مقصر اصلی ریزش بورس تهران را بشناسید/ کدام سهم‌ها بنیادی و ارزشمند هستند؟

حمیدرضا پیرهادی؛ گروه بورس: بازار سرمایه چهارشنبه روند متعادلی به خود گرفت و شاخص کل درنهایت با ریزش ۳ هزار و ۲۲۹ واحد یعنی ۳ دهم درصد، رقم ۱ میلیون و ۲۱۱ هزار و ۹۳۵ واحد را تجربه کرد.

می‌توان گفت که بازگشت معاملات روزانه به تعادل بازار کمک کرد. اوضاع بازار در مقایسه با روز یکشنبه بهتر بود و دست‌کم از تعداد نمادهایی که در صف فروش بودند کاسته شد. بنابراین به نظر می‌رسد در هفته جاری صف‌های فروش جمع و حجم معاملات بیشتر ‌شود که این موضوع باعث ایجاد تعادل در بازار سهام خواهد شد.

فرشاد سیفی، کارشناس و تحلیلگر بازار سرمایه در تشریح وضعیت فعلی در گفت‌وگو با «خبرگزاری بازار» بیان کرد: بازار سهام از چندی پیش دچار اصلاحات و ریزش شده است و این مسئله به‌تبع باعث ریزش سهم‌های بنیادی و تکنیکال نیز شد.

وی افزود: وضعیت صورت مالی سهم‌های بنیادی که در گزارشات فصلی ارائه می‌شود و شامل سود و وضعیت فروش است، بسیار مناسب بوده و بازدهی بسیار مطلوبی داشته‌اند. اما متأسفانه در ریزش‌های اخیر این موارد دیده نشد و به‌اصطلاح، تر و خشک باهم سوخت.

سیفی ادامه داد که متأسفانه بازار فعلی چه ازنظر بنیادی و چه تکنیکال تحلیل‌پذیر نیست. چراکه این روزها بحث سود ناخالص و سود هر سهم یا P/E  که در صورت‌های مالی و گزارش ۹ ماهه مشاهده می‌کنیم، به‌علاوه وضعیت سال جاری و سال جدید آن‌ها اصلاً در خریدوفروش‌ها دیده نمی‌شوند.

این تحلیلگر تأکید کرد: در کل سهم‌های بنیادی در بازار بورس و فرا بورس سهم‌های کم ریسک تری هستند. سرمایه‌گذاران در این روزها باید بیشتر سهم‌ها را ازلحاظ بنیادی بررسی کنند. درواقع باید بعضی سهم‌ها که در گروه‌های پالایشی، غذایی، سیمانی و خودرویی هستند را  دقیق بررسی کنند و ببینند که کدام‌یک از آن‌ها ازلحاظ بنیادی دارای برنامه‌ریزی‌های منظم و سودآوری‌های خوبی است.

او ابراز کرد: نکته حائز اهمیت این است که انتخابات آمریکا تبعاتی بر بازار سرمایه داشته و خواهد داشت ... اما روند بازار ما راه جدایی از این روند دارد چراکه مدت طولانی است که در شرایط تحریم هستیم و بازار سرمایه تا حدودی راه خود را از این موضوعات جدا کرده است.

سیفی بابیان اینکه در این مدت بازارهای ارز، خودرو و طلا رشد و روند صعودی بالایی داشته‌اند، معتقد است که اکنون می‌توان گفت بازار سرمایه جایی است که فرصت رشد و صعود بالایی خواهد داشت. زیرا به نسبت بازارهای موازی خود رشد قابل‌توجهی نداشته است.

تصمیمات نا به‌جا در زمان‌های نامناسب؛ علت زیرش سهم‌های ارزنده و بنیادی
کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: موضوع دیگری که بسیار مهم است تصمیمات نا به‌جا در زمان‌های نامناسب است که باعث شد سهم‌های ارزنده نیز ریزش داشته باشند و به نسبت ارزش ذاتی خودشان نیز پایین‌تر بیایند. بنابراین دولتمردان باید تصمیمات درستی اتخاذ کنند تا بتوانند روند بازار سرمایه را جدا از این مؤلفه‌ها جا کنند. زیرا دولت خودش مردم را به حضور در بازار بورس تشویق کرد.

وی یادآور شد که در همین میان برخی اساتید بورس نیز مطرح کردند بازار سرمایه بیش‌ازحد رشد کرده است و این رشد دچار نوسانات خواهد شد و در همین شرایط افراد جدیدی وارد بازار بورس شدند که تجربه و دانش کافی را نداشتند و همین مسائل باعث اصلاح بازار شد.

سیفی اضافه کرد: عده دیگری با توجه به تمام این اتفاقات و پیش‌خور کردن نتایج انتخابات، برای ارزش ذاتی بسیاری از سهم‌ها که در واقعیت ارزنده نبودند روند رشد بسیار بالایی را در نظر گرفتند و بعضاً برخی شرکت‌هایی که به ورشکسته بودند و سهم‌هایشان ارزش ذاتی واقعی نداشتند که قابل معامله باشند یا رشد بالایی داشته باشند در این میان سرمایه‌هایی هنگفتی را به دست آوردند.

قیمت جهانی فملی رو به بالا و ارزنده است
تحلیلگر بنیادی بازار سرمایه بابیان اینکه برخی سهم‌ها مانند فملی ازلحاظ قیمت جهانی رو به بالا هستند، تأکید کرد که به‌راحتی می‌توان گفت این سهم بسیار ارزنده است. سهم‌هایی نیز همچون فولاد مبارکه و یا فولاد کاوه و موارد دیگر ازاین‌دست، در بازار وجود دارند که رشدی نداشته و به‌اصطلاح از بازار عقب‌افتاده‌اند.

سیفی یکی از دلایل ریزش شدید شاخص را حمایت دولت از سهم‌های شاخص ساز دانست و یادآور شد که متأسفانه در این مدت دولت تنها از سهم‌های شاخص ساز حمایت کرد و باعث شد شاخص روند صعودی به خود بگیرد و به‌تبع سهم‌های کوچک هیچ حمایتی نشدند و سهم‌های کوچک درروند رشد شاخص جا ماندند و رشد آن‌چنانی به خود ندیدند. از طرفی مردم هم نتوانستند در سهم‌های شاخص ساز که هرروز روند صعودی داشتند ورود کنند. به همین جهت به سایر سهم‌ها ورود کردند و به دلیل عدم دانش کافی تصور می‌کردند که این سهم‌ها نیز مانند سهام شاخص ساز رشد خوبی خواهند داشت. همین موضوع موجب شد تا سرمایه‌گذاری در سهم‌های کوچک صورت گیرد.

وی عنوان کرد: از همین رو بعد از ریزش شاخص ضرر هنگفتی به سهامداران سهم‌های کوچک وارد شد و سرمایه خود را از دست دادند. این افراد که بنا به دعوت دولت به بورس، سرمایه اندک خود در زندگی روزمره و معیشت را وارد بازار سرمایه کرده بودند موردحمایت دولت قرار نگرفتند و این مسئله موجب شد که سهامشان ریزش و سرمایه‌هایشان از دست برود.

کدام سهم‌ها بنیادی و ارزشمند هستند؟ / بازار راه خود را جدا خواهد کرد و سهم‌های بنیادی به روند صعودی برمی‌گردند
این کارشناس می‌گوید که امروز در بازار سهم‌های بنیادی زیادی داریم. به‌طور مثال: اخابر، فملی، فولاد، شاراک و ویتانا سهم‌های بسیار ارزنده‌ای هستند که بنیاد قوی دارند. در گروه حمل‌ونقل نیز سهمی مانند حکشتی ارزش خوبی دارد. اما متأسفانه این روزها از طرف بازیگردان سهم هیچ حمایتی نمی‌شود گرچه این سهم بنیاد خوبی دارد و ارزنده است. در گروه بانکی‌ها نیز وبلمت سهم بنیادی خوبی است و در گروه سیمانی‌ها نیز می‌توان ستران را نام ببرد.

سیفی اظهار کرد که به‌هرحال بازار راه خود را جدا خواهد کرد و این سهم‌ها بازمی‌گردند و روند صعودی به خود می‌گیرند. سرمایه‌گذاران باید صبور و نگاهشان به بازار سرمایه بلندمدت باشد.

او عنوان کرد که در ابتدا باید گفت که تحلیل بنیادی در راستای شناسایی سهم بنیادی در سطح یک شرکت شامل تحلیل عوامل مالی ازجمله سودآوری شرکت برای تعیین ارزش ذاتی است. این متغیرها شامل فروش، استهلاک، حاشیه سود، منابع مالی، نرخ مالیات، گردش دارایی‌ها است.

تحلیلگر بازار سرمایه می‌گوید: قدم بعدی در راستای شناسایی سهم بنیادی، می‌تواند شامل سنجش جایگاه رقابتی شرکت در صنعت مربوطه، سطح تکنولوژی، کیفیت مدیریت، رقابت خارجی و مواردی ازاین‌دست باشد. در نظر داشته باشید که تعدادی از این عوامل تحت کنترل خود شرکت است که باید در انتخاب سهم بنیادی موردتوجه قرار گیرد.

وی ضمن اشاره به حائز اهمیت‌ترین شاخص‌ها تأکید کرد: نرخ تورم، میزان رشد تولید ناخالص داخلی، نرخ بیکاری، تغییرات در میزان عرضه و تقاضای پول و … مهم‌ترین شاخص‌ها هستند. در ضمن ارزیابی قسمت‌های مختلف اقتصادی با توجه به شاخصه‌هایی مانند؛ سهم هر بخش در تولید ناخالص داخلی و میزان رشد اقتصادی، فرصت‌های رشد و سرمایه‌گذاری موجود، فضای کسب‌وکار رقابتی و میزان حساسیت صنعت به سیاست‌های داخلی و خارجی، صورت می‌پذیرد و درنهایت باید به بررسی عوامل مختص شرکت منجر شود.

سیفی اظهار کرد: سرمایه‌گذاران می‌بایست به‌سلامت مالی شرکت و کیفیت سود گزارش‌شده آن توجه داشته باشند و باید گفت که خرید سهام حتماً تحت عوامل تکنیکال نیست. بلکه باید عوامل بنیادی بیان‌شده را نیز در راستای خریدی بهتر در نظر داشت. این عوامل بنیادی تعیین‌کننده ارزش ذاتی یک شرکت خواهند بود. بنابراین سهامداران باید با توجه به وضعیت شرکت ارزش آن را تخمین بزنند و با این کار می‌توانند به آینده سهام آن شرکت امیدوار باشند تا سهام آن‌ها بتواند در شرایط بد بازار قیمت و ارزش ذاتی خود را حفظ نماید.

چه کسی مقصر اصلی نابسامانی بورس تهران است؟
وی در تشریح این سؤال می‌گوید که بسیاری از علاقه‌مندان سیاسی و اقتصادی با وعده‌ها و دعوت شخص رئیس‌جمهور به بورس تهران وارد شدند و به‌جرئت می‌توان گفت که دولت یازدهم بورس تهران را در بهترین وضعیت خود در سال ۹۲ تحویل گرفت. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که دولت نه‌تنها با بی‌تدبیری باعث از دست رفتن اعتماد سهامداران شد، بلکه میزان نارضایتی سهامداران به‌شدت افزایش‌یافته است. آنچه عملاً در بازار سرمایه رخ داد سوءاستفاده از حضور و اعتماد مردم و سهامداران حقیقی در ورود به این بازار بود.

فعال بازار سرمایه کاهش شاخص‌ها و ارزش معاملات را حکایت از بهره‌برداری برخی جریانات از این بازار و سوءاستفاده از اعتماد مردم به آن می‌داند و می‌گوید: متأسفانه هیچ‌کس پاسخگوی این وضعیت نیست!

او ابراز کرد: واقعاً باید حق داد که تحلیلگران بورسی سرگیجه بگیرند. زیرا بورس فعلی شبیه هیچ‌ دوره‌ای نیست. جذابیت سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه در حال حاضر به دلیل وجود ابهامات زیاد و وضع نابسامان بازار سرمایه، از بین رفته و به همین دلیل این حجم نقدینگی از بورس خارج‌شده است. بنابراین بیشتر کسانی که موفق به‌نقد کردن دارایی خود در بازار سرمایه می‌شوند، به نحوی سرمایه خود را به بخش های کم ریسک و پر بازده انتقال می‌دهند.

تحلیلگر بازار سهام ادامه داد که تصمیم سئوال بر انگیز مدیران بازار در خصوص نحوه انجام معاملات این بازار که به کاهش جذابیت آن و در نتیجه محدود شدن معاملات در آن می انجامد با واکنش هیجانی و فرارگونه معامله گران رو به رو شد.

سیفی اظهار می‌کند: اینجاست که مَثَل "در و تخته با هم جور می‌شود" مصداق پیدا می‌کند. اطمینان بخشی و ایجاد ثبات و شفافیت جهت فراهم کردن امکان تصمیم گیری فعالان هر بازار ساختار یافته، از وظایف اصلی و دلایل وجودی مدیران است اما تمام این وظایف در تصمیمات اخیر یکجا قربانی شد.

او افزود: در شرایطی که اعتماد مردم از بازار بورس ساقط شد،  بهتر است دولتمردان به فکر چاره ای برای از بین نرفتن سرمایه های مردم باشند که بدون زیرساخت های لازم و بدون دانش کافی مردم را به بورس دعوت کرده اند. زیرا موج جدید اصلاحات در بلندمدت اثر زیان‌باری برجای خواهد گذاشت.

این کارشناس تأکید کرد که وضعیت نابسامان و آشفته معاملات موضوع عیانیست که در یادداشت های پیشین نیز به آن اشاره کرده ام. اما آیا علاج یک بیماری سر به نیست کردن بیمار است؟ ایراد بزرگ بازار اصلی که حاکی از طفولیت بازار در کشور یا نگاه این چنینی مسئولان به بازار است. در هر صورت واشکافی تمام ابعاد این تصمیم در حوصله این گفتگو نیست. اما می‌تواند گویای زوایای مختلفی از نحوه مدیریت بازار سرمایه در ایران باشد.

وی می‌گوید که این گونه دست اندازی دولت به منابع شرکت‌هایی که سهام آن در دست عموم است، بسیار جای سؤال است.  گرچه ذات بازار سرمایه نوسان است، اما تغییرات قیمتی آغاز شده از مرداد تاکنون فراتر از نوسان بوده است.

مسئولانی که مردم را به بورس دعوت کرده اند، بهتر است به فکر چاره باشند
سیفی ادامه داد: نکته اساسی این است که ممکن است هم اکنون سرمایه‌گذارانی را داشته باشیم  که چنین تجربه ای را نداشته‌اند و از زمان ورودشان به بازار سرمایه تا به امروز صرفا شاهد رشد مستمر بازار بوده اند. طبیعتا این مسئله با ذات بازار سرمایه در تضاد است. زیرا بازار سرمایه در حقیقت بازاری است که متاثر از شرایط شرکت ها، صنایع، و کلیت بازار است.

تحلیلگر بازار سهام ابراز کرد: با این حال تجربه نشان داده بازار در میان مدت و بلندمدت فرصت هایی را ایجاد می‌کند که منجر به بازدهی می‌شود و طبیعتا سرمایه‌گذارانی در این بازار برنده خواهند بود که تمایلی به ماندن، صبر و تحلیل بیشتری داشتند. درنتیجه به سرمایه‌گذاران توصیه می‌شود که نگاه و برنامه خود را میان مدت تر و بلندمدت تر کنند.

وی خطاب به سرمایه‌گذاران گفت که موقعیت فعلی بازار این اجازه را می دهد تا بتوانید سبدهای نامطلوب خود را با سبدهای بهتر چینش و منتظر باشند در میان مدت ریسک های عمومی بازار از بین برود. اینگونه انتخابی بهینه خواهند داشت و تحلیل های به موقع موجب پاداش در آتیه خواهد شد.

کدام شرکت های بورسی رشد بهتری خواهند داشت؟
با توجه به شرایط اقتصادی، سیاسی و… کشور پیش‌بینی می‌کنم شرکت‌های سرمایه‌گذاری محور و کالاهای اساسی رشد مناسب‌تری داشته باشند. همچنین، هلدینگ‌های گروه‌های مختلف بازار به دلیل رشد مناسب زیرمجموعه‌هایشان و بالا رفتن NAV آن‌ها، پتانسیل مناسبی جهت رشد خواهند داشت.

او به سهامداران بازار گفت که پیشنهاد می‌کنم در شرکت‌های نقد شونده که دارای حجم معاملات مناسبی هستند، سرمایه‌گذاری کنید تا ریسک معاملات شما کاهش یابد.

سیفی در انتها یادآور شد برای اینکه سرمایه‌گذاری موفقی در بورس داشته باشیم، نیاز است تا استراتژی خوب و مناسبی را در پیش بگیریم. در استراتژی های مناسب، معامله گر به سمت سهام هایی جذب می‌شود که ازلحاظ بنیادی بسیار قوی باشند و پایه و اساس شرکت سودده و در برابر ناملایمات بازار مقاوم باشد.