بازار؛ گروه خودرو: یکی از دغدغه‌های مهم بسیاری از مالکان خودروهای که به گیربکس اتوماتیک مجهز هستند، شناسایی و خرید روغن مناسب است. عامل اصلی افزایش یا کاهش استهلاک در گیربکس‌های اتوماتیک منوط به کیفیت و نوع روغن‌های مصرفی در داخل آن است. باتوجه به جهش قیمت قطعات و بالا رفتن دستمزدهای تعمیرات، مالکان همواره به دنبال یافتن راهی برای انتخاب و استفاده از روغن گیربکس مناسب هستند. لذا در این گزارش نکاتی را برای نیل به این هدف از نظر خواهیم گذراند.
مزایایی روغن گیربکس خوب
روغن گیربکس باید در وهله اول چند درجه‌ای باشد، این بدان معناست که تحمل حرارت‌های پایین و بالا را به صورت کامل داشته و به بیانی دیگر یعنی دمای کاری (درجه حرارت عملیاتی) که می‌خواهد در گیربکس داشته باشد، باید از افزودنی‌های مناسب برای تحمل این دمام در گیربکس بهره برده باشد. یک روغن گیربکس ایده‌آل باید سازگاری مناسب با فلزات داشته باشد. به عنوان مثال باید شرایط کاری مناسبی با فلزات مس، فولاد و برنز و ... را فراهم کند. ساختار روغن باید طوری باشد که مانع از اکسیداسیون شود. در نهایت نیز باید اشاره داشت که برای اجزا و قطعات گیربکس روانکاری مناسبی را فراهم سازد. روغن گیربکس باید تحمل بار یا فشار و اصطکاک مناسب بین دنده‌ها (گیربکس‌های دستی) و عدم سایش بین صفحات کلاچ برای گیربکس‌های اتوماتیک را تامین کند.
نگاهی به تاریخچه روغن گیربکس اتوماتیک
درگیربکس‌های دستی روغن گیربکس را بانام MT می‌شناسنیم که در چند درجه (گرید) وجود دارد، به عنوان مثال سطح بندی روغن‌های گیربکس دستی از گرید GL۱ یا GL۲ تا GL۶ است. سطح استاندارد روغن گیربکس برای جعبه‌دنده‌های دستی از گرید API GL۴ یا GL۵ به طور متداول استفاده می‌شود. آخرین گرید این روغن‌ها همان GL۵ که استفاده می‌شود. روغن‌های گیربکس اتوماتیک را با نام ATF می‌شناسنیم. گاهی روی بسته بندی روغن‌ها از کلمه VG استفاده شده که نشان از روغن هیدرولیک است و مناسب استفاده در گیربکس نیست. متاسفانه گاهی به اشتباه در مکانیکی‌ها از این روغن برای گیربکس اتوماتیک استفاده می‌شود. روغن‌های ATF تفاوت فراونی در مواد افزدنی دارد و از ۱۵ ماده مختلف معمولا تولید می‌شود. اولین روغن گیربکس اتوماتیک را جنرال‌موتور درسال ۱۹۴۹ ساخته که با نام دکسرون (Dexron) شناخته می‌شود و برای اولین بار با گرید TYPE A را روانه بازار کرد. معمول ترین استاندارد ها که به صورت گسترده ای در تمام دنیا مورد استفاده قرار می گیرند توسط جنرال موتورز (دکسرون) و کمپانی فورد (مرکون) ارائه شده است. اکنون در ایران خیلی‌ها بحث می‌کنند که دکسرون ۲ DexronII یا دکسرون۳ DexronIII یا دکسرون۴ DexronIIII استفاده کنیم. این درحالی است که Dexron فقط مخصوص گیربکس‌های طراحی شده توسط کمپانی جنرال موتورز است. بنابراین تطبیق استانداردی انجام شده تا روغن‌های گیربکس Dexron را در ATF در تقابل یک دیگر قرار دهند، چون افزودنی‌های به کار رفته در آنها یکی هستند. مثلا شرکت فورد بیان می‌کند که روغن مورد تائید من با نام مرکون MERCON است و در گیربکس هایش مورد استفاده قرار می دهد. هرکدام از این شرکت‌ها برای خود استانداردی دارند که همه در زمان ساخت خودرا با روغن جنرال موتور یا دکسرون قیاس می‌کنند. دکسرون‌ها به چند دسته تقسیم می‌شوند، روغن گیربکس اتوماتیک مرسدس بنز را با سری X استفاده می‌شناسیم.
لازم به ذکر است که در گیربکس‌های اتوماتیک نقطه جوش بسیار پائین‌تر از روغن‌های گیربکس دستی است. همچنین با توجه به اینکه غلظت واسکازین از روغن ATF بیشترهست در گیربکس‌های اتوماتیک دچار گرفتگی اجزا می‌شوند.
روغن‌های دکسرون ۲ که در سال ۱۹۷۲ ساخته شدند و پس از بهینه آنها در سال ۱۹۷۵ شکل گرفتند که با پسوندهای H و D روانه بازار شدند. در سال ۱۹۹۳ دکسرون ۳ نمونه کامل‌تر شده به بازار آمد، در سال ۲۰۰۵ و برای طراحی‌های گیربکس‌های جدیدتر گرید ۴ و همچنین آخرین نسل از دکسرون‌ها ۶ در سال ۲۰۱۱ به بازار آمدند. نکته‌ای که قابل اهمیت این است هر گرید جدید می‌تواند جایگزین گرید قبلی شود یا بهتر است اینگونه بگویم که در خودرویی که دکسرون ۳ مصرف می‌کرده است امکان مصرف دکسرون ۴ وجود دارد ولی بالعکس آن امکانپذیر نیست.
تفاوت روغن گیربکس اتوماتیک با موتور
تفاوتی که بین روغن‌های موتور و گیربکس وجود دارد، رنگ آنها است. رنگ روغن‌های گیربکس اتوماتیک اکثرا قرمز و گاهی زرد است. این رنگ بیانگر میزان سطح کیفی روغن گیربکس براساس API است. در کشور شرکت‌های مانند نفت پارس درحال تولید ATF ۴ و ATF۶ است. تمام ادتیوهای برای تولید این روغن‌ها وارداتی است ولی در برخی از برندها این موضوع در حال پیگیری و داخلی سازی است. لازم به ذکر است در پالایشگاه‌های داخل کشور توان جداسازی به روز ادتیوها وجود نداشته که در حال حاضر رو به توسعه است. از همین رو تولیدکنندگان روغن گیربکس حجم بالای از واردات ادتیوها را به خود اختصاص داده است. درگذشته نه چندان دور پایه روغن‌ها نیز وارداتی بود که اکنون توان تولید روغن‌های پایه در کشور وجود دارد.
به شیوه تعویض روغن دقت کنید
در روغن‌های گیربکس اتوماتیک تغییر رنگ از قرمز به سیاه و تفاوت بوی روغن گیربکس به معنی خراب شدن و بی کیفیتی آن است. باید توجه داشت که تعویض روغن در گیربکس‌های AT باید به صورت کامل انجام شود، چون در AT قطعه تورک کانورتور وجود دارد که فشار و حرکت پرتابی روغن را ایجاد می‌کند، این مورد سبب ذخیره مقداری روغن در آن می‌شود. برای حل این مشکل از دستگاه‌های جدید تخلیه اتوماتیک بای استفاده کرد، این دستگاه تخلیه کامل انجام می‌دهد یعنی روغن داخل توربین را نیز تخلیه و آن را شست‌شو می‌دهد. بعدازشست‌شو داخل گیربکس، روغن جدید توسط مکانیک تزریق می‌شود. مکانیک‌ها که به روش دستی روغن را تخلیه می‌کنند، زمینه لازم برای خرابی گیربکس را فراهم می‌کنند. زیرا زوغن جدید با ذرات معلق باقی مانده از روغن قبلی آغشته و در طی دراز مدت زمینه لازم برای کوبش دنده‌ها را ایجاد می‌کند. از سوی روغن باقی مانده که ذرات فراوانی دارد سبب بسته شدن اورینگ‌ها و مدارات هیدرولیکی شده که حالت فرار روغن را ایجاد می‌کند. درگیربکس‌های AT فقط دیسک و صفحه و شفت وجود دارد که جزء‌های اصلی گیربکس‌ها هست. این صفحه‌ها با فشار روغن شروع به حرکت و انتقال نیرو می‌کند، پس در این مرحله چسبندگی و ضد سایش بودن پارامتر اصلی سیال است. ر گیربکس‌های سی‌وی‌تی این قضیه کاملا متفاوت است. در این گیربکس‌ها دوچرخ گردان وجود دارد که توسط یک تسمه به یکدیگر متصل است، در نتیجه می‌توان گفت درجه حرارت بالاتری وجود دارد. پس درجه حرارت بالاتر نیازمند ادتیوهای است که در برابرگرما مقاومت بیشتری داشته باشند.
زمان تعویض روغن و توجه به خرید فراموش نشود
بهترین زمان برای تعویض روغن گیربکس، در هر ۴۰ تا ۱۰۰ هزار کیلومتر به همراه فیلتر آن باید تعویض شود. البته این موضوع باید مطابق نظر سازنده خودرو باشد. در زمان خرید روغن گیربکس اتوماتیک با کیفیت به چند نکته توجه کنید. ابتدا به ظاهر بسته یا قوطی روغن توجه کنید. روغن‌های گیربکس پک شده به شکل چند وجهی قابلیت تولید در کشور را ندارد واغلب پک استاندارد وجود ندارد. دومین راه شناسایی بوی روغن است. تمام روغن‌های که دارای سلفون در روی بسته بندی یا قوطی است بعضاً، در داخل تولید شده است. این نکات صرفا کاربرد ظاهری داشته و برای اطمینان کافی از این موضوع باید کنترل آزمایشگاهی روغن ها و تائیدیه ای آنها و استاندارها انجام شود.
نظر شما