بازار؛ گروه ایران: کشور ما دارای یک برنامه بیست ساله به اسم سند چشم انداز۲۰ ساله جمهوری اسلامی ایران است و بر این اساس، برنامه های پنجساله توسعه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی تهیه، تصویب و اجرایی می شود. قاعدتاً در گام بعد، باید برنامه پنجساله توسعه شامل ۵ برنامه یک ساله هم باشد تا اقدامات کوتاه مدت، در مسیر تحقق اهداف بلند مدت و برنامه بلند مدت ۲۰ ساله باشد.
در حال حاضر، به بودجه سالیانه کشور که همان برنامه یک ساله کشور است، انتقادات زیادی وارد شده و می شود. در گفت و گوی «بازار» با دکتر مهدی پازوکی، اقتصاددان و کارشناس بودجه، وضعیت بغرنج بودجه های تهیه شده فعلی و موضوع ساختار اصلاح بودجه بررسی شده است. در این گفت و گو دکتر پازوکی مشکلات بودجه کشور را بیشتر از نگاه دولتی به عملکرد مجلس بررسی کرده است با این حال بر حسب ضرورت، نکاتی هم راجع به نرخ دلار، شفافیت اقتصادی و سرکوب نرخ ارز بیان شده است. گفت و گوی ما را با این کارشناس بودجه می خوانید.
وقتی منابع درآمدی ناشی از صادرات نفت تحقق پیدا نمی کند نباید پروژه جدید شروع شود. سوال من این است که مجلس بر اساس چه چیزی لایحه بودجه سال ۱۳۹۹ را حدود ۲۵ درصد افزایش داد
*بودجه برنامه یک ساله کشور است. در وضعیت فعلی لایحه ای که تنظیم می شود و در مجلس به قانون تبدیل می شود حالت برنامه بودن را ندارد. با توجه به این که جنابعالی سابقه حضور در سازمان برنامه و بودجه داشته اید، به نظر شما چرا چنین وضعی به وجود آمده؟
بودجه برنامه یک ساله دولت است. بودجه هر سال، یک بُرش از برنامه است یعنی بودجه، بدون برنامه نمی شود. برنامه یعنی این که مثلاً ما می گوییم در سال ۱۴۰۰ قرار است که تعداد دانش آموزان که واجب التعلیم هستند از این عدد به این عدد برسد و برای این موضوع، به فلان مقدار اعتبار نیاز داریم، فلان تعداد معلم می خواهیم و امکانات آموزشی می خواهیم.
*به عنوان کارشناس، شما از وضعیتی که بودجه کشور دارد راضی هستید و رضایت دارید؟
رضایت یک بحث دیگر است. در سال های گذشته، بنا به دلایلی دولت بزرگ شده. لایحه بودجه سال ۱۳۹۹ که دولت به مجلس تقدیم کرد در حد ۴۸۵ هزار میلیارد تومان بود ولی مجلس آن را افزایش داد و حدود ۲۵ درصد آن را افزایش داد. این کاری بود که مجلس انجام داد و تبدیل به قانون شد.
سوال این است که می شود بودجه را بهتر از وضع فعلی تهیه کرد؟ به نظر من، بله ولی به شرط این که سایر قوا با دولت همکاری کنند. قوه مجریه به تنهایی نمی تواند این کار را انجام بدهد. لایحه بودجه ای که قوه مجریه به مجلس می دهد، با آن چیزی که مجلس تصویب می کند، با هم تفاوت دارند. در سال ۱۳۹۸ یعنی در زمان بررسی لایحه بودجه، مجلس رقمی بالغ بر ۵۰ هزار میلیارد تومان به بودجه دولت اضافه کرد.
*در صحبتی که ما با برخی از نمایندگان مجلس داشتیم گفتند چون لایحه بودجه تقدیمی دولت، غیر شفاف بوده، ما عددهای آن را به طور شفاف در بودجه آوردیم.
چه چیزی غیر شفاف بوده است؟ اتفاقاً لایحه مشخص است.
چون نمایندگان مجلس نمی توانستند به طور قانونی، پروژه جدید اضافه کنند، نمایندگان عناوین پروژه ها را تغییر داده اند. برای مثال، عنوان پروژه، دو خطه کردن راه آهن تهران و اصفهان بوده ولی آن را به تهران- اصفهان و اهواز تبدیل کرده اند. وقتی که اسم اهواز آمده در حد ۱۰۰۰ میلیارد تومان، برای دولت بار مالی به وجود آورده است
*دولت رقمی را برای برداشت از صندوق توسعه ارزی اعلام کرده تا در بودجه استفاده کند ولی مبلغ مورد استفاده در سر جمع اعداد لایحه بودجه نیامده و نمایندگان، این عدد را شفاف سازی کرده اند و جزو ارقام بودجه قرار گرفته. در نتیجه سقف بودجه افزایش پیدا کرده است.
نظارت کردن بر عملکرد دولت، وظیفه مجلس است. اگر دولت، از چیزی که قانون است تخطی کرده، این مجلس است که باید دولت را مورد سوال قرار بدهد. اساساً یکی از وظایف مجلس، نظارت است و یک وظیفه دیگر، تصویب بودجه است.
الان مشکل ما این نیست و مشکل ما این است که ما به اندازه ۵۰ هزار میلیارد تومان بودجه عمرانی داشته باشیم ولی طرح های عمرانی جدید شروع شده. بخشی از این مساله به نمایندگان مجلس برمی گردد. نمایندگان مجلس، طرح هایی را به دولت تحمیل کرده اند. شما اگر لایحه بودجه را ببینید با آن چیزی که قانون شده، فرق می کند و تعداد زیادی پروژه اضافه شده.
چون نمایندگان مجلس نمی توانستند به طور قانونی، پروژه جدید اضافه کنند، نمایندگان عناوین پروژه ها را تغییر داده اند. برای مثال، عنوان پروژه، دو خطه کردن راه آهن تهران و اصفهان بوده ولی آن را به تهران- اصفهان و اهواز تبدیل کرده اند. وقتی که اسم اهواز آمده در حد ۱۰۰۰ میلیارد تومان، برای دولت بار مالی به وجود آورده است.
*لایحه بودجه وقتی به مجلس تقدیم می شود این لایحه رسیدگی و تصویب می شود یعنی قانون اساسی کشور ما، این حق برای مجلس قائل شده و مجلس آن را بررسی می کند.
بله ولی مجلس باید منابع درآمدی را هم در نظر بگیرد. تحریم های نفتی از سال ۱۳۹۸ شروع شد و مجلس از این موضوع خبر داشته است. در شش ماهه اول سال ۱۳۹۹، درآمدهای نفتی که در قانون بودجه تصویب شده، تحقق پیدا نکرده است. به نظر من، الان اقتصاد ما در گرو سیاست است. وقتی منابع درآمدی ناشی از صادرات نفت تحقق پیدا نمی کند نباید پروژه جدید شروع شود. سوال من این است که مجلس بر اساس چه چیزی لایحه بودجه سال ۱۳۹۹ را حدود ۲۵ درصد افزایش داد؟
مجلس، قناعت و صرفه جویی را از خودش شروع کند. الان مجلس، ساختمان های جدیدی را در دست احداث دارد و آهسته آهسته در مسیر میدان بهارستان و میدان شهدا، همین ساختمان های متعلق به مجلس ساخته می شود. سال های زیادی است که مجلس، بودجه عمرانی دارد
*یکی از دلایل همین است که نمایندگان مجلس می گویند ارقام لایحه بودجه شفاف سازی شده.
در لایحه بودجه چه چیزی شفاف نبوده که شفاف سازی شده؟
*دولت برداشت از صندوق توسعه ملی را در بودجه به صورت کلی آورده ولی نمایندگان معادل ریالی را در ارقام بودجه آورده اند و ارقام بودجه افزایش پیدا کرده است.
این که بودجه باید شفاف باشد، من به شدت طرفدار آن هستم ولی مشکل ما اینها نیست. مشکل ما این است که به دلیل مصوبه های مجلس، دولت به شدت بزرگ شده. الان در برخی شهرستانها که بروید، دانشگاه دولتی دارد ولی مدرسه استاندارد ندارند. تاسیس دانشگاه در شهرهای مختلف، به معنای پیشرفت علم نیست و این به معنای کارخانه مدرک سازی است. الان تعداد دانشگاه های دولتی ایران، بیش از دانشگاه های کشورهای اروپایی است. در حالی که دانشگاه های اروپایی، دانشجوی خارجی پذیرش می کنند ولی ما دانشجوی خارجی هم نداریم.
برای مثال در انگلستان، دانشگاه ها سالانه میلیاردها دلار برای دولت درآمد ارزی دارند، اما دانشگاه های ما این طور نیستند و دانشجویی که به ما دلار بدهد تقریباً صفر است. بعضی از دانشجویانی هم که در دانشگاه ایران تحصیل می کنند از کشورهای در حال توسعه هستند. ما کشور را گران اداره می کنیم.
همین طور مجلس، قناعت و صرفه جویی را از خودش شروع کند. الان مجلس، ساختمان های جدیدی را در دست احداث دارد و آهسته آهسته در مسیر میدان بهارستان و میدان شهدا، همین ساختمان های متعلق به مجلس ساخته می شود. سال های زیادی است که مجلس، بودجه عمرانی دارد. این سوال برای من مطرح است که چه زمانی پروژه های عمرانی مجلس تمام می شود.
*با آن صحبت های اولیه و این صحبت های متأخر، معلوم نیست که بالاخره قبول دارید که بودجه سالیانه ای که ما داریم برنامه به معنای واقعی هست یعنی برنامه ریزی کند یا نه؟
بودجه کشور باید برنامه باشد و من هم مسئول اجرایی کشور نیستم. قطعاً بودجه، باید یک برنامهای باشد و یک بُرش یک ساله از برنامه پنجساله توسعه باشد. به همین دلیل است که ما برنامه پنجساله توسعه تصویب می کنیم وگرنه برای چه باید چنین برنامه داشته باشیم؟
مناسب بودن فضای کسب و کار یعنی این که باید شفافیت بر اقتصاد حاکم باشد. رئیس بانک مرکزی می گوید ۷۰ کارتن خواب، دلار مملکت را برنگرده اند. خُب، اسامی این افراد را افشا کنند و قوه قضاییه این افراد را محاکمه کند و اگر نیاز هم بود آنها را اعدام کند. مردم باید بدانند که اگر کسی فساد کند، مجازات می شود
*بر اساس سند چشم انداز ۲۰ ساله کشور، ما باید هر سال رشد اقتصادی ۸ درصد داشته باشیم. با این بودجه ها که آن هدف تحقق پیدا نمی کند. اگر بودجه دولت، بودجه درست و مناسبی باشد باید آن رشد یک سال را محقق کند.
رشد اقتصادی به فضای کسب و کار مناسب نیاز دارد. قرار نیست بودجه، رشد اقتصادی ایجاد کند. بودجه، یکی از عوامل است. برای این که رشد اقتصادی ۸ درصد به دست بیاورید باید با دنیا روابط حسنه داشته باشید و فضای کسب و کار، باید مناسب باشد. مناسب بودن فضای کسب و کار یعنی این که باید شفافیت بر اقتصاد حاکم باشد. رئیس بانک مرکزی می گوید ۷۰ کارتن خواب، دلار مملکت را برنگرده اند. خُب، اسامی این افراد را افشا کنند و قوه قضاییه این افراد را محاکمه کند و اگر نیاز هم بود آنها را اعدام کند. مردم باید بدانند که اگر کسی فساد کند، مجازات می شود.
پس یک، شفافیت است و دوم، ایجاد رقابت بین بنگاه های اقتصادی است. سوم، از بین بردن هر گونه انحصار در اقتصاد است چه انحصار دولتی و چه انحصار خصوصی و چه انحصار شرکت های خصولتی (خصوصی- دولتی).
بنابراین، برای این که به رشد اقتصادی ۸ درصد برسیم باید فضای کسب و کار مناسب باشد. الان ما به خاطر تحریم، مشکل ارزی داریم ولی در بخش عمده ای از دولت آقای احمدی نژاد، مشکل ارزی نداشتیم. چشم انداز ۲۰ ساله کشور از سال ۱۳۸۴ شروع شده و تا سال ۱۴۰۴ شمسی ادامه دارد. قرار بوده بر اساس این سند، ما قدرت اول اقتصادی منطقه شویم و این یک هدفگذاری قابل دفاع است.
بر اساس سند چشم انداز ۲۰ ساله، قرار بوده متوسط نرخ رشد اقتصادی ۸ درصد باشد ولی چرا الان که ۱۶ سال از اجرای سند چشم انداز گذشته است، نه تنها فاصله ما با کشورهای منطقه کم نشده، بلکه بیش تر شده. علت این که فاصله ما بیش تر شده و آنها موفق تر بوده اند این است که فضای مناسب برای کسب و کار وجود ندارد.
در سال های زیادی از دولت آقای احمدی نژاد، تحریم ها مانند الان نبود ولی درآمدهای ارزی کشور در آن سال ها به سمت کالاهای مصرفی رفت. وقتی شما فضای کسب و کار را نامناسب می کنید آن رشد اقتصادی هم تحقق پیدا نمی کند. خانه ها و ویلاهایی که در شهرهای ازمیر و استانبول ترکیه و در کشورهای قرقیزستان و گرجستان، خریداری شده است، به خاطر رفتن دلارهای مملکت ما به آن کشورها بوده.
قطعاً بودجه در رشد اقتصادی، تاثیر دارد ولی این طور نیست که ما هر چقدر مخارج دولت را بالا ببریم رشد اقتصادی، بیش تر شود. ما برای این که رشد اقتصادی داشته باشیم باید تولید ملی افزایش پیدا کند.
*قرار بوده که ما هر سال ۸ درصد رشد اقتصادی داشته باشیم. سهم بودجه دولت از تحقق رشد اقتصادی ۸ درصدی چقدر است و ایا باید سهمی داشته باشد یا اصلاً نباید سهمی داشته باشد؟
قطعاً بودجه در رشد اقتصادی، تاثیر دارد ولی این طور نیست که ما هر چقدر مخارج دولت را بالا ببریم رشد اقتصادی، بیش تر شود. ما برای این که رشد اقتصادی داشته باشیم باید تولید ملی افزایش پیدا کند.
رشد اقتصادی یعنی رشد تولید ناخالص ملی کشور ولی تولید ما چگونه رشد می کند؟ برای رشد تولید، باید فضای مناسب برای سرمایه گذاری در اقتصاد ایجاد شود. بخشی از این سرمایه گذاری، مربوط به سرمایه گذاری دولتی است که در بودجه می آید تحت عنوان بودجه عمرانی و تملک دارایی های سرمایه ای. این بخش، یک بخش کوچک از سرمایه گذاری مورد نیاز است و بخش عمده سرمایه گذاری، باید توسط بخش خصوصی انجام شود.
*در مورد بودجه کشور، بحث شما این است که لایحه بودجه به مجلس رفته وارقام آن افزایش پیدا کرده است. اگر بخواهیم یک لایحه مناسب توسط دولت تهیه شود، این لایحه مناسب چه خصوصیاتی باید داشته باشد؟
درآمد دولت باید از محل مالیات تامین شود. اساساً بودجه عبارت از دخل و خرج یک ساله دولت. بودجه، یک بخش مربوط به درآمد و یک بخش مربوط به مخارج هزینه ای دارد. بودجه ای، بودجه توسعه ای است که درآمد آن شفاف باشد و این درآمد از محل مالیات باشد. حقوق معلم، حقوق استاد دانشگاه، حقوق پرستار و حقوق پزشک، حقوق قاضی دادگستری و حقوق نیروهای نظامی، باید از محل مالیات ها تامین و پرداخت شود. الان در اقتصاد ما، چنین وضعی وجود ندارد. چون در این اقتصاد، هم فرار مالیاتی داریم و هم معافیت های مالیاتی داریم که متاسفانه، مجلس وضع کرده است.
یک کار در چارچوب اصلاح ساختار بودجه، این است که باید اصلاح ساختار مالیاتی و اصلاح منابع درآمدی دولتی انجام شود. در بخش مخارج بودجه هم، باید هزینه های غیر ضروری کاهش پیدا کند. الان ده ها خبرگزاری از دولت حقوق می گیرند.
*برای مثال روزنامه شهروند که متعلق به هلال احمر است، به مشکل مالی برخورد کرد. آقای نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه، چند میلیارد تومان به مسئولان این روزنامه پول داد تا مشکل مالی آن حل شد. به هر حال، این رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور است که چنین پولی را به اینجا داده و فرضاً مجلس هم تصویب نکرده است.
این کار اشتباه است. ما باید به هلال احمر پول بدهیم و برای نشریه نباید پول بدهیم.
*بالاخره منابعی که وجود دارد این طور خرج می شود.
اگر این طور است چرا نمایندگان مجلس جلو آن را نگرفته اند. نظارت بر عملکرد دولت به عهده مجلس است.
درآمد دولت باید از محل مالیات تامین شود. اساساً بودجه عبارت از دخل و خرج یک ساله دولت. بودجه، یک بخش مربوط به درآمد و یک بخش مربوط به مخارج هزینه ای دارد. بودجه ای، بودجه توسعه ای است که درآمد آن شفاف باشد و این درآمد از محل مالیات باشد
*بنا به گفته مقامات دولت آقای روحانی، این دولت در سال های اخیر برنامه ای را برای اصلاح ساختار بودجه تهیه کرده که در شورای سران قوا بررسی و تصویب شود ولی بقیه قوا، آن چیزی را که دولت تهیه کرده، قبول ندارند. لایحه بودجه سال ۱۳۹۹، سال گذشته به رغم ان که برنامه هایی در سازمان برنامه در حوزه های مختلف اهم از پایه های جدید مالیاتی و اصلاح مالیات و... را دنبال کردند در نهایت بدون اصلاح ساختاری توسط دولت به مجلس تقدیم شده بود. در دی ۱۳۹۸ آقای دکتر شیبانی، رئیس پیشین بانک مرکزی گفته بود لایحه بودجه سال ۱۳۹۹ مشکلات عدیده دارد و نگران کننده است و من هر وقت می خوانم سردرد می گیرم. به نظر شما چرا لایحه ای که دولت تهیه کرده بود تا این حد محتویات آن برای رئیس سابق بانک مرکزی نگران کننده بوده است؟
آقای شیبانی حتماً از بودجه چیزی نمی داند. بودجه، بحث درآمد و هزینه است و باید درآمد تحقق پیدا کند. ما باید فضای کسب و کار را درست کنیم. وقتی که شما با دنیا رابطه ندارید و مقررات گروه اقدام مالی (FATF) درباره پول شویی را قبول ندارید، سیستم بانکی شما با بانک های دنیا رابطه ندارد و مجبورید با بانک های به اصطلاح زیر پله ای کار کنید، آن وقتی می خواهید در منطقه، قدرت اول اقتصادی هم بشوید؟
به نظر من، امروزه مشکل اقتصاد ایران این است که اقتصاد در گرو سیاست است. البته این طور نیست که در داخل کشور هیچ مشکلی نداریم ولی اقتصاد ایران، امروزه بسته است و به خاطر همین وضع، رشد اقتصادی کشور ما منفی است. سوال این است که چرا بعد از برجام، نرخ رشد اقتصادی ما مثبت شد. در سال ۱۳۹۵ نرخ رشد اقتصادی ما مثبت و بالای ۵ درصد شد. برجام وقتی اتفاق افتاد، نرخ رشد اقتصادی روند صعودی پیدا کرد. قبل از خروج آمریکا توسط ترامپ از برجام، نرخ تورم ما یک رقمی شده بود.
*در سال ۱۳۹۵ نرخ تورم، تک رقمی شد ولی آیا واقعاً در آن سال ها نرخ دلار باید در حد ۳۵۰۰ تومان تثبیت می شد؟
من اصلاً با نرخ دستوری در اقتصاد ایران مخالف هستم. من اعتقاد دارم دلار هم یک کالا هست و قیمت آن مثل سایر کالاها، باید در بازار تعیین شود. اگر قیمت، دستوری باشد رانت ایجاد می شود و نمونه آن دلار ۴۲۰۰ تومانی است.
امروزه مشکل اقتصاد ایران این است که اقتصاد در گرو سیاست است. البته این طور نیست که در داخل کشور هیچ مشکلی نداریم ولی اقتصاد ایران، امروزه بسته است و به خاطر همین وضع، رشد اقتصادی کشور ما منفی است
*بالاخره آن تثبیت قیمت با خواست دولت اتفاق افتاد و الان با برقراری تحریم، این جهش قیمت نرخ دلار اتفاق افتاده است.
الان در تحریم هستیم و در زمان تحریم، نان و حلوا تقسیم (خیرات) نمی کنند. فرض کنید فردا صبح، آمریکا به برجام برگردد و این دیوانه [ترامپ] انتخاب نشود و آن کاندیدای دیگر انتخاب شود ولی اگر در سیستم بانکی شما، تحریم باشد و مقررات گروه ویژه مالی (FATF) را نپذیریم، هیچ بانک دسته دوم اروپایی هم حاضر نمی شود با شما همکاری کند.
*بالاخره در همان زمان که تورم تک رقمی شده بود سرکوب نرخ دلار، اجرایی می شد.
تثبیت قیمت اشتباه بوده و من به شدت با سرکوب نرخ دلار مخالف هستم. ما اگر سالانه نرخ تورم ۲۰ درصد داشته ایم، باید نرخ دلار تعدیل شود ولی اگر تعدیل نشود وقتی به شوک ارزی می خورد، یک مرتبه سه برابر می شود. این اتفاق در زمان دولت آقای احمدی نژاد هم رخ داد. اقتصاد، مجموعه ای از بازارهای مختلف است و اگر در بازار، عدم تعادل صورت بگیرد عیناً در سایر بازارها اثر دارد. بنابراین بازار ارز، بازار سرمایه، بازار کالا خدمات و بازار کار، با هم مرتبط هستند و اگر یک عدم تعادل ایجاد شود، در سایر بازارها اثر دارد.
*اگر به بحث اصلی یعنی بودجه برگردیم، آقای دکتر قالیباف رئیس مجلس به آقای روحانی نامه نوشته و گفته که لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ همراه با اصلاحات ساختاری به مجلس تقدیم شود...
من کاملاً با نامه آقای دکتر قالیباف مخالف هستم. وظیفه آقای قالیباف این است که لایحه بودجه را بررسی کند. دولت با سفارش کسی کار نمی کند. دولت، طبق قانون اساسی چند وظیفه دارد. یکی از وظایف دولت، تهیه لایحه بودجه است. دولت این لایحه را به مجلس می دهد و مجلس هم اگر دانش و سواد لازم را دارد بررسی می کند. مجلی می تواند لایحه دولت را تایید کند، می تواند به آن اضافه کند و می تواند از آن کم کند.
*به هر حال قرار بوده سران قوا نقشه راه را برای اصلاح ساختار بودجه های سال های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ تهیه و تصویب کنند و لایحه بودجه بر آن اساس تهیه شود. با این حال، سران قوا به توافق نرسیده اند و در نتیجه آن نقشه راه تصویب نشده.
در دو سال اخیر، سران قوا در مورد جزئیات نقشه راه اصلاح ساختار بودجه اختلاف نظر داشته و دارند. در وضعیت فعلی باید چه کار کرد که بودجه برای کشور مفید باشد؟
در وضعیت فعلی، اعتقاد دارم که ما باید به دنبال منافع ملی ملت ایران باشیم و ما باید سعی کنیم که سیاست در خدمت اقتصاد باشد و نه این که اقتصاد در خدمت سیاست باشد. اقتصاد ایران، امروزه بسته است. حتی بانک های چینی برای این که پول ما را حواله کنند ۲۰ درصد از ما هزینه انتقال پول می گیرند یعنی برای حواله ۱۰۰ یورو، در حدود ۲۰ یورو از ما می گیرند. من به عنوان یک اقتصاددان به شما می گویم که فضای کسب و کار برای افزایش تولید ملی که منجر به رشد اقتصادی شود، مناسب نیست. بنابراین، ما باید این فضای مناسب را برای کسب و کار ایجاد کنیم. برای این که این فضای مناسب را ایجاد کنیم باید اقداماتی انجام بدهیم از جمله این که شفافیت بر نظام اقتصادی ما حاکم باشد.
وقتی آخرین نرخ تورم ۲۷ درصد است، سال آینده مثلاً حقوق معلم ها و حقوق بازنشستگان طبق قانون باید به اندازه تورم افزایش پیدا کند. این کارها اجتناب ناپذیر است. بودجه سال ۱۴۰۰ حداقل باید به اندازه ۲۷ درصد افزایش پیدا کند
*آقای نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور در روزهای اخیر و بعد از مبتلا شدن به ویروس کرونا، در یک لایو اینستاگرامی گفته اند که برای بودجه سال ۱۴۰۰ سیاست های مالی، انبساطی خواهد بود. با توجه به این که ما در بودجه سال ۱۳۹۹ کسری بودجه بزرگی داریم، آیا بودجه سال ۱۴۰۰ باید انبساطی باشد؟
تهیه بودجه سال آینده بستگی به میزان تورم دارد.
*مرکز آمار ایران، نرخ تورم مهر ۱۳۹۹ را ۲۷ درصد اعلام کرده است.
وقتی آخرین نرخ تورم ۲۷ درصد است، سال آینده مثلاً حقوق معلم ها و حقوق بازنشستگان طبق قانون باید به اندازه تورم افزایش پیدا کند. این کارها اجتناب ناپذیر است. بودجه سال ۱۴۰۰ حداقل باید به اندازه ۲۷ درصد افزایش پیدا کند. در لایحه بودجه سال ۱۳۹۹، دولت حقوق ها را به اندازه ۸ درصد افزایش داده بود ولی متاسفانه مجلس، ۲۰ درصد بالا برد.
اجتناب ناپذیر است که بودجه افزایش پیدا می کند ولی تا جایی که امکان دارد باید جلو هزینه های غیر ضروری را بگیریم.
نظر شما