تهمینه غمخوار؛ بازار: اهداف اقتصادی در قلمرو سیاست داخلی و خارجی و سیاست گذاری کشورها از اهمیت زیادی برخوردار است. روسیه از جمله کشورهایی است که نام آن را در حوزه های مختلف سیاسی، اقتصادی و سیاست خارجی به عنوان یک کشور قدرتمند و تلاش در جهت دستیابی به جایگاه ابرقدرت بودن مشاهده می کنیم.
در این میان، روابط دو جانبه میان ایران و روسیه بنا به مناسبات سیاسی خوب میان دو کشور حائز اهمیت بوده و با وجود آن که نقاط اشتراک بسیاری در محدوده بسیار گسترده ای از جمله انرژی از جمله نفت و گاز، ترابری صنعتی، کشاورزی و حوزه های دیگر در جهت توسعه روابط اقتصادی میان طرفین وجود دارد، روابط تجاری دو جانبه آن ها همواره زیر ذره بین منتقدان و کارشناسان بوده است.
همسایگی این دو کشور در قرون گذشته و مرزهای مشترک آبی از طریق دریای خزر به همراه تشابهات فرهنگی و اجتماعی موجب ایجاد زمینه های همکاری میان دو کشور شده است. با این تفاسیر، سهم ایران از بازار بزرگ روسیه بسیار اندک است، در حالی که انتظار می رود در سایه گسترش روابط سیاسی و تلاش های صورت گرفته در تعمیق و تحکیم آن، روابط تجاری و اقتصادی نیز در سطح مطلوبی باشد.
در همین راستا و بنا به اهمیت روابط تجاری و سیاسی میان دو کشور، خبرنگار بازار گفتگویی با «هادی تیزهوش تابان»، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه در خصوص توسعه روابط تجاری دو جانبه با وجود تحریم های روزافزون امریکا ترتیب داده است.
رئیس اتاق بازرگانی مشترک بر این باور است که روابط اقتصادی و تجاری میان این دو کشور به بیش از ۲۰۰ سال بر می گردد و ایران و روسیه در چهار دهه اخیر روابط خود را با توسعه جدیدی آغاز کرده و هم اکنون به واسطه وجود روابط دو جانبه سیاسی و دوستانه، روابط اقتصادی بهتری نیز شکل گرفته است.
مشروح مصاحبه در ادامه آمده است:
*کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا از برخی امتیازات جهت تجارت با یکدیگر برخوردار هستند. معاهده اوراسیا فصل جدیدی را در روابط تجاری کشورهای عضو ایجاد کرده که در چند سال اخیر صادرات به روسیه به یکی از مقاصد جذاب برای بازرگانان ایرانی تبدیل شده است. مشکل اصلی عدم صادرات کالای ایرانی به بازار روسیه در حال حاضر چیست؟
ما در حال حاضر با عدم صادرات کالای ایرانی به بازار روسیه مواجه نمی باشیم، بلکه میزان صادرات ما به روسیه از حجم نامطلوبی برخوردار است. دلایل مختلفی را می توان برای این موضوع برشمرد که برخی از آنها کلی بوده و منحصر به بازار خاصی نمی باشد و برخی دیگر نیز به طور خاص به بازار روسیه مرتبط می گردد.
یکی از مهم ترین عوامل بازدارنده توسعه صادرات محصولات غیرنفتی کشور در حالت کلی به فضای اقتصادی کشور و عدم ثبات حاکم بر آن باز می گردد که قدرت پیش بینی و برنامه ریزی به صورت بلند مدت را از فعال اقتصادی سلب می نماید، به عنوان مثال آیین نامه ها و دستور العمل های صادره توسط بانک مرکزی در خصوص تعهدات ارزی صادرکنندگان و همچنین نقض معافیت های مالیاتی صادرکنندگان توسط سازمان امور مالیاتی به بهانه های مختلف از قدرت تصمیم گیری و برنامه ریزی صادرکنندگان کاسته و بسیاری از آنها در حالت انفعال قرار داده است.
یکی از مهم ترین عوامل بازدارنده توسعه صادرات محصولات غیرنفتی کشور در حالت کلی به فضای اقتصادی کشور و عدم ثبات حاکم بر آن باز می گردد که قدرت پیش بینی و برنامه ریزی به صورت بلند مدت را از فعال اقتصادی سلب می نماید
از سوی دیگر رویکرد صادراتی ما نیز رویکردی سنتی است و ما محصولاتمان را متناسب با بازار هدف تولید نمی نماییم، بلکه اغلب در این فکر هستیم که تولیداتمان را خصوصاً تولیداتی که مازاد نیاز کشور می باشند را به هر طریق ممکن به سایر کشورها صادر نماییم که این امر موجب عدم موفقیت ما در بازارهای هدف می گردد.
رویکرد صادراتی ایران رویکردی سنتی است و محصولات ایرانی متناسب با بازار هدف تولید نمی شود
* جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه به عنوان دو کشور همسایه در کنار گسترش روابط راهبردی در سالهای اخیر، در تلاشند تا از ظرفیت های بالای تجاری و اقتصادی یکدیگر نیز آنگونه که شایسته است، بهره متقابل و لازم را ببرند. از دیدگاه شما چگونه میتوان این مناسبات را در شرایط کنونی با وجود تحریم های یک جانبه از سوی امریکا و رای موافق روسیه به قطعنامه های تحریمی علیه جمهوری اسلامی افزایش داد؟
ما در اتاق بازرگانی عادت کرده ایم که به مسائل به صورت اقتصادی و تجاری نگاه نماییم و بر این اعتقاد هستیم که گسترش تراز تجاری موجب استحکام روابط راهبردی دو کشور خواهد شد و مثل معروفی در این زمینه وجود دارد که از مرزی که تاجر از آن گذر می کند، سرباز رد نخواهد شد.
در صورتی که به دلیل وابستگی و ارتباطات تنگاتنگ موجود در اقتصاد جهانی، اگر به موضوع به صورت واقع بینانه نگریسته شود، تحریم های بانکی نیز در این رابطه اثرگذار می باشند که می توان با دیپلماسی اقتصادی مناسب و تولید کالاهای کیفی با قیمت مطلوب تاثیر این تحریم را کم اثر نمود.
بنابراین، اندازه و بزرگی بازار کشورهای اوراسیا و در رأس آنها بازار روسیه، به حدی است که در صورت اتخاذ تدابیر درست و برنامه ریزی مناسب می تواند در زمینه توسعه صادرات غیرنفتی و به تبع آن رشد تولید ملی بسیار تاثیر گذار باشد و چنانچه این امر تحقق گردد و تراز تجاری ایران با فدراسیون روسیه بهبود یابد، بدون تردید روابط راهبردی دو کشور نیز عمیق تر خواهد شد.
اندازه و بزرگی بازار کشورهای اوراسیا و در رأس آنها بازار روسیه، به حدی است که در صورت اتخاذ تدابیر درست و برنامه ریزی مناسب می تواند در زمینه توسعه صادرات غیرنفتی و به تبع آن رشد تولید ملی بسیار تاثیر گذار باشد و چنانچه این امر تحقق گردد و تراز تجاری ایران با فدراسیون روسیه بهبود یابد، بدون تردید روابط راهبردی دو کشور نیز عمیق تر خواهد شد
* با توجه به اینکه معاهده اوراسیا فصل جدیدی را در روابط تجاری ایران و روسیه ایجاد کرده، این توافقنامه چه اثرات مثبتی برای ایران می تواند داشته باشد؟
به نظر می رسد در حال حاضر با کاهش درآمدهای نفتی، ایران بیش از هر زمان دیگری به فکر ایجاد جایگزینی برای درآمدهای کاهش یافته نفتی می باشد و چه جایگزینی بهتر از درآمد های حاصل از توسعه صادرات غیرنفتی که هم می تواند منجر به رشد و ارتقاء تولیدات داخلی و هم منجر به تقویت ارزش پول ملی به صورت واقعی گردد.
توافقنامه اوراسیا جمهوری اسلامی ایران را در مجاورت بازارهایی قرار می دهد که بسیار جذاب و وسیع می باشند و می توانند منجر به تحول درآمدهای صادراتی گردند. البته همه این موارد به شرط آن است که اراده و برنامه ای جدی برای تحقق این امر وجود داشته باشد و با پیگیری های لازم و استفاده از تمامی امکانات، بهره مندی از خدمات ویژه این توافقنامه در فضای تجارت برد_برد صورت پذیرد.
در واقع در رابطه با معاهده اوراسیا می توان این گونه اظهار کرد که پذیرش ایران توسط روسیه برای ورود به این معاهده گمرکی موجب شده تا ایران بتواند با کاهش تعرفه‌های گمرگی در تجارت با کشورهای عضو، مناسبات تجاری خود را گسترش داده و از طریق آن ها کالاهای خود را به اروپا صادر کند.
لذا این معاهده فرصت مناسبی است تا ایران با تعرفه‌های پایین‌تر در بازار کشورهای حاشیه دریای خزر حضور یابد که هر چه تعداد صادرات ما به روسیه البته با یک برنامه‌ریزی منسجم بیشتر باشد، میزان بهره برداری از ظرفیت اوراسیا بیشتر خواهد شد.
معاهده اوراسیا فرصت مناسبی است تا کشورمان با تعرفه‌های پایین‌تر در بازار کشورهای حاشیه دریای خزر حضور یابد که هر چه تعداد صادرات ما به روسیه البته با یک برنامه‌ریزی منسجم بیشتر باشد، میزان بهره برداری از ظرفیت اوراسیا بیشتر خواهد شد
* با توجه به اظهارات سفیر ایران در روسیه که ایران پنجاهمین شریک تجاری روسیه است و روابط اقتصادی و تجاری ایران و روسیه اصلا رضایت بخش نیست و تراز تجاری دو طرف امسال کمتر هم می‌شود. از نظر شما مشکل اصلی در مسیر توسعه روابط اقتصادی چیست؟ در واقع چرا روابط اقتصادی ما نه تنها رضایت بخش نیست بلکه بسیار ضعیف است؟
همانطور که عنوان شد بخشی از مشکلات به دولت و مجموعه های تحت نظارت آنها باز می گردد که نه تنها نتوانسته اند بستر مناسب را برای فعالیت بخش خصوصی فراهم نمایند، بلکه با ایجاد موانع مختلف بعضاً شرایط موجود را وخیم تر نیز می نمایند. بخش دیگر هم به رویکرد سنتی برخی از فعالین اقتصادی باز می گردد که نمی توانند الزامات، خواسته ها و سلایق بازار هدف را به خوبی برآورده سازند و در نهایت نیز نخواهند توانست در فضای شدید رقابتی موجود سهم مطلوبی را در بازار هدف کسب نمایند.
* نقش اتاق بازرگانی مشترک در حل مشکلات مبادلات تجاری بین دو کشور تا چه اندازه بوده و تا چه حد به رفع موانع و گسترش روابط کمک کرده است؟
اصولاً نقش ذاتی اتاق های بازرگانی مشترک، بهبود روابط تجاری و اقتصادی دو کشور از مسیر حل مشکلات تجاری فی مابین است و این اتاق ها بستر ارتباطی مناسبی را در این خصوص ایجاد می نمایند و شرایط را برای شناخت بیشتر بازار هدف برای اعضایشان فراهم می آورند و هم چنین در حل اختلافات تجاری و داوری بین المللی نیز نقش سازنده ای را ایفا می نمایند.
* با توجه به وابستگی اقتصاد دو کشور به صنعت نفت و گاز، تحلیل شما از تاثیر نوسان قیمت نفت بر اقتصاد ایران چیست؟
این پرسش را باید تحلیل گران اقتصادی پاسخ دهند ولی موضوع اساسی و مهم آن است که ما باید اصولا به سمتی حرکت نماییم که نوسانات صنعت نفت و گاز کمترین تاثیر را بر روی روند حرکتی اقتصاد ما داشته باشند و راه حل مشخص این موضوع نیز کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی از مسیر افزایش درآمدهای ناشی از مقوله صادرات غیر نفتی می باشد.
باید به خاطر داشت که کشور ما به دلیل اعمال تحریم های ظالمانه از سال های پیش با کاهش درآمد های نفتی مواجه بوده و سقوط قیمت نفت تنها باعث تشدید آن شده است. در کنار این موضوع نرخ رشد اقتصاد کشور نیز پایین است. به عبارت دیگر با پایین بودن نرخ رشد اقتصاد نمی توان این انتظار را داشت که دولت بتواند کاهش درآمدهای نفتی خود را با افزایش درآمدهای مالیاتی جبران نماید.
ایران به دلیل اعمال تحریم های ظالمانه از سال های پیش با کاهش درآمدهای نفتی مواجه بوده و سقوط قیمت نفت تنها باعث تشدید آن شده است
در این میان پس یک راهکار موثر وجود دارد و آن توجه و برنامه ریزی برای توسعه صادرات محصولات غیر نفتی است که هم می تواند منجر به رونق تولید شود و هم کاهش درآمدهای نفتی را جبران نماید.
نظر شما