بازار؛ گروه خودرو: هرچند خروج شرکت‌های خارجی مرتبط با صنعت خودرو برای مدتی طولانی خودروسازان را دچار مشکل کرد و همین الان هم اثرات این قطع همکاری را در کاهش کیفیت خودرو، ناتوانی در به روز رسانی سبد محصولی خودروسازان و حتی بعضا تولید خودروهایی با موتور نا متناسب شاهد هستیم اما همین قطع همکاری باعث این شد که تصمیم گیران صنعت به خودشان بیایند که با وابستگی کامل به خارج از کشور نمی توان هیچ صنعتی را از جمله صنعت پیشران خودرو که را برای مدتی طولانی موفق نگاه داشت.
بنابراین توجه به ظرفیت‌ها، استعداد و توانایی‌هایی داخلی باید بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد تا تجربه ای که از یک تغییر سیاستی کوچک در سطح بین الملل و خروج شرکت های خارجی از کشور کسب شد دوباره تکرار نشود. این نیز تنها با اهمیت دادن و برنامه ریزی کردن برای بهره مندی از دانش دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و شرکت‌های دانش بنیانی که طی سال‌های گذشته مورد بی مهری قرار گرفته بودند عملی خواهد شد. در همین راستا به سراغ شهرام آزادی، عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی رفتیم که سابقه حضور طولانی در شرکت‌های خودروسازی را در کارنامه خود دارد؛ گفت و گوی بازار با وی را در ادامه خواهید خواند.
* این روزها که موضوع کیفیت خودروها مورد نقد و بررسی قرار گرفته است، به نظرتان مهمترین عاملی که باعث نارضایتی مردم و بعضا کاهش کیفیت خودروها شده است چیست؟
در مورد مباحث کیفی در این شرایط که تحریم‌ها بر سر صنایع کشور سایه انداخته اند و صنعت‌گران با هر سختی که شده در حال تلاش برای کاهش تاثیر و حتی رفع موانع و مشکلات هستند نمی توان نظر دقیقی ارائه داد؛ چرا که نه می توان درخواست مردم برای افزایش کیفیت را نقد کرد و نه اینکه می توان به تلاش خودروسازان و فعالان در صنایع وابسته به این صنعت بی توجه بود.
بنابراین با توجه به اینکه در شرایط بحرانی و آشفته اقتصادی و تحریم‌ها هستیم و تمام هزینه‌های تولید افزایش یافته و تولیدکنندگان با مشکلات بسیار مواجه هستند ابتدا این شرایط بهبود یابد بعد در این خصوص نظر دهیم. متاسفانه در این شرایط نمی توان تحلیل درستی در بحث کیفی و تکنولوژی داشت. از همین رو نیاز است شرایط آرام شود و اقتصاد به سمت پایداری برود و مسائل ارزی و هزینه ها به سمت مناسب حرکت کنند و بعد از رسیدن به تعادل ببینیم چه مسائلی بر روی کیفیت اثر گذار بوده اند.
* قبل از شروع تحریم‌های فعلی که عرصه را برای فعالان صنعت تنگ کرده است، خودروسازان باز هم کارنامه چندان خوبی نداشتند و سال‌ها به تولید پراید و پژو ۴۰۵ چند دهه قبل اصرار ورزیدند، در این خصوص چه نظری دارید؟
متاسفانه در آن سال‌های سیاست‌های غلطی بر سر صنعت خودرو سایه انداخته بود و افرادی فضای فعالیت را انحصاری کرده بودند و همین موضوع منجر به این شد که خودروسازان نتوانند به سراغ محصولات جدید و متنوع بر اساس نیاز مشتری بروند و دیدیم که پیوسته بر روی تولید یک محصول متمرکز شدند و پیش نرفتند.
بنابراین به نظر بنده سیاست‌های غلط صنعت منجر به این اتفاقات شده است و نمی توان باز هم فقط خودروسازان را در این زمینه مقصر دانست.
ظرفیت های موجود در داخل کشور اجازه هرکاری را به ما می دهند؛ دانشگاه ها، پژوهشگاه‌ها، شرکت‌های دانش بنیان و حتی خودروسازی‌ها از ظرفیت بالایی برخوردار هستند و می توان با بهره مندی از آن‌ها سطح بالایی از فناوری را در کشور ایجاد کرد اما آن چیزی که اجازه این کار را نمی دهد عدم وجود شرایط محیطی مناسب است
* برخی ناتوانی خودروسازان بری توسعه سبد محصولاتشان را ناتوانی و نبود دانش فنی برای داشتن یک پلت فرم ملی می دانند و می‌گویند صنعت خودرو ایران هنوز توانایی طراحی پلت فرم را ندارد، این موضوع صحت دارد؟
نه چنین گفته‌ای صحت ندارد و ظرفیت های موجود در داخل کشور اجازه هرکاری را به ما می دهند. دانشگاه ها، پژوهشگاه‌ها، شرکت‌های دانش بنیان و حتی خودروسازی‌ها از ظرفیت بالایی برخوردار هستند و می توان با بهره مندی از آن‌ها سطح بالایی از فناوری را در کشور ایجاد کرد اما آن چیزی که اجازه این کار را نمی دهد عدم وجود شرایط محیطی مناسب است.
* به نظرتان در همین شرایط تحریمی و فشارهای مالی که به خودروسازان وارد می شود، چقدر کمک گرفتن از دانشگاه ها، پژوهشگاه‌ها، شرکت‌های دانش بنیان می تواند به کاهش مشکلات بی انجامد؟
ظرفیت های خوبی در کشور از لحاظ افرادی که تخصص های خاصی دارند و شرکت هایی که به تدریج شکل می گیرند و به سطح بلوغ می رسند در صنعت ایجاد خواهد شد؛ همچنین دانشگاه ها از لحاظ توانمندی های حوزه تکنولوژی و تجاری سازی در حال ورود به این بخش با ایجاد مجموعه ها دانش بنیان هستند.
بنابراین اگر مسئولان قصد این را داشته باشند که کشور در مسیر توسعه و پیشرفت حرکت کند باید به این مسائل توجه ویژه ای داشته باشند. البته نباید نسبت به این مهم بی توجه بود که هرچقدر هم از لحاظ دانش و تکنولوژی قوی باشیم بالاخره باید مسیر انتقال تکنولوژی در سطح جهانی را هم در برنامه قرار دهیم تا بتوانیم بخشی از کار را تسریع کنیم. بنابراین این دیدگاه درست نیست که بخواهیم تمام ارتباطات را قطع کنیم و تمام مراحل تولید را از ابتدا کلید بزنیم.
در جاهایی که می توانیم با دنیای بیرون تعامل داشته باشیم باید با آن‌ها برای پیشرفت بهتر ارتباط برقرار کنیم. البته در گام نخست باید با اتکا به شرکت ها، توان و ظرفیت داخلی پیش برویم. به نظر می رسد پیش رفتن با چنین شیوه‌ای می تواند روند خوبی را در شرکت های دانش بنیان و رفتن به سمت تجاری سازی محصولاتی که ناشی از دانش داخلی است را شکل دهد.
عبور از مشکلات با اتکا به دانش داخلی مشروط به این است که از پژوهشگاه ها و شرکت های دانش بنیان حمایت کافی شود تا بتوانند به صنعت خودرو کمک کنند، در تمام کشورهای پیشرفته هم پشتیبانی هایی از جمله مالی در سطح بالاتر و در اتحادیه اروپا برای مسائل تحقیقاتی اختصاص انجام می شود
* اشاره کردید اتکا به دانش دانشگاهی و شرکت های دانش بنیان می تواند راهی برای خروج از مشکلات تحریمی باشد، به نظرتان چقدر به این شرکت‌ها و پژوهشکده ها توجه می شود؟
عبور از مشکلات با اتکا به دانش داخلی مشروط به این است که از پژوهشگاه ها و شرکت های دانش بنیان حمایت کافی شود تا بتوانند به صنعت خودرو کمک کنند. در تمام کشورهای پیشرفته هم پشتیبانی هایی از جمله مالی در سطح بالاتر و در اتحادیه اروپا برای مسائل تحقیقاتی اختصاص انجام می شود.
* با این تفاسیر کمک دولت و متولیانی که تصمیم گیرنده در عرصه خودرو هستند فقط باید از جنبه مالی باشد یا این شرکت‌ها برای شکوفایی توانایی‌هایشان نیازمند حمایت‌های بیشتری هستند؟
نباید کمک‌های دولتو تصمیم‌گیران فقط به حمایت‌های موقت مالی محدود شود بلکه استفاده از دانش جوانان نخبه و هدایت آن در مسیر پیشرفت صنایع باید همراه با حمایت‌های بیشتری از سوی مسئولان باشد. بنابراین اینکه فقط این شرکت های دانش بنیان را به صنعت خودرو معرفی کنیم و بگوییم باهم کار کنید کفایت نمی کند و سیاست های حمایتی بالا دستی برای این کار نیازمند است.
به طور حتم تحریم‌ها سبب این شده که متولیان توجه بیشتری نسبت به شرکت‌های دانش بنیان نشان دهند اما هنوز بر اساس توانمندی این مجموعه ها و نیازمندی که در سطح صنایع به دانش آن‌ها وجود دارد حمایتی که از آن ها باید بشود بزرگ نیست، اینکه بگوییم به یک شرکت دانش بنیان چند صد میلیون تومان وام با یک سیر طولانی بدهیم و جوانان را در مسیری که ممکن است همه در آن موفق نباشند کفایت نمی کند
* سال گذشته نشست‌هایی برای کمک به شرکت‌های دانش بنیان و مطرح شدن آن‌ها در معاونت علمی ریاست جمهوری برگزار شد؛ آیا این برنامه‌ها بعد از افزایش تاثیرات تحریم‌ها بوده است یا در گذشته هم به دانش بنیان‌ها همچون امروز توجه می شد؟
به طور حتم تحریم‌ها سبب این شده که متولیان توجه بیشتری نسبت به شرکت‌های دانش بنیان نشان دهند اما هنوز بر اساس توانمندی این مجموعه ها و نیازمندی که در سطح صنایع به دانش آن‌ها وجود دارد حمایتی که از آن ها باید بشود بزرگ نیست. اینکه بگوییم به یک شرکت دانش بنیان چند صد میلیون تومان وام با یک سیر طولانی بدهیم و جوانان را در مسیری که ممکن است همه در آن موفق نباشند کفایت نمی کند.
به نظر بنده مسئولان باید در عمل سیاست کلی و اهداف استراتژیک را در کشور مشخص کنند و وقتی آن در صنعت خودرو به صورت خاص مشخص شد ببنیم برای مثال می خواهیم خودروهای هیبرید، برقی و یا اشتراکی داشته باشیم یا نه؟ در حوزه مصرف سوخت و ایمنی چه برنامه ای داریم؟
بنابراین علاوه بر هدف گذاری و داشتن چشم انداز مشخص برای آینده صنعت باید یکسری اسناد بالا دستی وجود داشته باشد که هم از جنبه مالی و هم قانون گذاری به تدریج این همکاری نزدیک تر و موثر تر واقع شود.
نظر شما