بازار؛ گروه بین الملل: وقتی عربستان به همراه چند کشور عربی دیگر از جمله امارات، بحرین و مصر تصمیم به قطع رابطه کامل سیاسی و اقتصادی با قطر و محاصره این کشور گرفتند، شاید هیچگاه گمان نمی کردند که محاصره قطر تا این اندازه به نزدیکی بیشتر دوحه با تهران منجر شود.
در واقع روابط قطر و ایران همواره در مسائل منطقه همسو و بدون چالش بوده است، اما محاصره اقتصادی قطر از سوی دیگر کشورهای عربی مزیت اقتصادی را در روابط ایران و قطر برجسته و پررنگ تر کرد و باعث شد تا در کنار مسائل سیاسی و منطقه‌ای، مسئله اقتصاد بخش مهم روابط دو طرف باشد.
در همین ارتباط نیز به تازگی سند تفاهم‌نامه کمیسیون مشترک همکاری های اقتصادی دو کشور امضا شده و قرار است سطح روابط در زمینه های حمل و نقل و ترانزیت، خدمات فنی و مهندسی، فرهنگی، فناوری و کشاورزی ایران و قطر بیش از گذشته توسعه یابد.
نیاز متقابل قطر و ایران
قطر در جنوب مرزهای ایران و در خلیج فارس واقع است. تحولات و تنش‌های سیاسی که این کشور طی چند سال گذشته با دیگر کشورهای عربی داشته، باعث شده تا دوحه به تهران به عنوان یک تامین کننده قابل اعتماد مواداولیه و موادغذایی بازار خود نگاه کند.
جمهوری اسلامی ایران پس از اعمال تحریم های ائتلاف عربی به سرکردگی امارات و عربستان علیه قطر، ضمن اعطای اجازه پرواز به هواپیماهای مسافربری قطر از آسمان ایران، کمک های مهمی برای رفع نیازهای اولیه و اساسی این کشور به ویژه در زمینه مواد غذایی ارایه کرد.
سال گذشته نیز « شیخ تمیم بن حمد آل ثانی» امیر قطر، در مصاحبه با شبکه آمریکایی سی بی اس گفته بود: ایران همسایه قطر است و دوحه بیش ازعربستان و متحدانش ، روابط گسترده تری با ایران دارد.
از سوی دیگر از دیرباز بخش عمده ای از نیازهای مواد غذایی قطر از طریق بنادر جنوبی ایران تامین شده است.
در همین حال به صورت تاریخی و به موازات رونق اقتصادی در قطر که در پی کشف نفت در آن آغاز شده بود، نیروی کار ایرانی نیز طی دهه‌های گذشته به قطر مهاجرت کرد و به مرور زمان بخشهای مهمی از اقتصاد این کشور را در دست گرفت. امروزه بخش قابل توجهی از فعالان اقتصادی قطر را ایرانی ها و ایرانی تباران ساکن قطر تشکیل می دهند.
از طرف دیگر توان اقتصادی قطر و ثروت هنگفت این کشور می تواند استعداد و امکانات مناسبی را برای ورود سرمایه عربی به ایران و سرمایه گذاری در شهرهای ایران ایجاد کند.
ایران همچنین می تواند فرصت گسترش مناسبات اقتصادی و تجاری با قطر، آن هم در شرایط تحریمی آمریکا علیه خود را در نظر داشته باشد و از این منظر نیز گسترش روابط اقتصادی و تجاری با قطر می‌تواند برای ایران مزیت‌های قابل توجهی به همراه داشته باشد.
براین اساس در یک نگاه کلی، کشور قطر ظرفیت‌های فراوانی برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی به همراه دارد و ایجاد چالش بین دوحه و دیگر کشورهای عربی، بستری برای شکوفا شدن فرصت‌های ایران در تجارت با قطر ایجاد کرده است.
سطح مناسبات کافی نیست
روابط تجاری ایران و قطر طی چند سال گذشته از صادرات ۶۰ میلیون دلاری به ۳۰۰ میلیون دلار رسیده است. اگرچه این رقم نسبت به گذشته مناسب ارزیابی می شود، اما به طور کلی رقم ضعیفی است و چندان هم قابل توجه نیست.
برای درک اندازه و وسعت مبادلات تجاری دوحه و تهران می‌توان میزان مبادلات تجاری ایران با دیگر همسایگان را مقایسه کرد. به عنوان نمونه ایران با امارات متحده عربی مراوده تجاری و بازرگانی ۱۵ میلیارد دلاری دارد که در مقایسه با مبلغ ۳۰۰ میلیون دلاری قطر بسیار چشم گیر است.
در عین حال پائین بودن تجارت ایران و قطر دو دلیل اصلی نیز دارد که نخست به دلیل کوچک بودن بازار قطر و دلیل دوم باز بودن درهای جهان به روی بازار قطر است و این شرایط باعث شده که از دیگر نقاط جهان کالا به قطر صادر شود و در این میان به صورت طبیعی تجار ایرانی در بازار به شدت محدود و کوچک قطر با جمعت کمتر از ۳ میلیون نفر ناگزیر به رقابت با دیگر کشورها هستند.
با این حال طی سه سال گذشته منابع تامین کالای قطر از امارات و عربستان به ایران و ترکیه و کشورهای آسیای مرکزی تغییر یافته است. به همین دلیل ارزش صادرات ایران و ترکیه به قطر افزایش یافته و محصولات غذایی شامل انواع میوه، تره بار و لبنیات در صدر لیست صادرات ایران و مواد اولیه ساختمانی در رتبه دوم صادرات ایران به قطر قرار دارد، اگرچه سهم ایران همچنان به عنوان همسایه هم مرز با قطر در رقابت با دیگر کشورها بویژه ترکیه چندان زیاد نیست.
در این ارتباط، «عدنان موسی پور»، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و قطر اعلام کرده که دو کشور اکنون رسیدن به یک میلیارد دلار تبادلات اقتصادی را هدف‌گذاری کرده‌اند که با توجه به ظرفیت‌های بزرگ اقتصاد ایران تحقق آن دور از دسترس نیست و البته عملی شدن این هدف به اراده دو طرف بستگی دارد.
در این وضعیت به نظر می‌رسد که تقویت کمیسیون های تجاری مشترک، رسیدن به تجارت یک میلیارد دلاری میان قطر و ایران را تسهیل خواهد کرد، اگرچه به گفته کارشناسان اگر قرار است که بار صادرات از ایران به قطر فقط بر عهده صادرکننده‌ها باشد و دولت‌ها در حد ارتباطات کم فعالیت کنند، رسیدن به تجارت یک میلیارد دلاری میان ایران و قطر نیز تنها در حد حرف باقی خواهد ماند.
نظر شما