محمد جعفری؛ بازار: با توجه به اینکه شهرستان مشهد در منطقه تقریباً سردسیری واقع‌شده است الگوی باغات میوه شهرستان بر اساس همین شرایط آب و هوایی توسعه‌یافته است که عمدتاً شامل درختان دانه‌دار و هسته‌دار است که مقاوم به سرمای زمستانه بوده و درواقع جهت ورود به مرحله زایشی یا میوه دهی حتی نیاز به گذراندن یک دوره سرمایی دارند بنابراین سرمازدگی بهاره در بیشتر سال‌های اخیر موجب خسارت در باغات شهرستان گردیده است .
سرمای دیررس بهاره در اغلب موارد موجب آسیب دیدن جوانه‌های تازه بیدار شده درختان میوه به‌خصوص زردآلو،بادام و گردو می‌شوند و در صورت دیررس بودن بیشتر این نوع سرماها حتی به میوه‌ای تازه تشکیل‌شده نیز خسارت وارد می‌کند.به‌طورکلی جوانه‌های گل در دمای منفی دو درجه سانتی‌گراد از بین می‌روند.
میوه های تازه تشکیل‌شده نسبت به گل‌ها حساس‌تر هستند و در دمای منفی نیم درجه سانتی‌گراد آسیب می‌بینند. در سال‌های اخیر بروز سرمای بهاره و جبهه‌های سرد هوا به‌ویژه در شب‌های بدون ابر موجب خسارت جوانه درختان میوه شده است.
روش‌های جلوگیری از سرما زدگی
روش‌های مختلفی برای جلوگیری از سرمای دیررس بهاره وجود دارد که می‌تواند جوانه‌های گل و میوه‌های تازه تشکیل‌شده درختان میوه را از سرمازدگی محافظت کند.
انتخاب ارقام دیر گل یکی از راه‌های جلوگیری از سرمازدگی است. این ارقام با توجه به اینکه ظهور و باز کردن گل در بهار دیرتر صورت می‌گیرد کمتر با سرماهای دیررس بهاره مواجه می‌شوند مانند استفاده از ارقام بادام دیر گل که در سال‌های گذشته استفاده از آن ترویج و توسعه پیداکرده است.
روش‌های مختلفی برای جلوگیری از سرمای دیررس بهاره وجود دارد که می‌تواند جوانه‌های گل و میوه‌های تازه تشکیل‌شده درختان میوه را از سرمازدگی محافظت کند
بهره گیری از برخی ترکیبات شیمیایی نیز به‌عنوان راه‌حل دوم پیشنهاد می‌شود زیرا در درختان میوه هسته‌دار در پاییز موجب دیرباز شدن جوانه‌ها به مدت چهار الی ۱۲ وز در بهار می‌شود و استفاده از هورمون «نفتالین استیک اسید» در بهار موجب تأخیر یک الی دو هفته ای در زمان گلدهی درختان می‌گردد.
موقعیت و محل باغ نیز در سرمازدگی درختان تأثیرگذار است.در مناطق شیب‌دار در صورت احتمال وجود سرماهای دیررس بهاره محل باغ را درشیب‌های شمالی انتخاب می‌کنند تا در اوایل بهار دیرتر گرم شده و موجب تأخیر در بیدار شدن جوانه‌ها گردد. ایجاد باغ میوه در کنار جنگل‌ها، رودخانه‌ها، برکه‌ها و کنار سواحل که دارای هوای مرطوب و نقطه شبنم بالا هستند آسیب‌های سرمای بهاره را کاهش می‌دهد.
پاشیدن آب بر روی درختان نیز برای جلوگیری از سرمازدگی بسیاری کاربردی است.پاشیدن آب بر روی شاخه‌های درختان میوه در دمای صفر درجه سانتی‌گراد موجب تشکیل یخ می‌شود. به ازای هر لیتر آب که یخ می‌شود ۸۰ کیلوکالری گرما آزاد می‌شود.
گرمای آزادشده موجب گرم شدن اجسامی که در تماس با آب هستند می‌شود در ضمن تشکیل یک‌لایه نسبتاً عایق یخ در اطراف جوانه موجب می‌شود تا دمای جوانه از صفر درجه سانتی‌گراد پایین نیاید برای این منظور می‌توان از سیستم آبیاری بارانی استفاده کرد و یا توسط محلول‌پاش‌ها روی درختان میوه آب پاشید. پاشیدن آب باید در دمای صفر درجه سانتی‌گراد انجام گیرد.
اصول زراعی
پنجمین مورد رعایت اصول بهزراعی در باغات است. نوع سطح خاک در محافظت دمای هوا تأثیر دارد و اختلاف دمای حدود ۱/۷ درجه سانتی‌گراد ایجاد می‌کند. برای محافظت در برابر سرما و یخبندان‌های ناشی از تشعشع، خاک باید مرطوب و عاری از علف‌های هرز و شخم نخورده باشد زیرا زمین شخم‌خورده دارای هوای بیشتر بوده و گرمای ویژه کمتری دارد ازاین‌رو خاک شخم‌خورده سریع‌تر سرد می‌شود، اما خاک‌های مرطوب دیر گرم شده و دیرتر دمای خود را از دست می‌دهند.
علف‌های سطح خاک نیز نوعی هدایت‌کننده گرما از خاک به هوا می‌باشند تدابیر زارعی ذکرشده یخ‌زدگی را در لایه ۱۵ سانتی‌متر سطح خاک به تأخیر می‌اندازد و به‌ویژه برای جلوگیری از سرمازدگی گیاهانی مانند انگور مؤثر واقع می‌گردد.
گرم کردن باغ توسط بخاری‌های باغی نیز روشی معمول است که باکار گذاشتن بخاری یا پلارهای باغی در قسمت‌های مختلف باغ و سوزاندن موادی همچون چوب،کاه و کلش، نفت یا گازوییل موجب گرم شدن باغ می‌گردد.
این روش در مناطق سردسیری ممکن است تأثیر زیادی نداشته باشد، اما در مناطق نیمه گرمسیری مثلاً در باغات مرکبات، انار، انجیر و زیتون می‌تواند مؤثر واقع شود.
ایجاد دود برای کاهش تشعشع نیز به باغداران توصیه می‌شود زیرا در شب‌هایی که احتمال بروز سرما می‌باشد با سوزاندن کاه و کلش و مواد دیگر موجب ایجاد دود در هوای بازمی‌گردد. ذرات معلق در هوا هرچقدر بیشتر باشد انعکاس حرارت به سقف آسمان تقلیل می‌یابد، زیرا تشعشع حرارت که با طول‌موج‌های بلند به‌طرف آسمان منعکس می‌شود توسط ذرات هوا جذب‌شده و دمای باغ را حفظ می‌کنند
و در پایان باید اذعان کرد ایجاد بادشکن در اطراف باغ و کشت درختان بادشکن همچون چنار زبان‌گنجشک، افرا در جهت شمالی که بادهای سرد می‌وزد موجب محافظت درختان میوه از سرما می‌شود.
نظر شما