بازار؛ گروه اصناف و بازرگانی: بازنشستگی پایان دوران کاری بیمه شدگانی است که با برقراری مستمری، فرد در ایامی که دیگر توان کاری ندارد، بتواند حداقل هزینه های زندگی خود را از یکی از صندوق های بازنشستگی دریافت کند.
در یک فرآیند چرخشی در سازمان ها، شرکت ها و دستگاه های اجرایی کشور با بازنشسته شدن افراد قدیمی جوانانی که با اتمام تحصیلات خود به سن اشتغال رسیده اند وارد بازار کار می شوند و این روند جایگزنی همچنان به صورت دوره ای در سازمان و دستگاه های اجرایی تکرار می شود، تا میزان بیکاران در کشور همواره آمار کمتری داشته باشد.
وقتی شخصی پس از ۲۵و یا ۳۰ سال بازنشسته شد در این شرایط، معمولا مستمری بازنشستگی به افرادی تعلق میگیرد که به دلیل کهولت سن و رسیدن به سن مشخص پس از سالها کار و تلاش و داشتن سنوات پرداخت حق بیمه، به میزان مقرر در قانون، شرایط بازنشستگی را کسب میکند.
طبق ضوابط و مقررات معمولاً دستمزد دو سال آخر قبل از بازنشستگی کارگر و یا کارمند تقسیم بر عدد ۲۴، ضربدر کل سنوات پرداخت بیمه تقسیم بر مدت زمان پرداخت کسورات بازنشستگی ( ۳۰ سال) میزان مستمری بازنشستگان تعیین می شود.
بر اساس طرحی که نمایندگان مجلس ارائه داده بودند «بازنشستگی پیش از موعد»، شرط سنی از بازنشستگی حذف و مردان با ۲۵ و زنان با ۲۰ سال سابقه کار می‌توانند بازنشسته شوند و حقوق ۳۰ روزه دریافت کنند
در حال حاضر مردان با سن ۵۰ سال و ۳۰ سال پرداخت کسورات و زنان با ۲۵ سال پرداخت کسورات با هر سنی می توانند از سازمان تامین اجتماعی و یا صندوق بازنشستگی کشوری بازنشسته شوند، اما نمایندگان مجلس برای کاهش بیکاری جوانان در کشور اخیرا طرح بازنشستگی پیش ازموعد را به مجلس ارائه داده بودند تا با تصویب آن زمینه لازم برای افزایش اشتغالزایی در کشور بیش از پیش فراهم شود.
بر اساس طرحی که نمایندگان مجلس ارائه داده بودند «بازنشستگی پیش از موعد»، شرط سنی از بازنشستگی حذف و مردان با ۲۵ و زنان با ۲۰ سال سابقه کار می‌توانند بازنشسته شوند و حقوق ۳۰ روزه دریافت کنند.
طرحی که به گفته موافقانش، برای ۳ تا ۵ میلیون نفر از جوانان، اشتغال ایجاد خواهد کرد و نرخ بیکاری را کاهش می دهد؛ در این میان، مخالفان «بازنشستگی پیش از موعد» معتقدند اجرای چنین طرحی، بار مالی زیادی برای دولت و صندوق‌های بازنشستگی به همراه دارد.
هنوز این طرح امیدوار کننده در صحن علنی مجلس مطرح نشده بود که هفته گذشته سخنگوی کمیسیون اجتماعی مجلس از معلق شدن طرح بازنشستگی پیش از موعد در مجلس خبر داد.
«علی بابایی کارنامی» با اشاره به اعلام وصول طرح بازنشستگی پیش از موعد، گفت: کمیسیون اجتماعی این طرح را به دلیل مسائل مختلفی مانند کاهش سن نیروی کار برای بازنشستگی، مشکلات صندوق‌های بیمه‌ای و تامین منابع و بار مالی برای دولت و بخش‌های خصوصی مُراعا و معلق کرد.
دلایل موافقان و مخالفان طرح بازنشستگی پیش از موعد
وی علت موافقت برخی نمایندگان با طرح بازنشستگی پیش از موعد را جایگزینی افراد بیکار با بازنشستگان در دستگاههای دولتی و کمک به سطح اشتغال کشور عنوان و اظهار داشت: البته مخالفان معتقدند این طرح ضد اشتغال است، چون افرادی که بازنشسته میشوند، باز هم شروع به کارهای مختلفی میکنند و بیکار در خانه نمی‌نشینند.
سخنگوی کمیسیون اجتماعی افزود: در این صورت این افراد هم از صندوق بازنشستگی حقوق می‌گیرند و همزمان به شغل جدیدی روی می‌آورند. علاوه بر ایجاد مشاغل کاذب، دستگاه‌ها نمیخواهند نیروی کار دارای تجربه و تخصص را که به حدود ۴۵ سالگی می‌رسد، از دست بدهند.
نماینده مردم ساری و میاندرود در مجلس یازدهم افزود: طرح بازنشستگی پیش از موعد به کمیسیون اجتماعی مجلس ارجاع داده شده کمیسیون برای اینکه طرح با کارشناسی، مطالعه و پژوهش در دستور کار قرار بگیرد آن را به مرکز پژوهش‌های مجلس و کمیته اداری و استخدامی ارسال کرده است تا تمام ابعاد آن مورد بررسی قرار بگیرد.
با تعیلق این طرح در مجلس برخی از کارشناسان آسیب های اجتماعی معتقدند که پیامدهای این بازنشستگی شامل ۲ گروه میشود که یکی از آن ها قاطبه کارمندان دولت(مخصوصاً در شهرستان‌ها) است که نمی‌توانند شغل دیگری پیدا کنند و بعد از بازنشستگی خانه نشین شده و درگیر چالش‌های روحی، روانی و مالی میشوند.
به اعتقاد این کارشناسان، یافته‌های بررسی‌های علمی و کارشناسی اثبات کرده، افرادی که توانایی لازم جسمانی را برای اشتغال دارند، باید مشغول به کار باشند و گر نه دچار آسیب‌های روحی و روانی جدی میشوند و فشارهای مالی ناشی از کاهش درآمد در دوره بازنشستگی هم مزید بر علت شده و فرسایش روحی و روانی آنان را تشدید میکند.
این افراد آرامش زندگی اطرافیان خود را نیز مخدوش میکنند، بنابراین دامنه پیامدهای آسیب روحی و روانی، محدود به خود فرد نیست، بلکه اعضای خانواده، دوستان، اطرافیان و دیگر افراد مرتبط با آنان را نیز درگیر میکند.
باید توجه کرد که اگر تعداد بازنشستگان دچار این آسیب‌های روحی و روانی، زیاد باشد، حتی ممکن است بخش‌هایی از جامعه را هم در معرض اثرات رفتار نامعمول خود قرار دهد.
حامیان طرح بازنشستگی پیش از موعد تأکید دارند نتیجه بازنشستگی پیش از موعد، ایجاد فرصت‌های اشتغال برای جوانان است
این کارشناسان گروه دوم را مدیران و کارشناسان دولتی می دادنند که چون می‌توانند ضمن برخورداری از مزایای بازنشستگی پیش از موعد، به راحتی جذب بازار کار بخش خصوصی شوند، حامی تصویب نهایی این طرح هستند و برای آنان مهم نیست که اشتغال مجددشان، ضربه اساسی به فرصت‌های اشتغال جوانان وارد میکند.
به هر حال، اغلب مدیران دولتی مشمول بازنشستگی پیش از موعد، با تجربه‌تر از جوانان جویای کار هستند و علاوه بر این، در اشتغال مجدد پس از بازنشستگی، کارفرمایان بخش خصوصی و متقاضی همکاری، ملزم به پرداخت حق بیمه آنان نیستند.
نتیجه بازنشستگی پیش از موعد، ایجاد فرصت‌های اشتغال برای جوانان است
این در حالی است که حامیان طرح بازنشستگی پیش از موعد تأکید دارند نتیجه بازنشستگی پیش از موعد، ایجاد فرصت‌های اشتغال برای جوانان است.
«محمد رضا مبلغی» نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس، نیز معتقد است که این طرح به دلیل بار مالی تحمیلی آن به دولت و سازمان تأمین اجتماعی که حتی هم‌اکنون هم با بحران مالی سنگینی دست و پنجه نرم میکنند، ممکن است در رأی گیری احتمالی در صحن علنی به تأیید نرسد.
وی بیان کرد: البته این طرح، قطعاً، مزایایی دارد اما از نگاه کارشناسی، پیامدهای منفی ناشی از اجرای «بازنشستگی پیش از موعد»، بیشتر و جدی‌تر به نظر می‌رسد.
مبلغی، با اشاره به اینکه طرح، مصوب نشده و به اجرا درنیامده و هنوز روی کاغذ است و نیاز به چکش‌کاری دارد، ادامه داد: از مزایای طرح، ورود افراد تازه‌نفس به بدنه دولت و خروج افرادی است که دیگر تمایل ندارند در سیستم دولتی فعالیت کنند ازاین‌رو، در شرایط فعلی، طرح بازنشستگی پیش از موعد، فضای جدیدی را برای اشتغال در بدنه دولت ایجاد میکند.
وی در عین حال تاکید کرد: حتی اگر این طرح تصویب و به درستی هم اجرا شود، در خوش‌بینانه‌ترین حالت، مسکنی برای افراد بیکار است و قاعدتاً راهگشای حل مشکل بیکاری نخواهد بود.
نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس با یادآوری اینکه یکی از ضعف‌های این طرح، این است که به جای خروج نیروهای مازاد از بدنه دولت، ممکن است نیروهای ماهر و باتجربه قوه مجریه بازنشسته شوند، گفت: همچنین احتمال دارد، فضا و زمان لازم در اختیار کسانی قرار گیرد که قصد دارند، کسب‌وکار جدیدی راه‌اندازی کنند و درآمد تازه‌ای داشته باشند تا در شرایط تورمی فعلی، مکمل دریافتی حقوق بازنشستگی آنان شود.
مبلغی افزود: طبیعی است، دولت و سازمان تأمین اجتماعی به دلیل فشار تحمیلی مالی با تصویب این طرح، مخالفت کنند؛ دولت، ناگزیر میشود، هم حقوق مشمولان بازنشستگی پیش از موعد را بپردازد و هم از ادامه بیمه پردازی این مشمولان محروم شود.
بازنشستگی پیش از موعد در برخی از مشاغل و حتی در برخی موارد به عنوان یک سیاست اقتصادی با هدف کاهش نرخ بیکاری در بسیاری از کشورها مرسوم بوده و در مواردی تصویب و اجرایی شده است
بازنشستگی پیش از موعد در برخی از مشاغل و حتی در برخی موارد به عنوان یک سیاست اقتصادی با هدف کاهش نرخ بیکاری در بسیاری از کشورها مرسوم بوده و در مواردی تصویب و اجرایی شده است که لهستان، فرانسه و چین نمونه ای از این کشورها هستند.
اجرای این قانون به صور مختلف اثراتی را بر منابع و مصارف سازمان داشته است، از یکسو، با کاهش سن بازنشستگی بدون در نظرگرفتن امید به زندگی، سبب افزایش سالهای دریافت مستمری شده و هزینه های بلند مدت صندوق های بازنشستگی را افزایش نی دهد.
از سوی دیگر با اجرایی شدن این طرح بخشی از هزینه های قانون که جبران سالهای کسری کار است و براساس قانون باید توسط دولت تأمین شود، بر بدهی های دولت به سازمان تأمین اجتماعی اضافه می کند.
سومین دلیل عدم اجرای این طرح مجلس این است که احتمال اشتغال مجدد بازنشستگان را افزایش می دهد و به جای جبران این شکاف با اجرای طرح هایی از این دست، از میزان بیمه پردازان کاسته و به مستمری بگیران صندوق های بازنشستگی افزوده می شود.
جوانان این مملکت از بیکاری افسرده شده اند
در گزارش میدانی خبرنگار بازار عده ای از مردم معتقدند که چرا این طرح را اجرا نمی کنید تا کمی از مشکل بیکاری جوانان تحصیل کرده حل شود، چرا دلتان به درد نمی آید، جوانان رشید این مملکت از بیکاری افسرده شده اند.
«حسین جوادی» افزود: مردم به نمایندگان رای دادن تا مشکل مردم را حل کنند، لطفا کمک کنید تا این طرح اجرایی شود.
وی ضمن انتقاد از این وضعیت تاکید کرد: آنهایی که مخالف این طرح هستند به فکر جوانان بیکار نیستند فقط به دنبال منافع خودشان هستند مگر در جذب نیروی انسانی نمیشود مدیریت کرد؟
فرد دیگری گفت: عده ای ازکارمندان بیمار و ناتوانند و هر خانه ایرانی دو جوان بیکار و افسرده داره پس کی نمایندها این طرح را که نیاز ضروری مملکته تصویب می کنند.
«مهدی رسولی» بیان کرد: با توجه به وجود ۵ میلیون بیکار که سه میلیون نفر آن را تحصیل کرده ها هستند و حق زندگی دارند شما باید شرایط داخل کشور را در نظر بگیرید و بر اساس مقتضیات زمان نظر بدهید متاسفانه در کشور ما اگر بخواهیم کاری انجام بدهیم سریع می روند دنبال نمونه های بین المللی، مثلا اینکه در اروپا سن بازنشستگی ۶۵ سال است.
وی گفت: نرخ رشد جمعیت دراروپا ۱.۲ منفی است و بدلیل نبود جمعیت جوان و تحصیلکرده به ناچار سن بازنشستگی را بالا برده اند، آیا می دانید نرخ بیکاری در اروپا کمتر از ۵ درصد است و انهم مربوط به حابجایی های افراد از شرکتی به شرکتی در یک مقطع زمانی است و نمی شود که این شرایط را با ایران مقایسه کنید که نرخ رشد جمعیت ۳/۲ وجود بالای ۲۰ درصد نیروی بیکار جوان تحصیلکرده و غیر تحصیلکرده است؟ نگاه کارشناسی به مسایل و تصمیم عقلایی متناسب با شرایط کشور چاره حل مسایل است و گرنه مخالفت بی پایه و اساس فقط مشکلات را بیشتر خواهد کرد.
«علی نقی زاده» شهروند دیگر تهرانی معتقد است: جوانان بیکار فرزندان شما هستند، سالها درس خواندن زحمت کشیدند و خانواده ها برای بزرگ شدنشان خون جگر خورده اند، انصاف داشته باشید این طرح را اجرا کنید.
مشکل دیگری که در ماه های اخیر اجرای آن در بین بازنشستگان بسیار مورد توجه قرار گرفته همسان سازی حقوق بازنشستگان سازمان تامین اجتماعی است که ظاهرا برای اجرای کامل آن ۵۰ هزار میلیارد تومان منابع مالی نیاز است
مشکل دیگری که در ماه های اخیر اجرای آن در بین بازنشستگان بسیار مورد توجه قرار گرفته همسان سازی حقوق بازنشستگان سازمان تامین اجتماعی است که ظاهرا برای اجرای کامل آن ۵۰ هزار میلیارد تومان منابع مالی نیاز است
در این خصوص رئیس فراکسیون کارگری مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: همسان‌سازی حقوق بازنشستگان نیازمند ۵۰ هزار میلیارد تومان منابع مالی است که تامین اجتماعی و نیز دولت توان پرداخت آن را ندارند.
«علی بابایی کارنامی»، رئیس فراکسیون کارگری مجلس شورای اسلامی گفت: قانون همسان‌سازی حقوق بازنشستگان از دولت و مجلس گذشته مغفول مانده و متاسفانه با این متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان به صورت کاملا سیاسی رفتار شده است.
همسان‌سازی حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است
وی گفت: بحث همسان‌سازی حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی مثل سایر بازنشستگان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، امروزه با رشد چند برابری تورم در جامعه شاهد کوچک شدن سفره بازنشستگان علی الخصوص بازنشستگان تامین اجتماعی هستیم؛ بیش از ۵۰درصد مستمری بگیران تامین اجتماعی در اوضاع اقتصادی مناسبی قرار ندارند چرا که دو سال آخر پرداختی بیمه آنها ملاک بازنشستگی محسوب میشود و بر همین اساس از حقوق بالایی برخوردار نیستند.
نماینده مردم ساری و میاندرود در مجلس افزود: قانون همسان سازی حقوق بازنشستگان از دولت و مجلس گذشته مغفول مانده بود و متاسفانه با این همسان‌سازی حقوق بازنشستگان به صورت کاملا سیاسی رفتار شده، دولت در بحث پرداختی متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی و لشکری و کشوری باید سالانه به صورت درصدی انجام می‌داد که متاسفانه این اقدام هر سال به نوعی عقب افتاد، امسال با توجه به سال پایانی دولت دوازدهم این همسان‌سازی به گونه‌ای انجام شده که موجب نارضایتی بسیاری از بازنشستگان تامین اجتماعی بود.
بابایی کارنامی اظهاردشت: بدهی ۴۰۰ هزار میلیارد تومانی دولت به سازمان تامین اجتماعی یکی از مسیرهای بود که امکان بازنشستگی حقوق بازنشستگان را موثر می‌کرد که امسال از طرف دولت پرداخت نشد.
وی افزود: از دولت و علی الخصوص مجلس انتظار داریم به عنوان نهادی که مدافع حقوق بازنشستگان و کارگران است به این موضوع ورود پیدا کرده تا شاهد برطرف شدن تبعیض پرداختی میان بازنشستگان لشکری و کشوری با سازمان تامین اجتماعی باشند.
رئیس فراکسیون کارگری مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: اگر دولت ۵۰ درصد از بدهی خود را به سازمان تامین اجتماعی پرداخت می‌کرد سازمان قادر بود طرح متناسب سازی حقوق بازنشستگان را به صورت کامل اجرایی کند، دولت نه تنها بدهی خود پرداخت نکرد بلکه شاهد همسان‌سازی حقوق بازنشستگان لشکری و کشوری از طرف دولت در ابتدای سالجاری بودیم، تبعیضی که علنا دولت میان بازنشستگان گذاشت؛ ناگفته نماند که حدود۱۶ میلیارد تومان از هزینه همسان‌سازی حقوق بازنشستگان توسط سازمان تامین اجتماعی پرداخت شد و به دلیل بار مالی این طرح هزینه سنگینی بر دوش سازمان تامین اجتماعی گذاشته است.
وی ادامه داد: این همسان سازی حقوق بازنشستگان حدودا ۵۰ هزار میلیارد تومان منابع مالی نیاز دارد، در شرایط کرونایی ورودی سازمان بسیار کم اما خروجی آن بسیار بالا است که سازمان تامین اجتماعی را زیر سوال برده است، سازمان تامین اجتماعی ادامه حیات خود را قالب دریافت منابع مالی می‌داند چرا که از حمایت‌های دولتی محروم بوده و فقط دولت تعیین میکند که چه تعداد از شاغلان را بیمه کند در صورتی منابع مالی آن مشخص نیست در این شرایط دولت‌ها منابع مالی کارگران را قطع کرده و امروز بدون توجه به بار مالی و منابع مالی فقط تکلیف همسان‌سازی حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی صادر میکند.
نماینده مردم در مجلس یازدهم تصریح کرد: شیوه تصمیم‌گیری در سازمان تامین اجتماعی دولت محور بوده است باید این سازمان به صورت هیات امنایی اداره شود یعنی با مشارکت شرکای اجتماعی متشکل از کانون بازنشستگان، نمایندگان کارگران و دولت که به عنوان جایگاه حقوقی باید کرسی‌هایی داشته باشند و حق انتصاب در سازمان تامین اجتماعی از آن کسانی است که منابع صندوق برای آنها مهم است نه منافع احزاب سیاسی که در اطراف دولت هستند، متاسفانه رابطه جای خود به ضابطه بدهد بدون شک باید تبعات سنگینی بابت آن بپردازیم.
سخنگوی کمیسیون اجتماعی مجلس یازدهم ادامه داد: مجلس باید در خصوص ردیف بودجه همسازن‌سازی با دقت بیشتری عمل کند، با شناختی که از دکتر قالیباف رئیس محترم مجلس داریم امیدوارم رقم مناسبی را برای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان در نظر بگیرند تا شاهد کاهش اختلاف دریافتی بازنشستگان در سال آینده باشیم.
در حال حاضر مستمری بگیران کمیته امداد و بهزیستی حدود یک میلیون و پانصد هزار تومان دریافتی دارند ولی شخصی با ۲۳ الی ۳۰ سال سابقه خدمت ۲میلیون و۸۰۰ هزار تومان دریافتی دارد آن هم در تورم کنونی که خط فقر ۹ میلیون تومان اعلام میشود
بابایی کارنامی اظهار کرد: در حال حاضر مستمری بگیران کمیته امداد و بهزیستی حدود یک میلیون و پانصد هزار تومان دریافتی دارند ولی شخصی با ۲۳ الی ۳۰ سال سابقه خدمت ۲میلیون و۸۰۰ هزار تومان دریافتی دارد آن هم در تورم کنونی که خط فقر ۹ میلیون تومان اعلام میشود.
رئیس فراکسیون کارگری مجلس خاطرنشان کرد: امسال که آخرین سال دولت دوازدهم و همچنین آخرین سال از برنامه ششم توسعه است، کارگران و بازنشستگان توقع دارند دولت و مجلس در تنظیم و تصویب بودجه، «بایدها» و الزامات قانونی را در نظر بگیرند. اصلاحات ساختاری در بودجه ۱۴۰۰ لازم است و توقع داریم نمایندگان صدای کارگران و بازنشستگان باشد بودجه امسال متفاوت از سالهای قبل و متناسب با شرایط اقتصادی کشور تنظیم شود.
انتقاد بازنشستگان از عدم اجرای همسان سازی کامل در سازمان تامین اجتماعی
عده زیادی از بازنشستگان تامین اجتماعی ضمن انتقاد از عدم اجرای طرح همسان سازی مستمری بازنشستگان در این سازمان به خبرنگار بازار گفتند که من با دو تا بچه نمیتونم ماهی یه کیلو گوشت بگیرم چون بچه ام شیر میخوره پسرم تبلت قسطی برداشته باید خرج این چیزا رو بدم خونه ندارم ماشین ندارم خودتون بگید شما میتونید با ماهی ۲۲۰۰ برسونید ۲۲۰۰ پول میوه شماست.
«خسرو رحمانی» نیز گفت: دست شما درد نکند، از این دولت و این وزیر کار و این برنامه وبودجه نوبخت که به شدت مخالف قشر کارگر با همسان سازی تبعیض آمیز با مقایسه با دولتیان که خودشان نیز بهره مند می شوند، انتظاری نیست، فقط مجلس اگر واقعا تصمیم به رفع تبعیض دارد با اصلاح قانون بودجه و با تعیین ردیف احتصاصی برای بازنشستگان کارگری دولت را وادار به اجرا وتمکین به این قانون کند.
«جعفر یوسفی» دیگر بازنشسته سازمان اجتماعی معتقد است که این همه سال زحمت کشیدیم کارکردیم کارفرما نه گروه و نه پایه ما را افزایش داد و نه بابت حضوردر جبهه گروهی یا سنواتی به ما تعلق گرفت بعد از این همه بیمه پردازی به امید روزی که به دور از مشکلات وغم غصه در کنار خانواده استراحت کنیم تازه بعد از ۳۰ سال کارکردن باید بخاطر کفاف ندادن حقوق دوباره جهت انجام کاراسیر یک لقمه نان باشیم.
نظر شما