صفورا کاظمیان؛ بازار: عسل محصولی درمانی و غذایی است که خواص بی‌شمار طبی آن مصرف‌کنندگان را به خود جذب می‌کند؛ به‌ویژه این روزها با بروز و شیوع انواع عفونت‌ها در فصل زمستان مصرف عسل بین مردم افزایش‌یافته و ترکیب عسل و آب‌لیمو با خاصیت آنتی‌بیوتیکی قوی و البته طعم بی‌نظیر موجب افزایش درخواست بازار برای توزیع عسل شده است.
نگاهی به وضعیت استان همدان درزمینهٔ تولید این محصول پرخاصیت نشان‌دهنده آن است که همدان به علت داشتن آب‌وهوای مناسب و انواع گونه‌های گیاهی و مرتعی؛ دارای قابلیت بی‌نظیر پرورش زنبورعسل در غرب کشور است ضمن اینکه اقلیم سرد و آب شدن مداوم و اندک‌اندک برف در دامنه‌های الوند، باعث رشد گل و گیاه تازه می‌شود که همین ظرفیت مهم‌ترین عامل در افزایش میزان مرغوبیت و کیفیت عسل در این منطقه به شمار می‌رود.
طبق بررسی‌ها در استان همدان بیش از یک هزار و ۴۰۰ گونه گیاهی شناسایی‌شده و گیاهانی مانند گون سفید، رازیانه، بابونه سفید، افرا، اقاقیا، شبدر، گل قاصدک، نارون، صنوبر، سنجد، آویشن، بیدمشک، آفتابگردان، کلزا، سنبله ارغوانی، کنگر علفی، گشنیز و یونجه به‌عنوان مهم‌ترین منابع پرشهد از گیاهان مناسب برای تغذیه زنبورعسل در استان همدان هستند.
صنعت زنبورداری در همدان برای دو هزار و ۳۰۰ خانواده شغل ایجاد کرده و استان همدان ازنظر آمار جمعیت زنبور در کشور رتبه ۹ را به خود اختصاص داده است
نگاهی به وضعیت زنبورداری در همدان نیز بیانگر آن است که صنعت زنبورداری در همدان برای دو هزار و ۳۰۰ خانواده شغل ایجاد کرده و استان همدان ازنظر آمار جمعیت زنبور در کشور رتبه ۹ را به خود اختصاص داده است به‌طوری‌که سالانه سه هزار و ۵۰۰ تن عسل از کندوهای استان همدان برداشت می‌شود.
در حالی ایران درزمینهٔ تولید عسل رتبه سوم جهان را به خود اختصاص داده است که فعلاً وعده‌ها برای رساندن کشور به رتبه یکم تولید عسل در دنیا عقیم مانده است.
اما در این میان سؤالی که ذهن را به خود مشغول می‌کند اینکه با توجه به ظرفیت تولید عسل در استان همدان و میزان برداشت آن؛ ارزش‌افزوده‌ای که از عسل عاید استان می‌شود چقدر است و آیا همدان بااینکه مرغوب‌ترین عسل غرب کشور را تولید می‌کند توانسته این محصول را در میان کالاهای صادراتی استان همدان به دیگر کشورها جای دهد؟
عسل همدان درزمینهٔ بهره‌برداری و تولید سایر اقلام به‌ویژه ژل رویال و زهر زنبور نتوانسته ارزش‌افزوده چندانی را نصیب استان کند که البته این غفلت تنها در مورد عسل تولیدی استان همدان رخ نداده و کشور ایران بااینکه رتبه سوم تولید عسل در دنیا را به خود اختصاص داده تلاشی برای صادرات عسل و تولید دیگر اقلام از آن‌که ارزآوری بیشتری از نفت برای کشور دارد انجام نداده است
متأسفانه دراین‌باره پاسخ سوال منفی است چراکه عسل همدان درزمینهٔ بهره‌برداری و تولید سایر اقلام به‌ویژه ژل رویال و زهر زنبور نتوانسته ارزش‌افزوده چندانی را نصیب استان کند که البته این غفلت تنها در مورد عسل تولیدی استان همدان رخ نداده و کشور ایران بااینکه رتبه سوم تولید عسل در دنیا را به خود اختصاص داده تلاشی برای صادرات عسل و تولید دیگر اقلام از آن‌که ارزآوری بیشتری از نفت برای کشور دارد انجام نداده است.
پرواضح است که یکی از اولین اولویت‌ها برای ایجاد زمینه صادرات عسل به دیگر کشورها نشان تجاری‌سازی و سپس استانداردسازی آن است که در هیچ‌یک از این موارد اتفاقی نیفتاده و در کشور و به‌تبع آن در همدان عسل تولید دارای نشان تجاری و استاندارد نداریم.
نداشتن عسل استاندارد در کشور و در استان همدان ثمره کم‌کاری‌های دستگاه‌ها و کارشکنی‌های بین دستگاهی است که حالا دست ما را از یک صادرات غیرنفتی پرسود خالی گذاشته است؛ صادراتی که قطعاً بیش از نفت برای کشور سودآوری خواهد داشت.
مدیرعامل صندوق حمایت از توسعه زنبورداری کشور کارشکنی‌ها درزمینهٔ استانداردسازی عسل تولید کشور و به‌تبع آن همدان را به گردن وزارت جهاد کشاورزی و همچنین دامپزشکی می‌اندازد و می‌گوید که سازمان استاندارد باید در این زمینه گام‌هایی بردارد.
البته این گلایه موجب کم‌رنگ شدن کم‌کاری‌های صندوق حمایت از توسعه زنبورداری کشور نیست چراکه یکی از وظایف ارگان‌های حمایتگر رایزنی برای انجام اموری است که زنبورداران را منتفع می‌کند.
ابتدای امسال مدیرعامل اتحادیه سراسری زنبورداران از استاندارد اجباری عسل خبر داده و گفته بود استانداردسازی عسل توسط سازمان استاندارد برای نیمه ابتدایی سال ۹۹ اتفاق خواهد افتاد اما در حالی در ماه‌های پایانی سال ۹۹ قرار داریم که هنوز در این زمینه آب از آب تکان نخورده است
این در حالی است که ابتدای امسال مدیرعامل اتحادیه سراسری زنبورداران از استاندارد اجباری عسل خبر داده و گفته بود استانداردسازی عسل توسط سازمان استاندارد برای نیمه ابتدایی سال ۹۹ اتفاق خواهد افتاد اما در حالی در ماه‌های پایانی سال ۹۹ قرار داریم که هنوز در این زمینه آب از آب تکان نخورده است.
این واقعیت در حالی شکل‌گرفته که نه‌تنها این وعده درباره عسل اتفاق نیفتاده بلکه دیگر مطالبات و مشکلات زنبورداران نیز هنوز رسیدگی و محقق نشده و همچنان بیمه تأمین اجتماعی زنبورداران، تأمین نهاده، آموزش و حمایت اتحادیه سراسری، ملی و تعاونی‌ها از مهم‌ترین مطالبات زنبورداران است که همواره از زبان آنان شنیده می‌شود بدون اینکه شاهد تحقق و حل حتی یکی از این موارد باشیم.
متأسفانه در مورد عسل نیز مثل دیگر تولیدات نبود فرآوری موجب کاهش ارزش‌افزوده و ارزآوری شده است؛ در مورد تولید عسل تنها به برداشت عسل اکتفا شده و بی‌توجهی‌ها به فرآوری موجب از دست رفتن زمینه‌های کسب ثروت و جذب بازارهای جهانی شده است.
ازآنجاکه تولید زنبور در ایران چشمگیر است مصرف محصول عسل نیز در ایران سه برابر بالاتر از میانگین جهان است اما دراین‌بین وجود عسل‌های تقلبی بازار این محصول پرخاصیت و پرسود را با چالش مواجه کرده که رفع این مشکل راهکاری جز استانداردسازی ندارد.
نبود استاندارد موجب شده درگذشته عسل‌های تقلبی یا بی‌کیفیت از ایران به کشورهای دیگر صادر شود که رقم خوردن چنین اتفاقی باعث از دست رفتن بازارهای جهانی شده است
کارشناسان معتقدند موضوع به همین‌جا ختم نمی‌شود چراکه همین نبود استاندارد موجب شده درگذشته عسل‌های تقلبی یا بی‌کیفیت از ایران به کشورهای دیگر صادر شود که رقم خوردن چنین اتفاقی باعث از دست رفتن بازارهای جهانی شده است.
پرواضح است که برای حل این مشکل وزارت جهاد کشاورزی باید با همکاری دامپزشکی آزمایشگاه‌های پیشرفته در هر استان تولیدکننده عسل ایجاد کند تا از تولید و ورود عسل تقلبی به بازار جلوگیری شود ضمن اینکه درواقع گام اول برای استانداردسازی عسل ایجاد همین آزمایشگاه‌هاست تا امور پیچیده تشخیصی در مورد عسل در آن‌ها اتفاق بیفتد.
گام بعدی نیز رفع غفلت از فرآوری محصول عسل است به‌گونه‌ای که انتظار می‌رود محصولاتی مثل گرده، بره موم، ژل رویال و زهر زنبورعسل نیز در این صنعت دیده شود تا گامی بزرگ برای صادرات غیرنفتی کشور برداشته شود و در این راستا حقوق زنبورداران بیش از این تضییع نشود.
به‌هرحال زنبورداران همچنان چشم‌انتظار ایجاد تحول درزمینهٔ تولید این محصول هستند و ما هم امیدواریم ایران و در پی آن استان همدان رتبه جهانی خوبی درزمینهٔ فرآوری عسل استاندارد به دست آورد و در این عرصه حرفی برای گفتن داشته باشد..
نظر شما