کمبود نیروی متخصص مالی در شرکت های سبدگردان

بازار؛ گروه بورس: گفته شده که با رونق گرفتن بازار و صدور ۵۰ میلیون کد سجامی، تعداد زیادی از فعالین بازار سرمایه و متخصین به دنبال دریافت مجوز شرکت سبدگردانی هستند. طبق اخرین آمار ۳۲ شرکت سبدگردان دارای مجوز در ایران فعالیت می‌کنند که طی دو سال اخیر به صورت تصاعدی رشد داشتند.  آخرین اطلاعات از شرکت‌های سبدگردانی در سایت سازمان بورس مربوط به عملکرد سال ۹۷ است که بر اساس آن سازمان بورس اطلاعات ۲۰ شرکت سبدگردانی را منتشر کرده است. از سال ۹۷ تا امسال بیش از ۱۲ شرکت سبدگردان مجوز فعالیت گرفتند و گفته شده که ۲۲ مجوز دیگر در مرحله بررسی و صدور هستند.

بر اساس آمار بانک جهانی شرکت‌های سبدگردانی بزرگترین نهادهای مالی محسوب می‌شوند، یکی از دلایل این موضوع قوانین سختگیرانه کشورهای توسعه یافته برای سهامداران تازه وارد است، کسانی که قصد ورود به بازار بورس را دارند یا باید آموزش لازم را داشته باشند یا اینکه پول خود را در شرکت‌های سبدگردانی و یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری بسپارند.  به نظر می‌رسد که هنوز استقبال چندانی از سوی سهامداران نسبت به شرکت‌های سبدگردانی صورت نگرفته است که دلیل آن را صاحب‌نظران این رشته وجود قوانین سخت و محکم برای کسانی که قصد سرمایه‌گذاری در شرکت‌های سبدگردانی را دارند و  همچنین عدم فرهنگسازی می‌دانند.

مدیر عامل یک شرکت سبدگرانی می گوید؛ حتی اگر مجوز شرکت سبدگردانی هم به راحتی داده شود ما مشکل نیروی انسانی داریم و نیروی انسانی که باید در این شرکت‌ها فعالیت کند باید دوره‌های خاصی را گذارانده باشد و مدارک لازم را دریافت کنند

مزیت‌های که برای شرکت‌های سبدگردانی عنوان کردند، مدیریت حرفه‌ای پرتفوی، میزان کاهش ریسک برای سهامداران، عمق بخشیدن به بازار، افزایش معاملات بازار، کاهش رفتارهای هیجانی، بالا رفتن قدرت تحلیل بازار است. شرکت‌های سبدگردانی بر خلاف صندوق‌های سرمایه‌گذاری که علاوه بر محدودیت در خرید سهم، باید مقداری از پرتفوی خود را اوراق با درآمد ثابت بگیرند، در خرید و فروش سهم آزادی عمل بیشتری دارند و تنها موردی که به نظر می‌رسد برای آن‌ها محدودیت ایجاد می‌کند میزان ریسک پذیری سرمایه‌گذاران است. 

معیار سنجش شرکت‌های سبدگردان
به خاطر اینکه هنوز گزارش عملکردی از سال ۹۸ و ۹۹ شرکت‌های سبدگردانی در سایت سازمان بورس قرار نگرفته است، بررسی  شرکت نیاز به صرف زمان از سوی سهامدار است. بهترین ملاک برای سنجش عملکرد شرکت‌های سبدگردانی نرخ بازدهی زمان وزنی(TWRR ) است که بیانگر بازدهی کل  دارایی‌های تحت مدیریت شرکت سبدگردان است و نشان می‌دهد که شرکت سبدگردان به طور متوسط تا چه حد در مدیریت سبدهای اختصاصی تحت مدیریت خود، موفق به کسب بازدهی برای سرمایه‌گذاران شده است. 

آنچه که در مورد بازدهی سبدگردان در سال ۹۹ گفته می‌شود بیشتر بر اساس گفته‌های پراکنده سرمایه‌گذاران در این شرکت‌ها هستند و آماری که بتوان به آن استناد کرد فعلا وجود ندارد. معمولا شرکت‌های سبدگردان برای انجام فعالیت خود کارمزدهای را دریافت می‌کنند که به دو دسته کارمزد ثابت و کامرزد غیر ثابت یا پلکانی گفته می‌شود. معمولا کارمزد ثابت در اکثر شرکت‌های سبدگردانی ۱درصد در نظر گرفته می‌شود و کارمزد پلکانی هم بر اساس میزان سود که به سرمایه‌گذاران می‌دهد مشخص می‌شود که معمولا بین ۱۵ تا ۳۰درصد در برخی از شرکت‌ها وجود دارد.

یکی از رقبای شرکت‌های سبدگردانی افراد سبدگردان در بازار است که تعداد آن‌ها در دوران زمان رشد به صورت یکباره افزایش پیدا کرد، و توانستند در همین اوضاع پول خوبی هم کسب کنند این درحالی است که شرکت‌های سبدگردانی از کمبود نیروی انسانی متخصص می‌نالند، چرا که آموزن‌ها و دورهای بازارهای مالی برای تربیت یک نیروی متخصص جهت کار در سبدگردانی بسیار سخت و سنگین است. 

تا امروز نیاز به سبدگردان‌ها احساس نمی‌شد
در همین رابطه اصولیان مدیر عامل یکی از شرکت‌های سبدگردانی می‌گوید که سودی که یک شرکت سبدگردان به سرمایه‌گذار می‌دهد به مراتب بیشتر از سودی است که خود سرمایه‌گذاری کم تجربه در بازار کسب می‌کند.

علی اصولیان مدیرعامل سبدگردان الماس در گفتگو با بازار گفت: تقریبا تا الان حدود ۳۱ شرکت سبدگردان فعال در بازار سرمایه فعالیت می‌کنند که ۲۲ درخواست هم در صف انتظار هستند که در حال طی مراحل دریافت مجوز هستند که ورود آن‌ها به جمع شرکت‌های موجود به سال آینده موکول می‌شود.

اصولیان اضافه کرد: اخیرا مردم تا حدودی مدیریت پرتفوی را یاد گرفتند و با توجه به نیاز ایجاد شده، احساس می‌شود که سهامداران توجه بیشتری به شرکت‌های سبدگردانی دارند.

وی عدم استقبال از سبدگردان‌ها را  عدم از احساس نیاز مردم تا کنون می‌داند و می‌گوید: شاید عنوان بشود که صدور مجوز شرکت سبدگردانی سخت است اما به نظر بنده مشکل از صدور مجوز نیست چرا که روند قانونی خودش را دارد بلکه به دو دلیل سبدگردان‌ها مورد استقبال تاکنون نبودند، یکی اینکه تا امروز نیاز به سبدگردان‌ها احساس نمی‌شد و دوما آگاهی مردم نسبت به چنین شرکت‌های کم بود، این در حالی بود که برای سازمان حضور و وجود چنین شرکت‌های مهم بود و همچنان نسبت به آن‌ها حساسیت دارد.

یکی از فعالان شرکت های سبدگردانی می گوید؛ ما مشتری داشتیم که با پذیرش بالاترین میزان ریسک پذیری در طی ۴ سال ۴هزار درصد یا ۴۰ برابر سود کرد، اما در مقابل افرادی که ریسک‌پذیری کمتری را داشتند سالانه  تنها ۱۵۰درصد  سود کردند

این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه نیمی از شرکت‌های سبدگردانی دولتی هستند،  در مورد لزوم توجه بیشتر به شرکت‌های سبدگردانی، گفت: با ورود ۵۰ میلیون سهامدار به بازار سرمایه این بازار نسبت به قبل تخصصی‌تر شده است و همچنین کم آگاهی سهامداران خرد هم مزید بر علت شده که متقاضیان سرمایه‌گذاری در شرکت‌های سبدگردانی به سمت این نوع از سرمایه‌گذاری سوق پیدا کنند.

اصولیان مزیت‌های سرمایه‌گذاری در شرکت‌هی سبدگردان را نسبت به سهامداری شخصی در بازار این گونه توضیح داد: اول اینکه سرمایه‌گذاری در این شرکت‌ها سود بیشتر در طولانی مدت به سهامداران خرد می‌دهد و همچنین در دوران ریزش هم زیان کمتری محتمل می‌شوند، دوما که در این شرکت‌ها با کارشناسان حرفه‌ای روبه رو هستیم و مورد بعدی هم پایین بودن ریسک سرمایه‌گذاری در این شرکت‌ها نسبت به سهامدار شخصی است. 

او ادامه داد: تنها الزامی که در شرکت‌های سرمایه‌گذاری وجود دارد میزان ریسکی است سبدگردان‌ها بر اساس خواست سرمایه‌گذار می‌پذیرند، به عبارت ساده‌تر زمانی که فردی  تصمیم می‌گیرد که از طریق شرکت‌های سبد گردان در بورس فعالیت کند، در ابتدا بر اساس برخی از پارامترهای میزان ریسک پذیر بودن فرد مشخص می‌شود و سپس به خواست خودش رتبه ریسک پذیری را انتخاب می‌کند، بعد از آن شرکت سبدگردان بر اساس همین درخواست عمل می‌کند و پرتفوی شخص را بر اساس میزان ریسک آن می‌چیند. زمانی که فردی بالاترین میزان ریسک پذیری را بپذیرد دست شرکت سبدگردان برای انجام معاملات بازتر است اما به مراتب که این میزان ریسک پذیر کاهش پیدا کند الزامات قانونی بر فرآیند معاملات آن مترتب می‌شود.

این کارشناس تفاوت در رتبه‌های ریسک پذیری شرکت‌های سبدگردانی با یک مثال واقعی توضیح داد: ما مشتری داشتیم که با پذیرش بالاترین میزان ریسک پذیری در طی ۴ سال ۴هزار درصد یا ۴۰ برابر سود کرد، اما در مقابل افرادی که ریسک‌پذیری کمتری را داشتند سالانه ۱۵۰درصد بیشتر سود کردند و جالب است که این افراد به این میزان سود هم رازی نیستند و گمان می‌کنند که نسبت به بازار عقبتر هستند.

اصولیان در مورد نحوی تسویه یا دریافت سود سرمایه‌گذاران گفت: قرار دادهای ما معمولا یکساله بسته می‌شود و حساب و کتاب ما در پایان سال صورت می‌گیرد اما این به این معما نیست که سهامدار نمی‌تواند در طول این یکسال پول خود را دریافت کند یا به میزان دارایی خود در شرکت اضافه کند. هر زمانی که سرمایه‌گذاری پولی را درخواست کند تقریبا بعد از چند روز پول به حساب وی واریز می‌شود.

نیروی انسانی نیست
به نظر می‌رسد هنوز شرکت‌های سبدگردانی شناخته شده نیستند و تعداد موجود هم در حال حاضر برای مشتریان کفایت می‌کند، علاوه بر آن یکی از نکاتی هم که در بررسی این شرکت‌ها به آن رسیدیم نبود نیروی انسانی متخصص برای فعالیت در این شرکت‌ها است.

هاشمی مدیر عامل شرکت‌ سبدگردان بانک آینده این ادعا را مطرح کرده که حتی اگر صدور مجوز را برای سبدگردان‌ها راحت کنند ما با مشکل نیروی انسانی روبه رو هستیم.

یوسف هاشمی مدیر عامل شرکت‌ سبدگردان بانک آینده در گفتگو با بازار گفت: در سال جاری ۴ مجوز سبدگردانی داده شده که با احتساب شرکت‌های قبلی الان ۳۲ شرکت فعال در این زمینه فعالیت می‌کند.

هاشمی اضافه کرد: حتی اگر مجوز شرکت سبدگردانی هم به راحتی داده شود ما مشکل نیروی انسانی داریم و نیروی انسانی که باید در این شرکت‌ها فعالیت کند باید دوره‌های خاصی را گذارانده باشد و مدارک لازم را دریافت کنند.

وی فرآیند جذب سرمایه‌گذار در شرکت‌های سبدگردان را مشکل و پیچیده دانست و گفت: علاوه بر بحث عدم فرهنگسازی در این مورد، سخت بودن فرآیند جذب در شرکت‌های سرمایه‌گذاری کمی مشکل است که همین موضوع سبب می‌شود که متقاضی به سمت سبدگردان‌های بدون مجوز حرکت کند.

راهکار چیست؟
به گزارش بازار، تا سال های قبل مدرک تحصیلی لیسانس برای این شرکت ها اجباری نبوده و عده ای از قدیمی های بازار که مدرک لیسانس نداشته اما کارآیی لازم را داشتند می توانستند در شرکت های سبدگردانی مشغول به کار شوند، اما با قانون های سخت گیرانه سازمان بورس که باید لیسانس یا ارشد مرتبط با رشته های اقتصاد و حسابداری و علاوه بر آن مدرک حرفه ای برای سبدگردانی اخذ شود، عده زیادی از تحلیلگران توانمند از فعالیت رسمی در این شرکت ها بازماندند، به نظر می آید برگزاری دوره های حرفه ای سازمان بورس و سپس اخذ مدرک رسمی برای تحلیلگری بورس راهی میانبر و اصولی باشد تا هم افراد توانمند فاقد مدرک لیسانس در رشته های اقتصاد و حسابداری بتوانند در این شرکت ها حضور پیدا کنند. 

راه دیگر ایجاد یک مرکز علمی کاربردی توسط سازمان بورس برای افراد دیپلمه است که می تواند تمام مباحث آموزشی مورد نیاز یک تحلیلگر و معامله گر بورسی را از لحاظ بنیادی و تکنیکال تامین کند و یک مرکز اصولی برای تربیت فعالان حرفه ای بازار سرمایه باشد.