امید طهماسبی زاده؛ بازار: خاک به‌عنوان مهم‌ترین رکن و بستر تولید محصولات کشاورزی نیازمند توجه بیشتر در برابر عوامل تحدیدکننده زیست‌محیطی است لذا خاک به‌عنوان منبع طبیعی، سرمایه ملی و بستر حیات، نقش اساسی در استقرار و رشد جوامع بشری و نیز سایر مخلوقات دارد و درواقع بخشی از زنجیره غذایی انسان و سایر حیوانات از خاک است.
به‌منظور ارج نهادن به اهمیت خاک و جلوگیری از نابودی آن در سال ۲۰۰۲ بر اساس پیشنهاد اتحادیه جهانی علوم خاک، روز پنجم دسامبر به‌عنوان روز جهانی خاک نام‌گذاری شد تا دولت‌ها، سیاست‌گذاران و فعالان بخش خصوصی به‌طورجدی به تکاپو افتاده و برای رفع نواقص، اصلاح روش‌ها و بهبود اوضاع کیفی خاک‌ها چاره‌اندیشی کنند.
خاک منبعی تجدید ناپذیر است و تأمین امنیت غذایی و آینده پایدار مردم درگرو حفظ خاک است و موضوعاتی مانند افزایش گازهای گلخانه‌ای و کشاورزی نامناسب ازجمله عواملی هستند که امنیت غذایی را تهدید می‌کند.
در دین اسلام و قرآن کریم اشاره‌های متعددی به کشاورزی صحیح و حفاظت از خاک و منابع طبیعی آورده شده و این نشان از مهم بودن این موضوع در زندگی بشر دارد.
حفظ خاک برای تأمین امنیت غذایی کشور از اهمیت بالایی برخوردار است؛ در دنیا بیش از هر چیز به موضوع حفاظت از منابع پایه همچون خاک، آب‌وهوا پرداخته می‌شود زیرا مطالعات نشان می‌دهد که سرعت فرسایش، آلودگی و تخریب خاک سریع‌تر از تجدید آن است.
پیچیده‌ترین اکوسیستم‌های موجود در طبیعت
خاک به‌عنوان عنصری مرکزی در منابع سرزمینی، توسعه کشاورزی و پایداری بوم‌شناختی، بنیان و اساس تولید غذای انسان، خوراک دام، سوخت، فیبر و بسیاری از دیگر خدمات اکوسیستمی حیاتی است لذا ضروری است تا نقش و ارزش خاک را به خاطر ظرفیت تولیدی‌اش و همچنین نقش‌آفرینی آن در تأمین امنیت غذایی و حفظ خدمات کلیدی اکوسیستمی موردتوجه قرار دهیم.
جلوگیری از فرسایش خاک یکی از عوامل حفظ این عنصر برای آیندگان است زیرا فرسایش، به‌عنوان یکی از اشکال تخریب خاک، بزرگ‌ترین تهدید موجود برای کارکردهای خاک در بسیاری از مناطق جهان محسوب می‌شود.
خاک یکی از پیچیده‌ترین اکوسیستم‌های موجود در طبیعت و یکی از متنوع‌ترین سکونت‌گاه‌های روی کره زمین است و دربرگیرنده ترکیبی از ارگانیسم‌های مختلفی است که با یکدیگر تعامل داشته و در چرخه‌های جهانی که ضامن تداوم حیات روی کره زمین هستند، نقش‌آفرینی می‌کنند.
خاک یکی از مهم‌ترین منابع طبیعی هر کشور است که فرسایش آن نه‌تنها سبب فقر خاک و متروک شدن مزارع می‌شود بلکه می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری را بر جا بگذارد؛ زیرا با رسوب مواد در آبراهه‌ها، مخازن سدها، بنادر و کاهش ظرفیت آبگیری آن‌ها هم زیان‌های فراوانی را سبب می‌شود.
استفاده نادرست از عرصه‌های منابع طبیعی، کشاورزی ناصحیح در دیمزارها و اراضی شیب‌دار، با نحوه شخم‌زنی، بهره‌برداری نادرست از معادن، جاده‌سازی‌ها و سدسازی‌های اشتباه، تغییر کاربری، وجود کربن، زمین‌لغزش در اثر جابجایی خاک معادن، رعایت نکردن اصولی ابنیه‌ها و ساخت‌وسازهای عمرانی ، فشار دام در مراتع و از بین بردن پوشش گیاهی از عوامل مهم در تشدید فرسایش خاک است.
تغییر کاربری دشمن اقتصاد روستایی
حفظ زمین‌های کشاورزی اصلی‌ترین ضامن تأمین امنیت غذایی جامعه و جزء لاینفک اقتصاد روستایی محسوب می‌شود و برنامه‌ریزی منطقی برای ساماندهی و حفظ کاربری اراضی کشاورزی نیز نقشی غیرقابل‌انکار در توسعه پایدار کشاورزی و متوازن جامعه دارد،به طورکلی، تخریب خاک نتیجه شیوه‌های ناپایدار بهره‌برداری و مدیریت اراضی همچنین رخدادهای شدید اقلیمی است.
تغییر کاربری غیرمجاز اراضی کشاورزی توأم و همراه با آسیب‌های منفی بسیار فراوانی است که با تخریب خاک در این حالت بستر تولید غذا که منجر به امنیت غذایی است از بین می‌رود و از ظرفیت اشتغال این اراضی و نیز جلوگیری از مهاجرت کاسته می‌شود.
استفاده نامناسب از منابع آبی و از بین رفتن زمین‌هایی که می‌توانستند در زمینه تولید استفاده شوند، حفر چاه‌های غیرمجاز، استفاده از پمپ برای برداشت آب رودخانه‌ها به باغات شخصی و عوارض زیست‌محیطی ناشی از آن از دیگر تبعات تغییر کاربری‌های غیرمجاز و تخریب خاک است.
حفاظت از خاک زراعی و جلوگیری از تغییر کاربری غیرمجاز اراضی کشاورزی یکی از وظایف اصلی سازمان جهاد کشاورزی است که به‌نوبه خود بیشترین میزان حساسیت و دقت عمل و قاطعیت در این امر صرف می‌شود تا شاهد از بین رفتن خاک زراعی در استان نباشیم.
در این راستا حفظ کاربری اراضی زراعی و باغی و تداوم برای ارتقای بهره‌وری آن‌ها و هر نوع تغییراتی که باعث کاهش سطح زیر کشت زراعی و باغی شود بنا به تشخیص مأموران جهاد از مصادیق تغییر کاربری است و با آن مقابله می شود.
نظر شما