را برای بهبود روابط امریکا با دیگر کشورهای دنیا فراهم کند.
در این ارتباط گفتگویی با پروفسور «حسین عسکری» مشاور نفتی کشورهای حاشیه خلیج فارس و مشاور پادشاه پییشین عربستان داشته که در ادامه می آید.
حسین عسکری مشاور وزیر دارایی (۱۹۷۸ میلادی) بوده و از او به عنوان معمار اقتصاد عربستان نیز یاد می کنند. عسکری استاد تجارت بین الملل و امور بین الملل دانشگاه جورج واشنگتن آمریکا و رئیس موسسه تحقیقات و مدیریت جهانی و رئیس پیشین دپارتمان تجارت بین الملل دانشگاه جورج واشنگتن بوده است. زمینه تخصصی و بحث های او در دانشگاه جورج واشنگتن بر اقتصاد، توسعه سیاسی و انسانی در خاورمیانه، اختلافات و جنگ ها در خاورمیانه، اقتصاد سیاسی نفت و اقتصاد اسلامی متمرکز است.
*برخی معتقد هستند با توجه به کابینه بایدن که افراد زیادی از تیم مذاکرات هسته ای دوره اوباما با ایران را تشکیل می دهد شاهد تغییرات گسترده در روابط آمریکا با ایران خواهیم بود. ارزیابی شما چیست؟
بله، دولت بایدن خواهان روابط بهتر با ایران نسبت به ترامپ است، اما من فکر نمی کنم به زودی شاهد تغییرات گسترده باشیم. بایدن اوباما نیست. اوباما تمایل بیشتری به توسعه روابط بهتر با ایران داشت. وی ایران را توازن خوبی با کشورهای عربی خلیج فارس می دانست.
او رویکرد متعادل تری نسبت به اسرائیل در مقایسه با آنچه بایدن خواهد داشت. همچنین جهان تغییر کرده است. حمایت زیاد ترامپ از اسرائیل، که اتفاقاً فکر می کنم در دراز مدت برای اسرائیل مضر باشد، به واقعیت تبدیل شده است. هرگز نقش پول را در سیاست های آمریکا فراموش نکنید که سیاست ها را شکل می دهد و گاهی اوقات این واقعیت به ضرر ایالات متحده آمریکاست و در امریکا یهودیان آمریکایی تاثیر زیادی بر گفتار و عمل سیاستمداران دارند.
بنابراین با در نظر داشتن این موارد، در حال حاضر تغییرات انسانی را مشاهده خواهید کرد اما این تغییرات زیاد نیست. ایالات متحده آمریکا تا جایی که ممکن است فکر کنید پیش نخواهد رفت مگر اینکه به خواسته خود برسد - محدودیت در برنامه موشکی ایران همراه با بازرسی های آن، طولانی شدن بند غروب آفتاب در توافق نامه و درخواست عدم حمایت ایران از متحدان خود در منطقه - حزب الله، حوثی ها، سوریه و شبه نظامیان شیعه عراقی. آمریکایی ها حضور ایران در منطقه را پشتیبانی نمی خوانند بلکه مداخله می دانند.
فکر نمی کنم ایران بتواند این تغییرات را بپذیرد مگر اینکه ایالات متحده آمریکا به روشهای قابل قبول برای ایران عمل متقابل داشته باشد. بلافاصله پس از جنگ ایران و عراق، من گفتم که اگر ایران می خواهد یک کشور واقعاً مستقل باشد، باید یک اقتصاد قوی بسازد. این امر مستلزم اصلاح و ایجاد نهادهای موثر است.
این روندی است که حداقل ۱۰ سال به طول می انجامد. خوب ایران هیچ کاری برای اجرای اصلاحات مهم انجام نداده است و تا زمانی که این کار را نکند مشمول رحمت چند قدرت غربی خواهد بود.
*بر اساس برخی اخبار قرار بود که برداشتن تحریمهای نفتی ایران در فرمان ابتدایی بایدن باشد و این موضوع از دستور کار خارج شده است. این خبر را بلومبرگ اعلام کرده بود. به نظر شما دلیل این موضوع چیست؟
پاسخ این سوال واضح است. هیچ مذاکره کننده خوبی یکی از برگ برنده های مهم خود را رها نمی کند. صادرات نفت برای ایران بسیار مهم است. بنابراین تیم بایدن سعی خواهد کرد امتیازاتی را برای لغو تحریم های نفتی از ایران بگیرد. باز هم، اکنون که بایدن آمده است، ایران نمی تواند سرخوش باشد. بله، بایدن برای ایران بهتر از ترامپ است اما ترامپ زمین را تغییر داده است. اگر ایران اقتصاد قوی داشت، می توانست وضعیت بهتری داشته باشد اما سالهاست که اسراف کرده و تیم بایدن این مهم را می داند.
*بلینکن در جلسه تأیید صلاحیتش در مجلس سنا که پیش از مراسم تحلیف ریاست جمهوری آمریکا برگزار شد گفت رئیس‌جمهور منتخب(بایدن) معتقد است که اگر ایران به توافق بازگردد ما هم به این توافق برمی گردیم، اما از این مسئله، همراه با متحدانمان که بار دیگر با ما همراستا می‌شوند به عنوان سکویی برای دستیابی به یک توافق طولانی‌تر و قوی‌تر و رسیدگی به مسائل دیگر به خصوص مسئله موشکی و فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران استفاده خواهیم کرد. به نظر شما برجام چگونه به مسائل موشکی و سیاست منطقه ای ایران گره می خورد؟
برجام ارتباط چندانی با برنامه موشکی ایران ندارد. نتانیاهو و کوشنر با برکت ترامپ در تلاش بودند ایران را بی دفاع جلوه دهند. برجام احتمال داشتن کلاهک هسته ای و سیستم هسته ای ایران را برای حدود ۱۲ سال روشن کرده بود. در حالی که اسرائیل بیش از ۲۰۰ کلاهک هسته ای دارد. ایالات متحده اسرائیل، عربستان سعودی و امارات را با سلاح های معمولی تا دندان مسلح کرده بود. اما همه اینها کافی نبود. آنها همچنین می خواستند اطمینان حاصل کنند که ایران نمی تواند از خود دفاع کند و در صورت حمله قصاص می کند. بنابراین آنها می خواهند از یک سلاح مهم و ارزان قصاص، یعنی موشک خلاص شوند. اما خواسته آنها بیشتر بود. آنها می خواستند ایران را از متحدانش در منطقه جدا کنند. آنها حمایت ایران از متحدانش را دخالت در منطقه می نامند در حالی که ایالات متحده آمریکا در اطراف ایران پایگاه، موشک، هواپیما و سرباز دارد و آنها حضور خود را آنچه مد نظر است نمی نامند – تداخل. این حداکثر دورویی هست.
*رویکرد بایدن به منطقه خلیج فارس و به ویژه به عربستان و اسرائیل چگونه خواهد بود؟ تا چه میزان روابط آمریکا با آنها متأثر از رابطه آمریکا و ایران خواهد بود؟
بایدن تلاش خواهد کرد تنش ها را در منطقه خلیج فارس کاهش دهد. من معتقدم که او سعی خواهد کرد میان ایران و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس میانجیگری کند. منافع ایالات متحده امریکا این نیست که چنین تنش ها و رقابت هایی داشته باشند. بله، وقتی تنش زیاد است آنها سلاح های بیشتری می فروشند اما هزینه هایی وجود دارد - هزینه های مربوط به ارتش ایالات متحده آمریکا، احتمال یک جنگ تصادفی و آسیب رساندن به وجهه آمریکا در خارج از کشور زیرا مجبور است از حاکمیت ظالمانه در عربستان سعودی حمایت کند.
من مطمئن هستم که بایدن نسبت به عربستان سعودی کمتر بخشنده خواهد بود زیرا او و خانواده اش هیچ پاداش مالی از عربستان سعودی یا امارات نخواهند گرفت. اما تغییر به آرامی رخ خواهد داد. بایدن نمی خواهد عربستان سعودی را شوکه کند. حمایت آمریکایی وجود خواهد داشت اما بایدن خواهان امتیازاتی خواهد بود - حقوق سیاسی و بشری بیشتر، حمایت کمتر از رادیکال های مذهبی در داخل و خارج عربستان و آغاز گفتگو با ایران.
لطفا توجه داشته باشید که روابط با اسرائیل تغییر زیادی نخواهد کرد - به خاطر پول یهودیان که از سیاستمداران پشتیبانی می کند تا آنها از اسرائیل حمایت کنند و اگر حمایت نکنند حمایتی پولی از سیاستمداران قطع می شود. به همین سادگی است. من فکر می کنم بسیاری از یهودیان متفکر فکر می کنند پشتوانه کور ترامپ از اسرائیل صدمه ای به اسرائیل و منطقه خواهد زد.
اما با گفتن این حرف، فکر نمی کنم او سیاست های مضر ترامپ را به شدت معکوس کند - انتقال سفارت به بیت المقدس، حاکمیت اسرائیل بر بلندی های جولان و سایر اراضی اشغالی اسرائیلی در کرانه باختری و بیت المقدس. اما وی در مورد سیاست های برتر جلوی این موارد را خواهد گرفت. همچنین به یاد داشته باشید که پمپئو به دنبال نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری در سال ۲۰۲۴ است و به دنبال پول است.
نتانیاهو و محمد بن سلمان سعی می کنند هرگونه ابتکار عمل مثبت در قبال ایران را پس بزنند، اما من فکر می کنم که وقتی این مسئله مطرح می شود، بایدن شخص خودش خواهد بود. باز هم من باید سه چیز را تکرار کنم. ایران باید از شدت سخنان خود بکاهد زیرا این امر فقط به ذهن و قلب آمریکایی ها آسیب می زند.
دشمنان ایران بر چنین لفاظی هایی در رسانه ها تاکید می کنند. ایران باید یک برنامه جامع برای بهبود چهره خود در سراسر جهان تنظیم کند. و احتمالاً مهمترین آن، ایران باید در راه اصلاحات اقتصادی سالم گام بردارد.
نظر شما