بازار؛ گروه استانها: روستای کوچک «خانیک» شاید به چشم رهگذران محروم بیاید و یا شباهتی با هیچ پایتختی نداشته باشد اما مردمان سخت‌کوش آن توانستند تا این روستا را به پایتخت سماق ایران تبدیل کنند.
گرچه گناباد اقلیمی خشک دارد اما همین اقلیم خشک مزیت فراوانی برای کاشت و برداشت گیاهان دارویی است که بنا بر گفته کارشناسان حکم استخراج نفت را برای مردم این منطقه دارد البته به شرطی و شروطی!
در همین رابطه حسین شهری یکی از کارشناسان حوزه کشاورزی به ما می‌گوید: مردم این منطقه تلاش وافری برای کاشت و برداشت گیاهان دارویی ازجمله سماق دارند اما به دلیل نبود کارگاه‌های بسته‌بندی و فراوری و هم‌چنین غریبه بودن با بازارهای خارجی و صادراتی و ناتوانی برای حضور در نمایشگاه‌های مواد غذایی دسترنجشان طعمه دلالان در بازار می‌شود.
وی بابیان اینکه در حال حاضر محصولات این منطقه به دلیل نبود صنایع تبدیلی به‌صورت فله و خام به شهرستان‌های دیگر حمل شده و پس از بسته‌بندی به نام خود تمام می‌کنند می‌افزاید: از همین رو هیچ شخصی تاکنون نام سماق خانیک و پایتخت سماق کشور به گوشش نخورده است.
شهری با اشاره به اینکه افزون بر یک هزار هکتار اراضی این منطقه به کشت سماق اختصاص دارد می‌افزاید: از همین رو ما مقام نخست تولید این محصول را در این شهرستان به خود اختصاص دادیم و سماق این منطقه باکیفیت‌ترین سماق در ایران و حتی جهان شناخته می‌شود.
وی اذعان می‌کند: خوشبختانه درختچه‌های جنگلی سماق در روستای خانیک گناباد که خاستگاه اصلی این گیاه دارویی در کشور است در سال‌های اخیر تکثیرشده و در طرح‌های مرتع‌داری تلفیقی و جنگل‌کاری اقتصادی به‌کاربرده شده است.
شهری پتانسیل سرمایه‌گذاری و درآمدزایی در این منطقه را منحصر به گیاه سماق ندانسته و از همین رو عنوان می‌کند: زیره سبز،گل‌منگلی، خاکشیر، آویشن، نعناع فلفلی، رز ماری، استوقدوس، بابونه، ختمی، پنیرک، شیرین‌بیان، چای ترش، خارشتر، کاسنی، همیشه‌بهار، سرخارگل، آلوئه ورا، گل‌گاوزبان و کتیرا از مجموعه گیاهان دارویی است که می‌توان در گناباد برای پرورش آن‌ها کارکرد.
اشتغال‌زایی سماق
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی در گفت‌وگو با بازار با اشاره به اینکه افزون بر یک هزار و ۳۰۰ هکتار در این منطقه به کشت سماق اختصاص دارد اظهار کرد: این ظرفیت برای افزون بر ۶۰۰ خانوار اشتغال زایی ایجاد کرده است.
علیرضا صحرائی در این رابطه بیان کرد: از سال ۱۳۹۵ طرح کشت گیاهان کم آب طلب، در اراضی شیب‌دار با محوریت توسعه سماق در روستای «خانیک» و «زبرجان» شروع‌شده و تاکنون بیش از ۳۵۰ هکتار یارانه تهیه نهال به بهره‌برداران داده‌شده است.
وی در پاسخ به این سؤال که در خصوص آموزش جوامع محلی برای برداشت و توسعه این گیاه چه اقداماتی انجام‌شده است پاسخ داد: با توجه به شرایط مساعد اقلیمی منطقه دهستان «زیبد» و «کاخک» برای توسعه سماق درسال گذشته، بیش از ۱۰ کلاس آموزشی ترویجی برای نحوه برداشت و فرآوری این محصول ویژه بهره‌برداران برگزار شده است.
مهندس صحرایی ادامه داد: در همین راستا باهمت جوانان روستای خانیک و دهیاری و شورای محل یک واحد فرآوری بهداشتی احداث‌شده و برای تکمیل چرخه تولید و افزایش نفع و ارزش‌افزوده محصول تولیدی مقررشده فروش خام محصول در روستا انجام نشود و باهمت تعاونی ثبت‌شده توسط مردم ، پس از فرآوری و بسته‌بندی به بازار مصرف عرضه شود.
رد پای سماق خانیک تا اروپا
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی با اشاره به اینکه ارگانیک بودن این محصول و اخذ گواهینامه‌های سلامت از آزمایشگاه‌های داخلی و کشور آلمان و فرانسه، امکان صادرات آن به اقصی نقاط دنیا خصوصاً روسیه آلمان و فرانسه هست بیان کرد: این محصول هم چنان به کشورهای حوزه خلیج‌فارس عراق امارات و عمان نیز صادر می‌شود.
صحرایی اذعان کرد: قسمت پودر ارگانیک سماق حدود ۱۰۰ هزارتومان برآورد می‌شود لذا از آن جا که در سال زراعی ۹۸-۹۹ برآورد تولید۳۹۰ تن محصول سماق داریم پیش‌بینی می‌گردد ۱۵۶ تن پودر ارگانیک سماق برای صادرات و مصرف داخلی تولید شود.
جلوگیری از خام فروشی
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان رضوی بابیان اینکه در سال‌های گذشته شاهد خام فروشی این محصول بودیم و تنها ۱۰ درصد تولید محصول آسیاب و به مصرف داخل شهرستان می‌رسید افزود: در حال حاضر باهمت جوانان روستا و ثبت شرکت تعاونی و احداث یک واحد فرآوری بهداشتی در روستای خانیک امکان فرآوری و تبدیل به پودر این محصول فراهم‌شده است.
مهندس صحرایی در پاسخ به سؤال ما مبنی بر اینکه برای کشت محصول چه توصیه‌ای به کشاورزان دارید و تا چه اندازه کشت آن درآمدزا و یا مقرون‌به‌صرفه است پاسخ داد: توصیه اکید می‌شود کشت این محصول کم آب طلب، در مناطقی با میانگین بارندگی بالای ۲۵۰ میلی‌متر در سال و با پراکنش مناسب در فصل زمستان انجام گیرد.
وی اظهار کرد: غالبا مناطق کوهستانی مثل کاخک، خانیک و زبرجان مستعد کاشت است و با رعایت دستورالعمل کاشت گیاهان در اراضی شیب‌دار خصوصاً احداث سامانه‌های آبگیر برای این نهال و آموزش بهره‌برداران برای رعایت نکات فنی می‌تواند درآمدزایی مناسبی داشته باشد.
وی با بیان اینکه تمام هزینه‌های این گیاه درزمان کاشت است افزود: خوشبختانه بعداز کاشت به دلیل سازگاری خوبی که این گیاه دارد هرساله فقط برداشت انجام می‌شود و لذا هرچند سال یک‌بار باید سامانه‌های آبگیری این درختان بازسازی شود.
نماد سلامتی
سماق جزو گیاهان دارویی منطقه گناباد است و از موضوعات مهم توجه به گردشگری سلامت است زیرا سماق در سفره هفت‌سین ایرانیان هم نماد سلامتی است از همین رو تا پیش از شیوع کرونا جشن سماق باهدف جلب گردشگران و هم‌چنین سرمایه‌گذاران در روستای خانیک برگزارشده است.
سماق و سایر گیاهان دارویی در گناباد با توجه به نیروی کار ارزان در این منطقه و هم‌چنین تولید بهترین محصول می‌تواند با سرمایه‌گذاری در حوزه بسته‌بندی و یا فراوری برای بخش خصوصی درآمدزا و برای دولت ارزآور باشد.
نظر شما