تهمینه غمخوار؛ بازار: دریای مدیترانه شرقی یکی از مناطقی است که اتحادیه اروپا در تعیین سیاست مشترک اروپایی از مدتها پیش دچار مشکلاتی شده است. کشورهای اتحادیه اروپا در رابطه با اکتشاف و استخراج منابع گاز طبیعی و نفتی دریای مدیترانه شرقی و تعیین حریم دریایی براساس حقوق بین المللی دچار اختلاف نظر هستند که این اختلافات باید براساس مشروعیت و حقانیت کشورهای ساحلی و به صورت مذاکرات سیاسی و دیپلماتیک حل شود، اما اختلافات کشورهای ساحلی مانع حل اختلافات از طریق گفتمان سیاسی است.
ناتوانی و سردرگمی اتحادیه اروپا ناشی از نگاه ژئوپلیتیک محدود، در تدوین و اجرای سیاست همکاری امنیتی و سیاست خارجی متحد به همراه برگزیت نشان داده که سیاست بوروکراتیک در کریدور های اتحادیه اروپا به صورت جر و بحث های ذهنی و مجازی پیش می رود و اتحادیه اروپا در قبال تحولات بین المللی که تحولات اتحاد اروپا را نیز تحت تاثیر قرار می دهد، قدرت پاسخگویی ندارد.
در این میان، پاریس نیز در دریای مدیترانه شرقی در کنار یونان، قبرس جنوبی و مصر به عنوان کشورهای ساحلی قرار گرفته که از طرفی یونان و قبرس جنوبی همواره در تلاشند تا اتحادیه اروپا را به سوی خود بکشند. همچنین، پاریس با روسیه، امارات و عربستان سعودی به عنوان کشورهای غیر منطقه ای همکاری کرده و تلاش می کند تا اتحادیه اروپا را برای مشارکت در جبهه مقابله با ترکیه قانع کند.
در واقع، آلمان و فرانسه به عنوان دو کشور قدرتمند و موتور اتحادیه اروپا نیز در دریای مدیترانه شرقی به بازیگری می پردازند به طوری که امانوئل مکرون مداخله فعالی را آغاز کرده و تلاش می کند که بروکسل و آنکارا را رو در روی یکدیگر قرار دهد.
از طرف دیگر، بحث کشف و استخراج منابع هیدروکربنی اخیراً در اطراف قبرس جنوبی و مناطق انحصاری_اقتصادی تحت حمایت شورای اروپا برای انتقال به اروپا آغاز و اختلافات میان کشورهایی نظیر ترکیه، یونان، قبرس، اسرائیل، فرانسه، ایتالیا و مصر در این زمینه تشدید شده است.
با این وجود، به دلیل آن که اتحادیه اروپا در وضعیت شکنندگی و فروپاشی قرار دارد، اگر برای رفع بحران مدیترانه شرقی اقدام و آنرا حل نکند، یعنی در واقع اگر اتحادیه اروپا چالش های خود با ترکیه را حل نکند، در مدار غرب و شمال، جنوب اروپا و بالکان تحت فشار قرار خواهد گرفت و فلج خواهد شد.
در همین راستا خبرنگار بازار گفتگویی با دکتر «قادر ایرتچ چلیک»، مشاور روابط بین الملل «آنکاسام» (مرکز بحرانها و مطالعات سیاسی و اتاق فکر مستقر در آنکارا) انجام داده که در ادامه می خوانید:
* یونان به دنبال پیوستن جدی تر اتحادیه اروپا به مدیترانه شرقی است. آیا شما فکر می کنید این اتحادیه در این زمینه حضور جدی داشته باشد؟ آیا ترکیه و مصر می توانند در مورد مرزهای دریایی به توافق برسند؟ آیا این امر بدان معناست که مصر از محور یونان ، قبرس جنوبی و اسرائیل به سمت ترکیه متمایل خواهد شد؟
در پی تلاش یونان برای پیوستن اتحادیه اروپا به این منطقه، یک بازی بزرگتر در پشت این اقدامات یونان وجود دارد. این بازی «چالش رهبری جهانی» نام دارد و این مبارزه از طریق جنگ های نیابتی انجام می شود.
در این مبارزه، غرب از یونان به عنوان بازیگر نیابتی استفاده می کند، زیرا تهدیدی از طرف روسیه و از طرف دیگر چین برای غربیها وجود دارد.
غرب از یونان به عنوان بازیگر نیابتی استفاده می کند، زیرا تهدیدی از طرف روسیه و از طرف دیگر چین برای غربیها وجود دارد
از یک سو، روسیه به یک بازیگر قدرتمند در مدیترانه تبدیل شده و در سوریه، به ویژه در پایگاه های طرطوس و حمیمیم، دستاوردهای قابل توجهی کسب کرده است. از طرف دیگر، چین پروژه «یک کمربند_یک جاده» را به عنوان پروژه قرن آغاز کرده است.
مدیترانه شرقی منطقه مهمی در این پروژه است که ترکیه در موقعیت متعادل و تعیین کنندگی قرار دارد. بنابراین در بلوکی که ترکیه در آن عضو است، یک جدال قدرتمندانه جهانی را در جهت کسب قدرت به دست می آورد.
مدیترانه شرقی منطقه مهمی است که ترکیه در موقعیت متعادل و تعیین کنندگی در این منطقه قرار دارد
به همین جهت، ترکیه تلاش می کند تا با حضور در منطقه مدیترانه شرقی، موجب شود تا روسیه و چین عقب نشینی کرده و موقعیت هر دو کشور تضعیف شوند.
اما در این میان حتی اگر مصر درصدد باشد تا با ترکیه روابط نزدیکی داشته باشد، به دلیل موقعیت و قدرت ژئوپلیتیک منطقه ای ترکیه است که تماس های دو کشور در سطح پایین آغاز شده است. روابط احتمالاً بعد از مدتی به تدریج نرم خواهد شد.
* ترکیه کنوانسیون سازمان ملل در مورد قانون دریا (۱۹۸۲) را امضا نکرده است. آیا این کشور قانوناً می تواند در توافق نامه های دو جانبه به حقوق این کنوانسیون اعتماد کند؟
ترکیه عضو کنوانسیون حقوق دریاها سازمان ملل نیست اما مطابق با این کنوانسیون عمل کرده است، زیرا اصولی مانند مشارکت عادلانه و عادلانه در قراردادها از اصول عمومی این قانون است.
بنابراین، ترکیه مطابق با اصول کلی قوانین و دستورات این قانون عمل می کند. همچنین لازم به ذکر است که این قرارداد نمی تواند از یونان در برابر ترکیه استفاده کند، زیرا دولت ها مجبور نیستند مفاد موافقت نامه هایی را که عضو آن نیستند، رعایت کنند.
* مجمع گاز مدیترانه شرقی بلوکی مخالف ترکیه است. در همین حال، فرانسه از ترکیه برای شرکت در کنفرانس مجتمع گازی طبیعی مدیترانه شرقی در اواسط سال جاری دعوت کرده بود، اما آنکارا این دعوت را رد کرد. از دیدگاه شما آیا ترکیه به این مجمع خواهد پیوست؟
فرانسه به عنوان کشوری در نظر گرفته شده که طی سالهای اخیر در غرب نیز بحران هایی ایجاد کرده است، زیرا درصدد است تا مدیترانه شرقی را به حوزه نفوذ خود کشانده و به قدرتمندترین کشور اروپایی تبدیل شود. حتی این کشور، برخلاف منافع ناتو و اتحادیه اروپا عمل می کند.
بنابراین، فرانسه در لیبی، سوریه و مجمع گازی مدیترانه شرقی همانند مسئله قره باغ عمل می کند و ترکیه نیز فرانسه را در این بازی مورد هدف قرار داده است.
فرانسه در لیبی، سوریه و مجمع گازی مدیترانه شرقی همانند مسئله قره باغ در ترکیه عمل می کند و ترکیه نیز فرانسه را در این بازی مورد هدف قرار داده است
بر همین اساس، ترکیه پی به این بازی برده و بنابراین شامل این روند و پیوستن به این انجمن نخواهد شد.
* اسرائیل و لبنان مرزهای دریایی خود را در دریای مدیترانه ترسیم می کنند. این مسئله چقدر بر تحولات مدیترانه تأثیر خواهد گذاشت؟
اسرائیل بازیگر بسیار مهمی در خاورمیانه و منطقه مدیترانه شرقی در نظر گرفته می شود. سیاست های اسرائیل همیشه توسط غرب، به ویژه ایالات متحده پشتیبانی شده است. علاوه بر این، روسیه هرگز مخالف اسرائیل نبوده است. بنابراین، اقدامات انجام شده توسط اسرائیل مهم است در حالی این کشور به تنهایی قدرت تغییر ژئوپلیتیک منطقه ای را ندارد.
بدون حمایت ایالات متحده و حمایتهای بین المللی، اسرائیل به یک بازیگر معمولی تبدیل می شود، اما هر اتفاقی که بیفتد، باید به عنوان حرکتی مهم در شطرنج مدیترانه تلقی شود.
نظر شما