گام بزرگ چین برای ریشه کنی فقر/ آیا پکن موفق می‌شود؟

بازار؛ گروه بین الملل: مرکز بررسی های راهبردی و بین المللی در اکتبر – نوامبر ۲۰۲۰ مقاله ای با عنوان «آیا چین موفق به ریشه کنی فقر می شود؟» منتشر نموده است. در این مقاله آمده است سهم خیره کننده چین در کاهش نرخ رشد فقر جهانی به جمعیت بالای این کشور وابستگی مستقیم دارد. ترجمه مقاله در ادامه می آید.

به عنوان بخشی از یک طرح بزرگ تر، حزب کمونیست چین اهداف بی سابقه ای را برای ریشه کنی فقر در چین تا انتهای سال ۲۰۲۰ در نظر گرفته است زیرا صدها میلیون نفر در چین همچنان با درآمد پایین و استانداردهای ضعیف زندگی دست به گریبان اند. هرچند فقر یک موضوع چند سویه ای است، اما بیشتر با سطح درآمد ارزیابی می شود. در حال حاضر، خط شدید فقر بین المللی ۱.۹۰ دلار در روز است. نرخ فقر جهانی به شکلی چشمگیر از سال ۱۹۹۰ کاهش یافته است. بیش از ۶۰ درصد از این کاهش مدیون تلاش های چین است. دهه ها رشد شتابان اقتصادی، ۷۴۸.۵ میلیون نفر را از فقر شدید رهایی بخشید و نرخ فقر کشور را از ۶۶.۳ درصد به تنها ۰.۳ درصد رساند.

سهم خیره کننده چین در کاهش نرخ رشد فقر جهانی به جمعیت بالای این کشور وابستگی مستقیم دارد. دیگر کشورهایی با کاهش نرخ رشد مشابه با چین سهم بسیار اندکی در کاهش نرخ فقر جهانی داشتند. علاوه بر خط فقر ۱.۹ دلاری، بانک جهانی استفاده از خط فقر ۳.۲ دلار و ۵.۵ دلار در هر روز را نیز به عنوان پایه ای برای ارزیابی فقر در کشورهای با درآمد متوسط و بالا پیشنهاد می کند. مقایسه پیشرفت ها در بین این سه خط فقر بین المللی درک روشن تری از تلاش کشورها در کاهش نرخ فقر جهانی می دهد.

وقتی خط فقر ۵.۵ دلاری برای چین به عنوان یک کشور با درآمد متوسط به بالا اعمال می شود، ۱۷ درصد از جمعیت کشور(۲۳۷ میلیون نفر) هنوز هم در سال ۲۰۱۸ در فقر زندگی می کنند. در آن سال، نرخ خط فقر ۸.۵ درصدی ترکیه نصف چین و ایران ۱۵ درصد بود. با این حال، چین هنوز هم از برخی کشورها مانند برزیل با ۱۹.۸ درصد و مکزیک با ۲۲.۷ درصد بهتر ظاهر شد.

البته در همان سال نرخ فقر روستایی چین پنج برابر نرخ فقر شهری بود. خط فقر روستایی چین به طور قابل ملاحظه ای بالاتر از خط فقر شدید جهانی(۱.۹ دلار در هر روز) است و در سال های اخیر تمایل به کاهش داشته است.  کاهش فقر از مدت هاست که از اولویت های اصلی حزب کمونیست چین به شمار می رود. دولت شی جی پینگ اهداف خیره کننده ای برای آن ترسیم کرده است. با این حال سوالاتی پیرامون پایداری برنامه های دولت وجود دارد.

فقط در دو دهه گذشته درآمد ناخالص ملی سرانه چین بیش از ده برابر افزایش یافته است و از ۹۴۰ دلار در سال ۲۰۰۰ به ۱۰۴۱۰ دلار در سال ۲۰۱۹ رسید. با این حال، رشد اقتصادی بسیار ناهموار و بیشتر در مناطق شهری متمرکز  است. دولت چین با هدف کاهش فقر روستایی اقداماتی برای پر کردن این شکاف آغاز کرد.

در سال ۱۹۸۶، دولت با ایجاد یک دفتر شورای دولتی برای شناسایی شهرستاهای فقیر، یک خط فقر ملی را معرفی و بودجه ویژه ای برای کاهش فقر اختصاص داد. پس از هفت سال، ۸۰ میلیون نفر از فقر خارج شدند. مقامات مرکزی ساز و کار همکارانه ای را خلق کردند که به مناطق ساحلی شهرنشین تر اجازه می داد تا از مناطق غربی فقیرتر پشتیبانی کنند.

حذف هزینه های دانش آموزان مناطق روستایی از دیگر اقدامات بود. چین همچنین برنامه dibao را گسترش داد که یک برنامه انتقال پول نقد بدون قید و شرط برای فقیرترین مردمان چین بود. رهبران چینی همچنین متعهد شدند در سالگرد صد سالگی حزب کمونیست در سال ۲۰۲۱، دو نگرانی اصلی، غذای ناکافی و لباس نامناسب را از بین ببرند و سه ضمانت را فراهم آورند: دسترسی به مراقبت های بهداشتی، آموزش و مسکن.

تا سال ۲۰۱۴، مقامات چین ۸۹.۶ میلیون نفر فقیر، ۲۹.۵ میلیون خانواده فقیر و ۱۲۸۰۰۰ روستای فقیر را شناسایی کردند. بودجه سالانه برای کاهش فقر نیز دو برابر و به ۱۲۶.۱ میلیارد رنمینبی در سال ۲۰۱۹ رسید.

یک انتقاد بر برنامه های چین بر پوشش سراسری دیبائوست. بودجه دیبائو از دولت مرکزی است اما مقامات محلی شیوه خرج آن را مشخص می کنند. بنابراین فساد مالی در اینجا گریز ناپذیر است. همچنین ارزش پرداختی این برنامه چندان قابل ملاحظه نیست. بی انگیزگی برای کار و تلاش از پیامدهای این برنامه است. بدین ترتیب بدون راه حل های پایدارتر، چین آسیب پذیرترین شهروندانش را به فقر سخت دچار می کند.

یکی از مهم ترین چالش های پیش روی چین شکاف توسعه ای بین مناطق روستایی در غرب و مناطق شهری در شرق این کشور است. شکاف توسعه بر کیفیت زندگی بسیار کارساز است. ممکن است نرخ ابتلا به سرطان حتی در مناطق شهری بیشتر از مناطق روستایی باشد اما میزان مرگ و میر در مناطق روستایی بی تردید بالاتر از مناطق شهری است. به علاوه، حدود ۴۳.۸ درصد از نیروی کار چین در سال ۲۰۱۸ دستخوش کار آسیب پذیر قرار داشتند که این رقم در مقایسه با هند(۷۶.۷ درصد) بسیار پایین ترست اما نسبت به سایر کشورهای گروه بریکس، بالاست.

برآورد می شود که ویروس کرونا جمعیت آسیب پذیر چین که بسیاری از آنها کارگران مهاجر هستند را به سختی انداخته است. فقط در یک ماه قرنطینه، تقریبا ۱۰۰ میلیارد دلار از حقوق کارگران مهاجر روستایی از دست رفته است. در اوج انتشار ویروس در فوریه ۲۰۲۰، نرخ بیکاری رسمی این کشور به ۶.۲ درصد رسید. این رقم بدون شمار نرخ بیکاری کارگران روستایی است.

در می ۲۰۲۰، نخست وزیر چین گزارش کار سالانه دولت را ارائه کرد. در این گزارش آمده بود که دولت قصد دارد به کارگران مهاجر خدمات شغلی برابر در شهری که کار می کنند ارائه دهد. همچنین کارگران با درآمد پایین می توانند هزینه های بیمه اجتماعی را پس بیندازند.

راه بندهای بسیاری همچنان پیش پای دولت چین است. رشد اقتصادی شتابان و پایدار برای سال ها عامل اصلی کاهش فقر در چین بوده است. با کاهش رشد اقتصادی سرعت کاهش فقر نیز کاهش یافته است. به این ترتیب تبدیل چین به یک کشور پیشرفته، توانگر و نیرومند دست نیافتنی می شود.