رونق و رکود مرداد ماه

حسین سلاح ورزی: هرچند مدت زمان زیادی نیست که از تولید شاخص های اقتصادی مرتبط با محیط کسب و کار توسط اتاق ایران می گذرد ولی در همین مدت کوتاه هم اتاق بازرگانی ایران توانسته تا با ارائه اطلاعات مفید در زمینه های مختلف کسب وکار، وظیفه خود در قبال ماده ۴ قانون بهبود مستمر کسب و کار را به خوبی ایفا کند.

در همین راستا اتاق ایران، انتشار گزارش شامخ یا همان شاخص مدیران خرید در بخش صنعت را از سال ۱۳۹۷ و شامخ کل اقتصاد را  از سال گذشته آغاز کرد که طی آن وضعیت رونق و رکود و مولفه های موثر بر تولید و فروش کالاها و خدمات را با دریافت اطلاعات از بنگاه های بزرگ اقتصادی و در مقاطع یک ماهه گزارش می کند. شامخ یا همان شاخص مدیران خرید(PMI ) شاخصی شناخته شده در سطح بین المللی است که در  بیش از ۴۰ کشور دنیا محاسبه و انتشار می یابد.  

طبق نظرسنجی انجام شده از بیش از ۵۰۰  بنگاه اقتصادی کشور، شاخص مدیران خرید برای کل اقتصاد ایران در مردادماه ۴۶.۴۳ به دست آمده‌است که نسبت به تیر ماه (۴۵.۴۷) افزایش بسیار جزئی داشته‌است.

نتایج نشان می‌دهد که بخش صنعت و خدمات در مردادماه در وضعیت رکودی(زیر۵۰) و بخش ساختمان در وضعیت رونق(بالای ۵۰) به سر برده اند که البته با توجه به سهم بالای بخش خدمات در  اقتصاد کشور، طبیعی است که وضعیت کل اقتصاد متأثر از این بخش خواهد بود.

گزارش اخیر مرکز آمار ایران نیز نشان می دهد که در سه ماهه نخست امسال، کل اقتصاد به میزان ۵/۳ درصد کوچک شده یا به تعبیر دیگر دارای رشد منفی است. موضوعی که قبلا توسط اتاق ایران در قالب گزارشات شامخ کل اقتصاد در سه ماهه اول سال منتشر شد نیز نشان می داد که رقم شاخص کل اقتصاد در فروردین، اردیبهشت و خرداد ۱۳۹۹ به ترتیب ۲۸.۶۸، ۵۰.۱۷  و ۴۸.۴۱ بوده اند که نتیجه اصلی آن  ایجاد وضعیت رکودی در اقتصاد است. البته وضعیت اشتغال (۵۰.۳۲) در این ماه بدون تغییر نسبت به ماه قبل ارزیابی شد ولی در مورد تولید محصولات (۴۷.۵۸)، میزان سفارشات جدید مشتریان (۴۱.۵۳) و موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری شده (۴۰.۲۴) کاهش قابل توجه نسبت به تیرماه گزارش شده است.

شاید بتوان مهمترین مشکلات مربوط به کل اقتصاد کشور در این ماه را در دو حوزه اصلی برشمرد یکی کاهش موجودی (۴۰.۲۴)  و دیگری افزایش  قیمت خرید مواداولیه یا لوازم خریداری شده (۹۰.۲۷).

در مردادماه شدت کاهش در فعالیت‌ها در بخش های خدمات، کشاورزی و ساختمان نسبت به تیرماه کمتر بوده است، اما بخش صنعت با کاهش شدیدتر در میزان تولید روبرو بوده ‌است. براساس داده‌های به دست آمده از بنگاه‌های بخش صنعت، شامخ صنعت در مرداد، ۴۸.۰۶ است که نسبت به ماه قبل (۵۵.۲۵) کاهش قابل توجهی را به ثبت رسانده ‌است.

این شاخص که طی ۴ ماه گذشته به کمترین مقدار خود رسیده است، نشان می‌دهد اکثر بنگاه‌های اقتصادی این بخش در مردادماه وضعیت کسب و کار خود را بدتر از تیرماه ارزیابی کرده‌اند. کاهش در فعالیت‌ بنگاه‌های اقتصادی از یک سو، تحت تاثیر کاهش تقاضای مشتریان که طی افزایش قیمت‌های ماه‌های گذشته رخ داده و کمبود نقدینگی بنگاه‌ها بوده و از سوی دیگر کمبود مواد اولیه طی ماه‌های‌ گذشته به شدت بر میزان تولید مردادماه تاثیرگذار بوده‌است. همچنین تعطیلات تابستانی بخشی از بنگاه‌ها نیز بر کاهش این شاخص تأثیرگذار بوده‌است.  

البته با مقایسه شاخص مدیران خرید( شامخ)  کل بخش صنعت و زیربخش‌های آن در مردادماه و مقادیر مشابه در مرداد سال گذشته روند مشابهی در کاهش فعالیت‌های صنعت ملاحظه می‌شود. هرچند تعطیلات تابستانی در کاهش شاخص موثر بوده‌است اما تاثیر این تعطیلات امسال به دلیل وضعیت ناشی از کوید ۱۹ کمتر از سال قبل بوده‌است زیرا بسیاری از واحدهای صنعتی به دلیل تعطیلی های ناشی از شیوع ویروس کرونا و عقب ماندگی از تولید در ماه های گذشته، به ناچار از تعطیلی تابستانی استفاده نکردند.

با همه اینها آنچه مایه امیدواری است آن است که شاخص انتظارات تولید در ماه آینده هم در بخش صنعت (۵۸.۶۲) و هم در کل اقتصاد (۵۱.۵۵) نسبت به مردادماه بیشتر شده که نشان دهنده خوشبینی تعداد بیشتری از فعالان اقتصادی به بهبود وضعیت در شهریور ماه است، موضوعی که در اغلب کشورهای بحران زده از شیوع ویروس کرونا نیز قابل مشاهده بود و به مرور به سمت افزایش تولید و بازسازی اقتصادی خود حرکت می کنند.