زهرا مقدمی؛ بازار: نگین صنایع دستی استان زنجان مس است و کمبود مواد اولیه و تعطیلی معادن مس استان دو هزار و ۵۰۰ فعال این حوزه را دچار مشکل کرده است. فراز و فرودهای مس زنجان بسیار زیاد است، مسگری یکی از رشته‌های صنایع دستی اصیل و بومی استان زنجان است که قدمت زیادی دارد و مس و ظروف مسی طی سالیان دراز جایگاه بالایی در صنایع دستی استان داشته و یکی از شناخته شده‌ترین محصولات صنایع دستی استان در بین مردم است، در سرچشمه جوهر همه چیز به فراموشی رفته است و معادن مس استان در خواب است.
صنعتگران زنجانی از گذشته‌های بسیار دور به تولید انواع ظروف مسی، نقش دار و قلم خورده اشتغال داشتند و سابقه صنعت دستی مس در زنجان به بیش از یک هزار سال قبل و به دوره ساسانیان باز می‌گردد.
نبض بازار تاریخی زنجان با چکش مسگران می‌تپد
صنعت مس از دیرباز در استان زنجان رونق بسیار زیادی داشته و تولید آن در این استان پیشینه درخشانی دارد، اما طی سال‌های اخیر صنعت مس استان بیش از پیش در بازارهای مختلف مورد اقبال قرار گرفته است، محصولات صنایع‌دستی جایگاهی ویژه و نقشی اساسی در معرفی فرهنگ و تمدن گذشته هر ملت دارد و صنایع‌دستی به مجموعه‌ای از هنر و صنعت‌ها گفته می‌شود که با استفاده از مواد اولیه بومی و انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید به کمک دست و ابزار دستی تهیه و ساخته می‌شود.
صنایع‌دستی یکی از میراث ماندگار و از جمله صنایع بومی و محلی است که توسعه آن به اعتقاد کارشناسان بهترین راه برای رونق اقتصاد است و در این میان زنجان همواره به عنوان مهد صنایع فلزی مطرح بوده که مس نیز از مهمترین این صنایع فلزی است.
قلمزنی از رایج‌ترین روش‌های تزئینات مس در شهر زنجان است
مس از مهمترین محصولات صنایع‌دستی استان زنجان است و از دیرباز در استان زنجان رونق بسیار زیادی داشته و تولید آن در این استان سابقه درخشانی دارد.
در حال حاضر ظروف مسی نیز همچون سایر محصولات صنایع‌دستی در دو جنبه کاربردی و تزئینی تولید و عرضه می‌شود و اوج هنر فلزکاری دوره اسلامی مربوط به سلجوقیان است، مس علاوه بر زیبایی و اصالت هویت، دارای خواص درمانی بسیاری است، به‌گونه‌ای که بسیاری از پزشکان استفاده از ظروف مسی را به بیماران توصیه می‌کنند و امروز استفاده از ظروف مسی در بین زنجانی‌ها زیاد شده و زوج‌های جوان هم در جهیزیه خود از ظروف مسی استفاده می‌کنند و با رویکرد دوباره در استفاده از ظروف مسی، این هنر صنعت پس از دو دهه افول، جان تازه ای گرفته است.
کاسه و پیاله، کفگیر و ملاقه، قاشق، لیوان و آفتابه لگن مسی، مجسمه مسی، سینی بادامی گرد و فراشی و مجمه، چای‌دان، زیر استکان، منقل مسی، دیگ بزرگ و کوچک، دیزی مسی، آبکش مسی، قابلمه و تابه مسی، بشقاب هشت گوش و گرد و سماور و پارچ از تولیدات مسگران استان است.
ظروف مسی در حال حاضر با استفاده از ورق مس و روش چکش کاری گرم و سرد ساخته می‌شود که مهمترین مراحل کار شامل فرم‌دهی ورق مس به روش چکش‌کاری، دندانه‌دار کردن لبه‌هایی که به هم متصل می‌شوند.
قلمزنی از رایج‌ترین روش‌های تزئینات مس در شهر زنجان است و بسیاری از آثار مسی بدون تزئین به بازار ارائه می‌شود.
فعالان صنعت مس در استان زنجان با حداقل دو و حداکثر ۲۰ کارگر فعالیت می‌کنند و به همین خاطر یکی از دغدغه‌های فعالان این عرصه که نیازمند نگاه ویژه دولت است، بحث بیمه کارگران این بخش با هزینه پایین‌تر است.
در معادن مس زنجان عملیات اکتشاف سیستماتیک صورت نگرفته است
کارگرانی که در این عرصه فعالیت می‌کنند بیمه نیستند و از طرفی خود کارگر توان پرداخت بیمه را ندارد و این تولید و اشتغال را دچار مشکل می‌کند.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت زنجان، گفت: یکی از مشکلاتی که ما در حوزه معادن مس داریم این است که عملیات اکتشاف سیستماتیک صورت نگرفته است.
ناصر فغفوری گفت: معادن مسی که غیر فعال هستند سلب صلاحیت شده و در مزایده‌ها تجمیع محدوده‌های معدنی را خواهیم داشت.
وی گفت: یک واحد سرمایه گذار چینی در قالب فراوری خاک معدنی مس در استان مستقر شده و معادن کوچک ما را با راه اندازی تحت تأثیر قرار می‌دهد که ارتباط مستقیمی با اشتغال و رونق تولید دارد.
۲۰ معدن مس در استان زنجان وجود دارد که استخراج اسمی این معادن ۲۲۰ هزار تن و ذخیره قطعی آن‌ها ۲۴۰ هزار تن است. همچنین میزان سرمایه‌گذاری صورت گرفته در این حوزه ۸۱ هزار میلیون ریال است
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان می‌گوید: ۲۰ معدن مس در استان زنجان وجود دارد که استخراج اسمی این معادن ۲۲۰ هزار تن و ذخیره قطعی آن‌ها ۲۴۰ هزار تن است. همچنین میزان سرمایه‌گذاری صورت گرفته در این حوزه ۸۱ هزار میلیون ریال است.
فغفوری ادامه می‌دهد: همچنین بخشی از معادن مس استان به دلیل رگه‌ای بودن، عیار پایین و عدم اکتشاف کامل تعطیل است. معادن مس استان بیش از هر چیز نیاز به یک سرمایه‌گذاری در حوزه اکتشاف به صورت سیستماتیک و انجام حفاری عمیق است تا بر اساس آن در خصوص سرمایه‌گذاری در استخراج و فرآوری تصمیم‌گیری شود.
صنایع مس ترکیه‌ای در زنجان جمع آوری می‌شود
وی افزود: وضعیت امروز صنعت مس در زنجان با توجه به نوسانات قیمت فلزات به‌ویژه مس مناسب نیست و این باعث رکود در تولید و فروش این صنعت شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی زنجان، گفت: اگر مشاهده شود که محصولات خارجی ترکیه به فروش می‌رسد جمع اوری می‌شود و دوره‌ای هم نظارت لازم را داریم.
خوشه صنعتی در حوزه مس شکل گرفته که در همین راستا سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان نیز همکاری‌های خوبی انجام داده است
امیر ارجمند می‌گوید: اگر مواد اولیه مس در استان تأمین شود تولید کننده ها می خرند و تبدیل به صنایع دستی می‌کنند.
وی با بیان اینکه مواد اولیه مس نیست و حمایت لازم انجام نشده است، افزود: خوشه صنعتی در حوزه مس شکل گرفته که در همین راستا سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان نیز همکاری‌های خوبی انجام داده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی زنجان، گفت: در حال حاضر کارگاه‌های صنایع‌دستی استان فعالیت می‌کنند و هر چند تولیدات در شرایط کنونی با حجم کمی صورت می‌گیرد و صنعت مس بیشترین خسارت از کرونا را دیده است.
زنجان کار خانه فرآوری مس ندارد
معاون میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی زنجان، با بیان اینکه یک بازه زمانی صادرات مس داشتیم و کمبود مواد اولیه بود وراهکارهایی ایجاد شد و مشکل صادرات مواد اولیه رفع شد.
خدایی فر با بیان اینکه ما کار خانه فرآوری مس در استان نداریم، گفت: نبود واحدهای فرآوری مس مهمترین بخش افزایش بهره وری است و فعال شدن معادن مس کلید حل مشکل مسگر زنجانی باشد.
وی با بیان اینکه در سال بیش از هشت هزار تن مس در زنجان تولید می‌شود، گفت: ارزش ریالی این میزان تولیدات صنعت مس ۸۰۰ میلیارد تومان است.
معاون میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، گفت: بیش از ۴۰۰ واحد زیرزمینی بدون مجوز نیز در حال فعالیت در این عرصه بوده و هیچ اقدامی در خصوص اخذ مجوز انجام نداده‌اند.
خدایی فر افزود: قیمت قلع به عنوان ماده مؤثر در زمینه ساخت مس افزایش یافته و از کیلویی ۳۵۰ هزار تومان به ۴۲۰ هزار تومان رسیده است.
صنعت مس استان زنجان نیز همانند سایر بخش‌ها از تبعات ویروس کرونا در امان نمانده و در پی شیوع این ویروس در جامعه رکود شدید در بازار این هنر صنعت کهن ایجاد شد، به نوعی که با تعطیلی فعالیت‌ها در بخش‌های مختلف، واحدهای تولید و فروش صنایع دستی مس در روزهای پایانی سال ۹۸ و ایام تعطیلات نوروز ۹۹ تعطیل شد و تولیدکنندگان و فروشندگان با انبارهای پر از مس رو به رو شدند.
صنعت مس زنجان حال خوبی ندارد
یکی از فعالین صنعت مس می‌گوید: شیوع بیماری کرونا و رکود شدید در بازار خرید و فروش مس و افزایش قیمت مواد اولیه، صنعت مسگری را به‌شدت تهدید می‌کند و ادامه این وضعیت موجود باعث زمین‌گیر شدن صنعت مس استان زنجان می‌شود.
رئیس اتحادیه مسگران استان زنجان، افزود: وضعیت امروز صنعت مس در زنجان با توجه به نوسانات قیمت فلزات به‌ویژه مس مناسب نیست و این باعث به وجود آمدن رکود در تولید و فروش این صنعت شده است.
فروش صنایع‌دستی به‌ویژه مس به صورت فصلی است و در ایام عید و فصل تابستان شاهد پیک استقبال از تولیدات در این عرصه هستیم، اما شرایط کرونایی باعث شد تا فروش این تولیدات کاهش پیدا کند
جبار نورسینا گفت: فروش صنایع‌دستی به‌ویژه مس به صورت فصلی است و در ایام عید و فصل تابستان شاهد پیک استقبال از تولیدات در این عرصه هستیم، اما شرایط کرونایی باعث شد تا فروش این تولیدات کاهش پیدا کند.
وی افزود: نبود گردشگر در شهر زنجان و تعطیلی طولانی مدت فروشگاه‌های مس باعث بی رونقی کسب و کار این صنعت شده است.
صنعتگر حوزه مس می‌گوید: متأسفانه واردات مس ترکیه‌ای بازار مس ما را خراب کردند و گرانی مواد اولیه و بیماری کرونا و نبود مسافر مس را دچار مشکل کرده است.
نورسینا افزود: زمانی واردات ترکیه وضعیت مس زنجان را خراب کرد و امروز هم کرونا و گرانی مواد اولیه مس را دچار تزلزل کرده است.
یک فعال در صنعت مس زنجان گفت: در حال حاضر قیمت مواد اولیه مس روز به روز افزایش می‌باید و کابل ضایعات مس که در گذشته ۷۵ هزارتومان خریداری می‌شد در حال حاضر ۹۵ هزار تومان در بازار عرضه می‌شود.
رئیس اتحادیه مسگران زنجان، از فعالیت ۲۴۰ واحد تولید و فروش مجوزدار در صنعت مس دراستان زنجان خبر دادو افزود: مس استان به کشورهایی همچون کویت، امارات، ترکیه، ایتالیا، قطر، چین، بلژیک، کلمبیا، اتریش، کانادا، عراق، آلمان، نیجریه، اسپانیا و اردن صادر می‌شود.
وی گفت: درایام کرونایی مس استان تنها به پنج کشور صادرات انجام می‌شود و صادرات این صنعت کاهش یافته است.
توجه به توسعه صنعت مس و حمایت از هنرمندان این عرصه دراشتغالزایی بسیار مؤثر استو درآمد زایی خوبی را به دنبال دارد، بنابراین مسئولین درخصوص بیمه هنرمندان صنعت مس مساعدت لازم را مد نظر قرار دهند.
نظر شما