نسرین آذرکیش؛ بازار: صنایع دستی در معنی لغوی به کاری گفته می‌شود که لوازم تزئینی و کاربردی تنها با استفاده از دست یا ابزار ساده ساخته می‌شود.
از قدیم الایام این حرفه جزو ارزش‌ها و فرهنگ‌های هر تمدن بحساب می‌آمد، در کشور ایران نیز با توجه به گسترش فرهنگ و تمدن و کشف معادن گوناگون، رشته صنایع دستی توانست جایگاه خوبی پیدا کند؛ بطوریکه در سطح بین المللی نیز تحسین جوامع خارجی را برانگیخت.
اما شیوع کرونا به این صنعت چندهزار ساله نیز رحم نکرد و ضرر و خسران زیادی را به این صنعت وارد کرد، تا جایی که فعالان این حوزه با شیوع کرونا به طور کامل سرمایه‌های خودشان را از دست دادند و عملا همراه با بیکاری با مشکلات مالی و معیشتی نیز مواجه شدند.
بنابه گفته مسئولین وزارت میراث فرهنگی قبل از شیوع کرونا قرار بر این بود صنایع دستی همانند نفت بعنوان منبع درآمد کشور در زمان تحریم‌ها، مورد استفاده قرار بگیرد و به عنوان یک صنعت برای افراد تولید شغل کند، اما باتوجه به وضعیت بد اقتصادی که با شیوع کرونا بوجود آمد این حرفه نیز رونق خود را از دست داد و مانند سایر حرفه‌ها دچار رکود شد.
با اینکه کرونا صنعت چندهزار ساله را از رونق انداخته و سبب زیان بسیاری از هنرمندان در نقاط مختلف جهان شده است اما برخی از فعالان صنایع دستی می‌گویند در این زمان تحریم و بسته شدن مرزها بهترین فرصت برای معرفی صنایع دستی تولید داخلی است و کرونا می‌تواند به عنوان فرصتی برای احیای برنامه‌های صنایع دستی محسوب شود.
استان اردبیل نیز جزو استان‌هایی است که در حرفه صنایع‌دستی حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. صنایع‌دستی در استان اردبیل پیشینه طولانی دارد و امروزه توانسته مخاطبان زیادی را به خود جلب کند و پای ثابت سوغاتی مسافران شود.
باوجوداینکه بیش از ۱۲۰ هزار نفر در استان اردبیل در ۶۲ رشته متنوع صنایع‌دستی اشتغال دارند، تقریباً از نیمه دوم سال ۹۸ فارغ از موضوع حمایت یا عدم‌حمایت دولت، با رسیدن پای کرونا به اردبیل و با کاهش مسافران و گردشگران، صنایع‌دستی این استان نیز به خواب رفت.
بر اساس محاسباتی که از استان‌های مختلف کشور توسط وزارت میراث فرهنگی انجام‌گرفته، کرونا حدود یک هزار و ۹۵۰ میلیارد تومان به تولید و فروش صنایع‌دستی خسارت زده است.
البته بر اساس اظهارات مسئولین میراث فرهنگی استان با توجه به اینکه در استان اردبیل نیز کرونا در بخش صنایع‌دستی خسارات جبران‌ناپذیری به وجود آورده است اما تعهد اشتغال و صدور مجوز برای سال ۹۹ در حوزه صنایع‌دستی اردبیل باوجود شیوع بیماری کرونا تحقق خواهد یافت.
اکنون باوجود نابسامانی‌های اقتصادی در کشور و بازار بسیار خلوت و سوت‌وکور صنایع‌دستی، برخی از تولیدکنندگان و صاحبان کسب‌وکار در این حوزه، ناچار اقدام به بستن مغازه و اعلام ورشکستگی کرده‌اند.
تدابیری که با آمدن مهمان ناخوانده بر باد رفت
مریم شیرعلیزاده هنرمند فعال در رشته صنایع‌دستی استان اردبیل با اعلام نارضایتی از وضعیت موجود در بازار صنایع‌دستی در گفت‌وگو با خبرنگار بازار اظهار داشت: با شیوع کرونا وضعیت بازار صنایع‌دستی رو به وخامت رفته است و علاوه بر بازار فروش، با گرانی مواد اولیه نیز روبرو شده‌ایم.
وی بابیان اینکه برخی از تولیدکنندگان صنایع‌دستی دست از کار کشیده و منتظر رفتن کرونا این ویروس شوم، هستند، افزود: میزان درآمد و صادرات صنایع‌دستی در سال ۹۸ نیمی از درآمد سال ۹۷ بود؛ چشم امیدمان به ماه پایانی سال و تعطیلات شب عید بود اما با ورود این میهمان ناخوانده تمامی برنامه‌هایمان بر بادرفت.
هنرمند اردبیلی گفت:عدم فروش بهاره محصولات صنایع‌دستی موضوعی است که جبران نمی‌شود زیرا محصولات تولیدشده دیگر از مد افتاده و خریداری ندارد.
شیرعلیزاده با اشاره به اینکه بیشتر مسئولین دم از حمایت از این حرفه می‌زنند اما تاکنون هیچ‌گونه حمایت مالی از فعالان این حِرَف نشده است، افزود: امیدواریم با حمایت‌های دولت و با رفتن این ویروس منحوس، دوباره بتوانیم این صنعت را باقوت گذشته به چرخه تولید بازگردانیم.
ازآنجایی‌که صنایع‌دستی صنعتی بسیار مؤثر در حوزه جذب گردشگر می‌باشد بنابراین حمایت دولت از این بخش و فراهم کردن بستر مناسب جهت فعالیت و فروش تولیدات صنایع‌دستی ضروری است.
تأثیر بخش خصوصی در گسترش صنایع‌دستی استان
در همین نادر فلاحی مدیرکل میراث فرهنگی استان اردبیل نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما دراین‌باره افزود: در کنار بخش گردشگری، فعالان و صنعتگران صنایع‌دستی نیز براثر کرونا خسارات زیادی دیده‌اند و فعالیت در این حوزه نیز با مشکلاتی عمده مواجه شده که استفاده از ظرفیت بخش خصوصی در گسترش صنایع‌دستی بسیار تأثیرگذار خواهد بود.
فلاحی با اشاره به حمایت‌های اداره میراث فرهنگی از هنرمندان و فعالان بخش صنایع‌دستی گفت: سامانه کارا سایت جامعی بود تا صاحبان کسب‌وکارهای آسیب‌دیده از شیوع ویروس کرونا با ثبت‌نام در این سایت بتوانند بخشی از خسارات واردشده خود را به دست آورند و ازلحاظ نبود بازار کار هم با راه‌اندازی بازارهای اینترنتی می‌توانند به فعالیت خود رونق دهند.
وی بر لزوم برندسازی و معرفی صنایع‌دستی استان در سطح جهان تأکید کرد و افزود: با برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده و با بازاریابی اینترنتی درزمینهٔ معرفی و عرضه تولیدات صنایع‌دستی به‌زودی شهرهای مطرح‌شده استان درزمینهٔ صنایع‌دستی رونق چشمگیری خواهند داشت.
ویروس کرونا مانعی در مسیر تحقق اهداف برای رونق صنایع‌دستی استان
ناصر محمودی، معاون صنایع‌دستی اداره میراث فرهنگی کل استان اردبیل نیز در گفت‌وگو با خبرنگار بازار با اشاره به اینکه شیوع ویروس کرونا مانعی در مسیر تحقق اهداف برای رونق صنایع‌دستی استان شده است، اظهار داشت: سال گذشته ارزش صادرات تولیدات صنایع‌دستی استان اردبیل به میزان ۱.۸۳۰ میلیون دلار بوده است که امسال باوجود تحریم‌ها و بسته بودن مرزها این رقم کاهش چشمگیری داشته است.
وی بابیان اینکه در سال ۹۸ تعهد اشتغال و صدور مجوز در استان برای حوزه صنایع‌دستی ۴۰۰ مجوز بوده است، افزود: تعهد اشتغال و صدور مجوز برای سال ۹۹ در حوزه صنایع‌دستی اردبیل، ۲۵۷ مجوز شامل ۲۰۰ مجوز تولید انفرادی، ۷ تولید کارگاهی و ۵۰ کارت شناسایی است که باوجود شیوع بیماری کرونا تمامی تعهدات تحقق خواهد یافت.
معاون صنایع‌دستی اداره میراث فرهنگی کل استان اردبیل به هدف‌گذاری ۳۷ مورد برنامه برای سال ۹۹ اشاره کرد و گفت: با توجه به شیوع ویروس کرونا و تعطیلی اغلب برنامه‌های هدفگذاری‌شده برخی برنامه‌ها با در نظر گرفتن شرایط طراحی شد که ازجمله آن‌ها آموزش خانه به خانه صنایع‌دستی در مناطق روستایی است که در صورت تصویب، اجرایی می‌شود.
محمودی با اشاره به نام‌گذاری امسال به سال جهش تولید از سوی مقام معظم رهبری تصریح کرد: این نام در راستای رونق هر چه بیشتر تولید داخلی ازجمله صنایع‌دستی هدف‌گذاری شد اما با توجه به شیوع ویروس کرونا، این امر مانعی در مسیر تحقق اهداف شده است که باوجود همه مشکلات و موانع ازجمله تحریم‌ها و کرونا باید تلاش کنیم تا شعار سال در حوزه صنایع‌دستی محقق شود.
حال شیوع کرونا تداوم آن در استان تمامی فعالیت‌های اقتصادی را تحت‌الشعاع قرار داده است که صنایع‌دستی نیز از این قاعده مستثنا نیست. متأسفانه باوجود موقعیت‌های مناسب این صنعت و باوجود برخی سیاست‌ها، هنرمندان این حرفه همواره با مشکلات و بحران‌های متنوعی دست‌وپنجه نرم می‌کند.
اگرچه حمایت‌های دولتی پاسخگوی نیازهای این حوزه نبوده و نیست، اما انسان با امید زنده است و هنرمندان این صنعت به آمدن روزهای بهتر و رونق کار خود و در انتظار حمایت‌های دولتی؛ به آمدن روزهای بهتر و رونق کار خود همچنان امیدوار هستند تا باری دیگر با از بین رفتن این ویروس منحوس بتوانند زمینه‌ای مناسب برای رونق حرفه خود فراهم آورند.
نظر شما