مریم رضایی؛ بازار: بعد از طرح تنفس از جنگل‌ها همواره بحث تأمین نیاز چوبی کشور با زراعت چوب مطرح بوده است. این در حالی است که اقدامات و حمایت دولت از کشاورزان به‌اندازه ایی نبوده که کشاورز را راضی کند در زمین‌هایی که سالیان سال محصولات کشاورزی کشت کرده‌اند حالا درخت زراعت کنند.
از طرفی زراعت چوب‌های اکالیپتوس در دهه ۸۰ به‌خصوص در استان گلستان که با سرمای بی‌سابقه سال ۸۶ روبه‌رو شد و نتیجه و سود مطلوبی را عاید کشاورز نکرد در کنار آشنایی نداشتن با بحث زراعت چوب عواملی بود که دست در دست هم داده است تا زراعت چوب بیشتر روی کاغذ مطلوب باشد و در مرحله اجرا موفقیت‌های زیادی را شاهد نباشد.
با توجه به طرح تنفس و توقف بهره‌برداری از جنگل‌های شمال کشور و نیاز چوبی کشور ضروری به نظر می‌رسد که برای مواد اولیه صاحبان صنایع به زراعت چوب با نگاه اجرایی و با اعمال سیاست‌های حمایتی و تشویقی در بین کشاورزان اقدام شود.
زراعت چوب سرمایه‌گذاری برای سال‌های آینده است
یکی از کشاورزان در روستای پاقلعه شهرستان رامیان در گفتگو با خبرنگار بازار گفت: پدرم در زمین‌های کشاورزی خودش چند پایه صنوبر از سال‌های خیلی گذشته کاشته بود و من دیدم که اگر از این درخت‌ها در سطح وسیعی داشته باشم در سال‌های آینده می‌توانم هم خانه‌های سنتی با چوب این درخت‌ها درست کنم و هم اینکه برای فروش درآمد خوبی دارد.
جعفر سمیعی که خودش یک هکتار از زمین‌هایش را به زراعت چوب صنوبر اختصاص داده است، ادامه داد: این زمین‌ها برای من سرمایه است. سال گذشته ۵۰۰ نهال صنوبر کاشتم که در حال حاضر همه نهال‌ها سرپا هستند.
وی که می‌خواهد در سال جاری بیش از ۱ هکتار دیگر زراعت چوب انجام دهد، افزود: زراعت چوب دیر بازده است و کشاورز باید صبر و از درآمد آن در سال‌های آینده خبر داشته باشد. هرچند که شرایط اقتصادی در حال حاضر به گونه‌ایی است که وقتی می‌خواهیم محصولی بکاریم به برداشت در همان سال فکر می‌کنیم. ضمن اینکه تضمین خرید محصولی که ۷ سال دیگر به نتیجه می‌رسد برای کشاورزی که امیدش به محصول سالانه است کمی سخت است.
از او می‌پرسم چه عواملی می‌تواند میل و رغبت کشاورز را به زراعت چوب افزایش دهد، او به خبرنگار بازار گفت: در جوامع روستایی، مردم باید شاهد نتیجه یک کار خوب باشند. یعنی اگر آن‌ها جایی ببینند که کشاورزی با زراعت چوب سودی بیشتر از کشت محصولات معمول کشاورزی مثل لوبیا، گندم و جو دارند خودشان به‌عنوان پیشرو در این زمینه اقدام می‌کنند.
صنوبر، اکالیپتوس از گذشته‌های دور و پالونیا در سال‌های اخیر ازجمله گونه‌هایی بوده است که در بین متقاضیان زراعت چوب طرفدار داشته است. پالونیا به‌عنوان گونه‌ایی که رشد مطلوب‌تر و چوب موردپسندتری در بین صاحبان صنایع دارد در استان‌های شمالی و حتی است آن‌هایی مثل خراسان رضوی طرفداران خود را دارد.
تولید چوب پالونیا بیشتر از دو برابر صنوبر و اکالیپتوس است
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در زمینه کشت پالونیا به خبرنگار بازار گفت: با توجه به افزایش قیمت چوب و کمبود چوب علاقه کشاورزان به زراعت چوب صرف‌نظر از اینکه چه گونه‌ایی باشد بیشتر شده است. تولید چوب پالونیا سه برابر صنوبر و بیشتر از دو برابر اکالیپتوس است. به‌تازگی تقاضا برای کاشت پالونیا بیشتر است چون‌که این‌گونه رشد بیشتری نسبت به سایر گونه‌ها دارد.
حسن سلطانلو که دانشیار گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی است، بابیان اینکه پالونیا جزو چوب‌های درجه‌یک الوار صنعتی است، ادامه داد: الوار پالونیا سبک است و در صنایع مبلمان و کشتی‌سازی بیشتر استفاده می‌شود و جزو چوب‌های مستحکم و انعطاف‌پذیر است. معمولاً درخت صنوبر چون خیلی قطر نمی‌گیرد در صنعت نئوپان استفاده می‌شود.
خصوصیات چوب پالونیا همه را شگفت‌زده می‌کند
وی در پاسخ به این سؤال که صنایع چوبی هنوز از برداشت این محصول و چوب آن استفاده نکرده‌اند، گفت: چوب پالونیا به برداشت‌های با حجم بالا نرسیده است و برداشت آن چون خیلی محدود است حتی بسیاری از صاحبان صنایع چوب هم این‌گونه را نمی‌شناسند اما معمولاً افرادی که با این چوب کارکردند ترجیح می‌دهند به دلیل سبک بودن، استحکام، انعطاف‌پذیری، ضد موریانه بودن دوباره از این چوب استفاده کنند. یک ویژگی جالب دیگر آن نقطه اشتعال بالا پالونیا که حدود ۲۵۰ درجه سانتی‌گراد است و برای ساختمان‌های پیش‌ساخته یکی از بهترین چوب‌ها است.
سلطانلو که به‌عنوان مدیرعامل شرکت زیست فرایند تولید پایدار به‌عنوان اولین و تنها تولیدکننده نهال کشت بافتی پالونیا در ایران شناخته‌شده است، در خصوص قیمت نهال‌های تولیدشده به این روش افزود: میانگین قیمت نهال‌های پالونیا حدود ۱۰ تا ۱۵ هزار تومان است و نهال‌هایی که به روش کشت بافت تولید می‌شوند چون آلودگی میکروارگانیسم ندارند نسبت به روش سنتی تولید نهال مورد اعتماد بیشتر مردم هستند.
وی با تأکید بر اینکه علم مدیریت تولید نهال را در استان داریم و تولید این نهال‌ها بومی ساز شده است، ادامه داد: عمده مشتریان ما کشاورزان خرده‌پا که در سطح‌های یک تا سه هکتار کشت پالونیا انجام می‌دهند هستند و سالیانه حدود ۲ میلیون نهال تولید می‌شود که در کل کشور متقاضی دارد. در استان‌های دیگر هم که پتانسیل کشت وجود داشته باشد زراعت چوب پالونیا در حال انجام است. در سایر استان‌های شمالی مزارعی در سطح ۳۰ یا ۵۰ هکتار کشت پالونیا داریم. در مشهد هم بعد از گلستان و مازندران توسعه زراعت چوب این‌گونه استقبال شده است.
تکثیر و زادآوری این درخت با بذر انجام نمی‌شود
با توجه به اینکه پالونیا یک‌گونه غیربومی و مهاجم برای ایران به شمار می‌آید، نظرهای مخالف بسیاری در خصوص زراعت چوب با این‌گونه وجود دارد، سلطان لو در این مورد تصریح کرد: پالونیا در حدود ۳۰ سال است که در جنگل‌های تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان کشت‌شده است و در یک مورد تکثیر و زادآوری از طریق بذر مشاهده نشده است و گسترش و زادآوری این گیاه از طریق بذر منتفی است.
وی ادامه داد: پالونیا در همه قاره‌ها غیر از قطب جنوب و حتی در تمام کشورهای اطراف ایران هم کاشت شده و در سطح وسیعی در حال تکثیر و کشت است. باید توجه داشته باشیم که این‌گونه برای زراعت چوب و در زمین‌های کشاورزی کشت می‌شود. اگر قرار باشد در اراضی ملی و جنگل‌های هیرکانی کاشت شود می‌توان گفت که اشتباه است که این مسئله نه‌تنها در مورد این‌گونه بلکه در مورد هر گونه‌ای غیربومی دیگری صدق می‌کند.
تمرکز سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور بر روی زراعت چوب
در سال جاری، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور یکی از اهداف ۹ گانه خود را تمرکز بر روی زراعت چوب گذاشته است و قصد دارد در اراضی غیر ملی، به‌عنوان حامی عمل کرده و ضمن برقراری ارتباط بین تولیدکننده و مصرف‌کننده، تسهیلات ارزان‌قیمت و یارانه تولید نهال در اختیار مردم قرار دهد.
رئیس اداره جنگل‌کاری، پارک‌ها و ذخیره‌گاه‌های جنگلی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان در گفتگو با خبرنگار بازار اظهار کرد: چشم‌انداز سازمان برای کل کشور در یک برنامه ۵ ساله ۱۵۰ هزار هکتار زراعت چوب است که سالانه حدود ۳۰ هزار هکتار در نظر گرفته‌شده است و هدف سال ۹۹ استان گلستان ۲۴۰۰ هکتار است.
علی ناصری با تأکید بر اینکه کشت زراعت چوب و رسیدن به این عدد یک عزم و اراده همگانی می‌خواهد، ادامه داد: گونه‌های در دستور کار اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان صنوبر و اکالیپتوس است و با توجه به اینکه صنایع نئوپان در گنبد و قرق فعال هستند این گونه‌ها برای نیاز صنایع جوابگو هستند.
مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی در هر استان به‌عنوان مرجع تحقیقاتی باید پژوهش‌های خود را بر روی گونه‌های مناسب با توجه به شرایط اقلیمی استان تمرکز کرده و گونه‌های مناسب را اعلام کند.
برای هر هکتار ۱۰ میلیون تومان تسهیلات بانکی در نظر گرفته‌شد
وی در خصوص حمایت‌های دولت از کشاورزان متقاضی زراعت چوب گفت: در حال حاضر حدود ۶۰ تا ۷۰ هکتار درخواست زراعت چوب در زمین‌های مردم در سطح استان بوده است. اگر کشاورز بخواهد از وام و تسهیلات بانکی که برای هر هکتار ۸ تا ۱۰ میلیون تومان است استفاده کند، حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد نهال موردنیاز به‌صورت رایگان در اختیار کشاورز قرار می‌گیرد و اگر از تسهیلات دولتی استفاده نکند همه نهال‌ها در قالب یک قرارداد شهرستانی به‌صورت رایگان در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد.
رئیس اداره جنگل‌کاری، پارک‌ها و ذخیره‌گاه‌های جنگلی در خصوص اینکه چرا کشاورزان رغبت زیادی به زراعت چوب از خود نشان نمی‌دهند، گفت: تغییر کشت در بین کشاورزان سخت است و آموزش‌ها در این خصوص کافی نبوده است. اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان در خصوص زراعت چوب دوره‌های آموزشی در بین جوامع محلی و دهیاران برگزار کرده است و امیدواریم در سال‌های آینده شاهد میل بیشتر کشاورزان به این طرح باشیم.
ناصری در خصوص زراعت چوب در اراضی ملی به خبرنگار بازار توضیح داد: برای عرصه‌های منابع ملی که شرایط مناسبی دارند طرح‌های زراعت چوب تهیه می‌شود و بعد از تصویب در کمیته فنی به آگهی مزایده گذاشته شده و کاشت، نگهداری، آبیاری و برداشت آن به بخش خصوصی واگذار می‌شود.
آنچه مشخص است، زراعت چوب در ابتدای راه اجرایی شدن در واحد سطح، بالا و پایین های زیادی دارد. کشاورزان به‌عنوان اصلی ترین پایه های زراعت چوب در کشور نقش اساسی و تعیین کننده ای در تأمین نیاز چوبی کشور دارند که می‌توانند از واردات چوب و خارج شدن ارز کشور جلوگیری کنند. بعد از کشاورزان نقش حمایتی سازمآن‌های دولتی پررنگ خواهد بود تا با همکاری های لازم راه را برای تولید کنندگان هموار کنند.
نظر شما