بازار؛ گروه انرژی: بعد از تولید برق از باد، آب و خورشید حالا نوبت به تولید انرژی از گرمای زمین رسیده است. آنگونه که محسن طرز طلب مدیر عامل شرکت برق حرارتی به بازار گفته اولین نیروگاه زمین گرمایی به ظرفیت ۵ مگاوات امسال در مشکین شهر به بهره برداری می‌رسد. نیروگاهی که گفته می‌شود تا کنون ۱۸۰ میلیارد تومان هزینه برده و برای تکمیل آن ۱۰۰ میلیارد تومان دیگر هم اعتبار نیاز است. به گفته مجری طرح نیروگاه‌های زمین گرمایی، تولید هر کیلو وات برق از گرمای زمین حدود ۴ هزار دلار هزینه می‌تراشد که نیمی از آن مربوط به هزینه های حفاری است.
بسیاری از فعالین صنعت برق بر این باورند که سرمایه اولیه احداث و راه اندازی این نیروگاه بسیار بالاست، در کشوری همچون ایران با ظرفیت بالای انرژی‌های خورشیدی توجیه اقتصادی ندارد. با این وجود «سهیل پرخیال» مجری این طرح به بازار میگوید: مدت زمان بازگشت سرمایه در نیروگاه‌های زمین گرمایی بسیار کمتر از سایر نیروگاه‌هاست. به گفته او، در نیروگاه‌های زمین گرمایی امکان تولید برق به صورت ۲۴ ساعته وجود دارد. به همین دلیل تولید برق در این نیروگاه‌ها معادل با تولیدیک نیروگاه ۲۵ مگاوات خورشیدی و ۲۰ مگاوات بادی است. به همین دلیل مدت زمان برگشت سرمایه در این نیروگاه‌ها تنها در صورت استفاده از برق آن حدود ۸ سال تخمین زده می‌شود. البته چنانچه از گرمای تولیدی در این نیروگاه‌ها در صنایع مختلف و مراکز خدمات توریستی و رفاهی و گرمای ساختمان‌ها و غیره استفاده شود، مدت زمان بازگشت سرمایه در نیروگاه زمین گرمایی به کمتر از ۶ سال می‌رسد.
افتتاح اولین نیروگاه زمین گرمایی در اسفند امسال
بر اساس آنچه اعلام شده قرار است که اولین نیروگاه زمین گرمایی در کشور در اسفند امسال به بهره برداری برسد. البته این اولین بار نیست که چنین وعده ای از طرف مسئولان وزارت نیرو داده می‌شود و در سال‌های گذشته زمان بهره برداری از این نیروگاه بارها و بارها به تعویق افتاده است. پر خیال البته میگوید که به دنبال بومی سازی دانش احداث این نیروگاه بوده و همین مساله سرعت پیشروی کار را کند کرده است. او همچنین گفته که هدف ما از احداث این نیروگاه تنها تولید برق نیست. بلکه ما به دنبال بررسی رفتار مخزن بر اثر جریان برداشت هستیم. تا بتوانیم اطلاعات مخزنی خود را کامل کنیم.
پرخیال البته سختی استخراج انرژی از زمین را دلیل دیگر کندی پیشروی این طرح می‌داند. به گفته مجری پروژه نیروگاه‌های زمین گرمایی، استخراج انرژی زمین گرمایی همانند استخراج نفت از زمین بوده و در واقع باید اکتشافات مربوط به مخازن آب‌های داغ صورت بگیرد.
او میگوید: برای رسیدن به این انرژی گاهی تا ۳ هزار متر حفاری صورت می‌گیرد. البته باید توجه داشت که تکنولوژی مربوط به اکتشافات زمین گرمایی با نفت بسیار متفاوت بوده و نمی تواند به صرف اینکه تجربه طولانی در حفاری‌های نفتی دارد، انتظار پیشروی کار با سرعت بالا را در آن داشت.
به گفته پر خیال، تکنولوژی مربوط به حفاری نفت در کشور وجود دارد اما از این تکنولوژی نمی‌توان در اکتشافات زمین گرمایی استفاده کرد. چرا که حفاری نفت معمولا در محیط رسوبی انجام می‌شود در حالی در زمین گرمایی حفاری‌ها در محیط آتش فشانی است. بنابراین دما در حفاری‌های مربوط به نیروگاه‌های زمین گرمایی بسیار بالا بوده و مدل حفاری در آن کاملا متفاوت با نفت است.
او همچنین گفته است که تجهیزات احداث و بهره برداری از نیروگاه‌های زمین گرمایی را به کمک نیوزلندی‌ها وارد کشور کرده‌ایم و حالا در اکتشافات زمین گرمایی خودکفا شده ایم. هم اکنون ۷ تا چاه آماده تولید داریم که یکی از آنها فعال شده و قرار است یک نیروگاه ۵ مگاوات در آنجا احداث شود.
احداث نیروگاه زمین گرمایی توجیه اقتصادی دارد؟
بسیاری احداث نیروگاه‌های زمین گرمایی در ایران را فافد توجیه اقتصادی می‌دانند. به گفته بسیاری از فعالین این صنعت در کشوری که ظرفیت انرژی خورشیدی تا این اندازه بالاست، رفتن به سراغ گزینه‌هایی همچون تولید برق از گرمای زمین بیشتر شبیه اتلاف منابع است. آنگونه که محسن طرز طلب مدیرعامل شرکت برق حرارتی گفته، برای احداث نیروگاه زمین گرمایی مشکین شهر تا کنون ۱۸۰ میلیارد تومان هزینه شده و برای تکمیل آن ۱۰۰ میلیارد تومان دیگر هم اعتبار نیاز است. جدای از این مجری طرح نیروگاه‌های زمین گرمایی هم اعلام کرده که تولید هر کیلو وات برق از گرمای زمین حدود ۴ هزار دلار هزینه می‌تراشد.
او البته میگوید: نیمی از این هزینه مربوط به هزینه‌های حفاری است. ضمن اینکه در این نیروگاه از سوخت هیچ استفاده نمی‌شود. در حالیکه که اگر تامین سوخت سایر نیروگاه‌ها به صورت یارانه ای نبود، هزینه تولید برق در سایر نیروگاه‌ها شاید حتی از نیروگاه‌های زمین گرمایی هم بالاتر بود.
مجری طرح نیروگاه‌های زمین گرمایی ادامه داد: بهای هر مترمکعب گاز حدود ۳۰ سنت است. به عبارت دیگر هزینه سوخت هر کیلو وات ساعت برق چیزی حدود ۳ سنت است. در حالیکه که متوسط بهای برق در بازارهای جهانی بین ۶ تا ۷ سنت است. در واقع نیمی از قیمت برق مربوط به سوخت مصرفی برای تولید آن است. اما از آنجاییکه در ایران گاز به قیمت تقریبا مفت در اختیار نیروگاه قرار می‌گیرد، سوخت نقشی در قیمت تمام شده برق ندارد. حال آنکه اگر اقتصاد ایران آزاد بود، تولید برق اتفاقا در نیروگاه‌های زمین گرمایی توجیه پذیر هم می‌شود.
۶ سال مدت زمان برگشت سرمایه در نیروگاه زمین گرمایی
کوتاه بودن مدت زمان برگشت سرمایه از دیگر دلایلی است که به گفته پر خیال ساخت نیروگاه‌های زمان گرمایی را توجیه پذیر کرده است. او میگوید: مدت زمان بازگشت سرمایه در نیروگاه‌های زمین گرمایی بسیار کمتر از سایر نیروگاه‌هاست. به گفته او، در نیروگاه‌های زمین گرمایی امکان تولید برق به صورت ۲۴ ساعته وجود دارد. به همین دلیل تولید برق در این نیروگاه‌ها معادل با تولید ی نیروگاه ۲۵ مگاوات خورشیدی و ۲۰ مگاوات بادی است. به همین دلیل مدت زمان برگشت سرمایه در این نیروگاه‌ها تنها در صورت استفاده از برق آن حدود ۸ سال تخمین زده می‌شود. البته چنانچه از گرمای تولیدی در این نیروگاه‌ها در صنایع مختلف و مراکز خدمات توریستی و رفاهی و گرمای ساختمان‌ها و غیره استفاده شود، مدت زمان بازگشت سرمایه در نیروگاه زمین گرمایی به کمتر از ۶ سال می‌رسد.
به گفته او، در منطقه ای که نیروگاه زمین گرمایی احداث شده دیگر نیاز زیادی به استفاده از گاز وجود ندارد و می‌توان گرمای موجود در زمین برای گرم کردن منازل استفاده کرد. این همان کاری است که هم اکنون در پایتخت ایسلند انجام می‌شود.
هرچند که استفاده از ظرفیت گرمایی نیروگاه‌ها درآمد خیلی خوبی می‌تواند ایجاد کند اما متاسفانه هیچ کاری برای استفاده از این ظرفیت در نیروگاه زمین گرمایی احداث شده در مشکین شهر نشده است.
حدود ۱۳ هزار مگاوات تولید برق از گرمای زمین
البته هم اکنون در بسیاری از کشورهای دنیا بخشی از تامین برق توسط نیروگاه‌های زمین گرمایی صورت می‌گیرد. طوری که هم اکنون بیش از ۱۳ هزار مگاوات برق توسط همین نیروگاه‌ها تولید می‌شود. بیشترین ظرفیت نصب شده مربوط به نیروگاه‌های زمین گرمایی مربوط به آمریکاست. بعد از آن در کشورهای آتش فشانی همچون ایسلند، نیوزلند، فیلیپین و ژاپن به سراغ تولید برق از گرمای زمین رفته اند. البته هم اکنون در کشورهای غیر آتش فشانی همچون آلمان و ترکیه هم به سراغ تامین برق از این محل رفته اند.
نیروگاه‌های زمین گرمایی چطور کار می‌کنند
در یکی از روش‌های تولید برق که از طریق انرژی زمین گرمایی(ژئو ترمال) است چاه‌هایی با عمق ۳۰۰۰ متر حفر می‌شود و در کنار آن چاه دیگری حفاری می‌شود. سپس آب را به درون چاه اول تزریق می‌کنند و بخار آب از چاه دیگر خارج می‌شود و با توربین‌هایی که در سطح زمین نصب می‌شود می‌توان از آن بخار آب داغ، برق تولید کرد. احداث نیروگاه‌های زمین گرمایی که پیش از این انقلاب شروع شده بود، از سال ۷۴ مجددا در دستور کار وزارت نیرو قرار گرفته است. محل احداث نیروگاه، مشگین شهر اردبیل در اطراف کوه سبلان در نظر گرفته شد. البته آنگونه که مجری طرح نیروگاه‌های زمین گرمایی میگوید در تمام شهرهایی که کوه‌های آتش فشانی و چشمه‌های آب گرم وجود دارد، قابلیت احداث نیروگاه‌های زمین گرمایی هم هست. در همه قله‌های آتش فشانی همچون دماوند، سبلان و تفتان و شهرهایی همچون خراسان و آذربایجان شرقی وغربی امکان احداث نیروگاه‌های زمین گرمایی وجود دارد.
نظر شما