بازار؛ گروه ایران: اگر چه ذخایر معدنی مس و سنگ آهن استان کرمان در رفسنجان و سیرجان معروف است اما در این استان معادن سنگ های تزئینی و ساختمانی مختلفی هم وجود دارد. بر این مبنا، انجمن توسعه صادرات سنگ های تزئینی استان کرمان در سال ۱۳۸۷ تاسیس شد و به فعالیت پرداخت.
مدتی پس از تاسیس انجمن توسعه صادرات سنگ های تزئینی استان کرمان، این هدفگذاری در قالب انجمن انجام شد که این استان در سال ۱۴۰۴ شمسی به قطب سنگ تزئینی کشور ما تبدیل شود. در گفت و گوی «بازار» با یاسر مقصودی، عضو هیات مدیره انجمن توسعه صادرات سنگ های تزئینی استان کرمان، اوضاع معادن سنگ های تزئینی و ساختمانی و فرآوری آن در این استان به بحث گذاشته شد.
*استان کرمان معادن سنگ ساختمانی زیادی دارد اما در این حوزه این استان چندان فعال نیست و بخش عمده ای از سنگ های این استان به استان هایی مثل یزد و اصفهان می رود و فرآوری می شود.
در ابتدا لطف می کنید وضعیت معادن سنگ کرمان را توضیح بدهید و این که چه سنگ هایی ذخایری بیشتری دارند؟
ما معادن خوبی در استان کرمان داریم ولی ما از بازار فروشی که در ایران تعریف شده، دور هستیم. ما چند بحث داریم. یک بحث این است که ما باید معدن دارانی داشته باشیم که قدرت مالی مناسبی داشته باشند که بتوانند سنگ شان را به بازار ایران ارائه کنند. الان معدن داران کرمان نمی توانند این کار را انجام بدهند و مجبور می شوند سنگ شان را به استان های دیگری ارسال کنند. این معضلی است که وجود دارد و سنگ ما از استان کرمان به استان های دیگر می رود و فرآوری می شود.
در استان کرمان، سنگ های مختلفی وجود دارد. ما قبلاً مرمرهای خوبی داشته ایم و باز هم داریم ولی مقدار آنها خیلی کمتر شده یعنی بخش عمده آنها استخراج شده اند و دیگر دسترسی به آن معادن نداریم. بعد از آن، معدن های مرمریت هستند و به خاطر کمیّت مطرح هستند. بعد هم، معادن سنگ چینی (سنگ مرمریت سفید/کریستال) را داریم و نهایتاً به معادن سنگ تراورتَن می رسیم.
*در چارچوب انجمن توسعه صادرات سنگ های تزئینی استان کرمان که جنابعالی عضو هیات مدیره آن هستید، هدف گذاری های قابل توجهی اعلام شده از جمله ارتقای سطح علمی و فناوری حوزه های اکتشاف، بهره برداری و فرآوری سنگ های تزئینی و تبلیغات و بازاریابی سنگ های استخراج شده.
آیا این انجمن تا به این حد امکانات و توانمندی داشت که این دو هدف را در کنار تعداد زیادی هدف دیگر اجرایی کند؟
اگر ثبات در بازار وجود داشت و شرایط اقتصادی کشور مناسب بود، ما می توانستیم به این هدف ها نزدیک شویم ولی واقعیت این است که با توجه به نوساناتی که در بازار وجود دارد و همه را سر در گم کرده است، عملاً به این اهداف نزدیک نشده ایم.
البته انجمن ها، راهنما و یک شتاب دهنده در کنار معدن داران هستند و اعضای انجمن ما، خودشان معدن دارا و کارخانه دار هستند و خودشان از دل همین مجموعه های کاری درآمده اند. یک مساله که وجود دارد این است که اگر اعضای انجمن، پسر قدرت باشند انجمن ها نیز پسر قدرت خواهند بود ولی با توجه به شرایطی که وجود دارد چون قدرت اعضا هم کم شده، انجمن ها هم نمی توانند فعالیت جدی داشته باشند و به اهدافی که تعریف کرده اند، برسند.
خیلی از انجمن های دیگر هم، به اهداف که در نظر داشته اند، نرسیده اند. تنها چیزی که می شود به آن اشاره کرد و خیلی خوب بوده، شاید همین آشنایی هایی است که در انجمن، بین معدن داران و کارخانه داران به وجود آمده و روابط این دو بخش خوب بوده است.
*با توجه به شناختی که از سنگ های تزئینی کرمان دارید وضعیت سنگ کرمان از نظر ساب پذیری و صیقل پذیری چگونه است و آیا ارزیابی خاصی در این زمینه در مقایسه با سنگ های استان های دیگر داشته اید؟
ما نمی توانیم به این سادگی به این سوال جواب بدهیم. آن چیزی که به ذهن من می رسد و با توجه به صحبت هایی که با دوستان فعال در این حوزه داشته ام، می توانم بگویم ما در استان کرمان، دو نوع سنگ داریم که یک نوع آن، سنگ های لوکس هستند و برای کارهای خاص استفاده می شوند. با توجه به این که بازار این سنگ ها در استان کرمان، خیلی کمتر است، عمدتاً برای فرآوری به استان های دیگر ارسال می شود.
در مجموعه ما و همچنین شرکت ایران تایل، فرآوری سنگ به خوبی انجام می شود و بخشی از نیاز استان کرمان را می توانند تامین کنند. حتی در صادرات و بازارهای بزرگ داخل کشور، حضور خوبی دارند ولی عملاً این وضع، جوابگوی کُل معادن خوبی که در استان کرمان داریم، نیست. در گذشته این تصور از سنگ وجود داشت که سنگ باید یکنواخت و یکدست باشد. در دهه های گذشته، با دستگاه بُر «قله بُر» می شد سنگ های یکنواخت تولید کرد و مزیت، این طور بود.
در حالی که امروزه با توجه به دستگاه های ارّه سنگبری و مولتی وایر که وجود دارد، دید بازار از سمت سنگ های یکنواخت و یکدست به سمت سنگ های منحصر به فرد رفته و می توانند شکل های زیبایی را بعد از تولید سنگ با ابعاد بزرگ، تشکیل بدهند و برای مثال بوک مچ (۲ ورقه سنگ طرح دار) شوند یا فور مچ (۴ ورقه سنگ) شوند یعنی سنگ هایی باشند که بتوانند طرح منحصر به فردی را برای کف ساختمان یا دیوار ایجاد کنند.
ما از این نوع معادن، کم داریم ولی بالاخره از این نوع معادن در استان کرمان وجود دارد. در مقابل، برخی استان ها معادن خیلی خاصی دارند و این قابلیت ها را دارند ولی ما در استان کرمان، در حوزه سنگ های با کیفیت، سنگ مرمریت را داریم. البته با کیفیت از لحاظ جنس ولی از لحاظ رنگ، شاید بازار به صورت عمومی از این سنگ ها استقبال نکند.
*سنگ های لوکسی که معادن آن در کرمان وجود دارد چه سنگ هایی هستند؟
سنگ هایی مثل مرمر یا تروانیکس [تلفیق مرمر و تراورتن] که قابلیت عبور نور دارند فرآوری آنها در کرمان انجام می شود. استقبال بازار هم از این نوع سنگ ها خوب است. یک نکته قابل ذکر این است که الان در بازار، سنگ با محصولات دیگر رقابت می کند. یک زمان بود که بهای تمام شده محصولات دیگر از سنگ بالاتر بود و نهایتاً سنگ ها اولویت داشتند. یک دوره ای گذشت و بهای تمام شده سنگ بالا رفت.
بر این اساس مردم از محصولات جایگزین از قبیل لَمینت، کاشی، سرامیک یا حتی دیوارپوش ها و کف پوش هایی که در بازار بود، استقبال کرده و این محصولات، عرصه رقابت را بر سنگ، تنگ کردند. الان و با افزایشی که نرخ دلار داشته، قیمت برخی محصولات وارداتی، خیلی بالا رفته است. سنگ الان مزیت پیدا کرده ولی به شرط این که توان تولید وجود داشته باشد.
*به هر حال در زمان فرآوری و تولید سنگ های بوک مچ و فور مچ، سعی می شود این سنگ ها طرح خاصی داشته و سنگی که نصب می شود از نظر بصری جدابیت داشته باشند. در کرمان این نوع مهارت ها وجود دارد که سنگ ها را به صورت بوک مچ و فور مچ، تولید کنند؟
بله. ما این نوع سنگ ها را تولید می کنیم. در شرکت ایران تایل کرمان هم این نوع سنگ ها تولید می شود. البته تولید بوک مچ و فور مچ به قابلیت سنگ برمی گردد و تولید آن چیز عجیبی نیست یعنی سنگ باید قابلیت تبدیل شدن به بوک مچ و فور مچ را داشته باشد.
چندین سال پیش، تقاضا برای سنگ فرآوری شده یکدست وجود داشت. در سال های قبل این طور بود که سنگ معدن باید یکدست باشد تا بتوانیم متراژ بیش تری از آن داشته باشیم ولی وقتی ما به سمت تولید بوک مچ و فور مچ می رویم دیگر هر سنگی که یکدست نباشد می تواند یک طرح داشته باشد. در حالی که در دوره گذشته، طرح داشتن به عنوان یک نکته منفی مطرح بود.
در سال های قبل، می گفتند چرا سنگ ها را رنگارنگ بُرش می دهید و چقدر متفاوت است ولی در دوره فعلی، طرح داشتن سنگ یک مزیت است یعنی اگر سنگ ما، یک طرح پیچیده داشته باشد یا یک موج کج و پیچی داشته باشد، مشتری خاص دارد. البته الان سنگ های طرح دار در کرمان مشتری دارد ولی ما نسبت به تهران و اصفهان عقب تر بودیم و الان دیگر مردم کرمان سراغ سنگ های خاص می روند.
*چقدر از سنگی که در معادن استان کرمان استخراج می شود در همان کرمان فرآوری می شود و چقدر هم به استان های دیگر رفته یا به خارج از کشور صادر می شود؟
من آمار دقیق ندارم که به صورت متری یا تناژی، ارقام آن را اعلام کنم ولی کلیّت چیزی که می دانم این است که خیلی از سنگ هایی که در استان کرمان داریم و سنگ های خوبی هستند بیش تر برای صادرات یا به سمت خارج از استان کرمان می رود. البته در دوره ای صادرات به خاطر تحریم ها، کاهش پیدا کرد و الان هم شیوع ویروس کرونا بر صادرات سنگ تاثیر داشته و باعث کمتر شدن صادرات شده.
*در صحبت های خودتان اشاره کردید که قدرت اعضای انجمن، کم شده. این کم شدن قدرت و توانمندی نسبت به چه سالی است؟
با شیوع ویروس کرونا، فعالیت های انجمن کاهش پیدا کرده و جلسات و گردهمایی ها تعطیل شده. این که گفتم قدرت کم شده، نسبت به ثبات بازار این نکته را مطرح کردم. الان شرایط ثبات در بازار وجود ندارد. نوسان و مخصوصاً نوسانات بزرگی که در بازار می بینیم، باعث توقف فعالیت خیلی از معدن داران و کارخانه داران شده. به همین دلیل، تعداد اعضای انجمن، کم شده. این که تعداد اعضا کم شده باعث می شود قدرت انجمن کاهش پیدا کند.
*تولید پسته کرمان، درآمد زیادی را برای باغداران این استان به همراه دارد. آیا قدرت خرید این اقشار هم کم شده یا این که آنها همچنان مشتری پر و پا قرص سنگ های فرآوری شده و گران قیمت ولوکس هستند؟
شرایط سال ۱۳۹۹ نسبت به قبل بدتر شده. ساخت ساختمان های متوسط و رو به پایین، رونق ندارد ولی با توجه به رشد قیمت ساختمان های لوکس در کرمان، سازندگان بیش تر برای ساخت و ساز ترغیب شده اند. برای مثال در شهر کرمان ومناطق درجه آن، گود برداری ها برای ساخت و ساز در جریان است. در مجموع سنگ های لوکس در استان کرمان نسبت به قبل، رشد بهتری داشته اند. به دلیل این که قیمت ساختمان ها بالا رفته، این حُسن برای سنگ های خاص و لوکس وجود دارد.
*جدا از صادرات سنگ تزئینی و ساختمانی از کرمان، برخی از فعالان صنعت سنگ کرمان بعد از فرآوری سنگ های استخراج شده، لاشه ها آنها را به خارج از کشور صادر می کرده و از طریق صادرات این لاشه ها درآمدی کسب می کردند. با عوارض ۲۰ درصدی، آن فعالان سنگ کرمان با سنگ های لاشه چه کار می کنند؟
ما هر کاری انجام بدهیم نمی توانیم قیمت سنگ صادراتی را پایین بیاوریم. در بازار جهانی سنگ، رقابت وجود دارد و وقتی عوارض وضع شود، قیمت محصول صادراتی ما افزایش پیدا می کند. این عوارض ۲۰ درصدی، تاثیری مشابه مثل عوارض سنگین سال ۱۳۸۹ را بر جای گذاشته است.
در آن زمان و با آن مقدار عوارض، ما رتبه سوم صادرات سنگ را از دست دادیم و به رتبه چهارم و پنجم سقوط کردیم. وقتی عوارض وضع می شود و در کنار عوارض، اتفاقات دیگری هم رخ می دهد، در نتیجه ما کم کم از بازار جهانی دور می شویم و مشتریان خارجی، دیگر نمی توانند روی صادرات ما حساب کنند. آن لاشه های معدنی برای ساخت مصنوعات سنگی مورد استفاده قرار می گیرد یا ممکن است این لاشه ها را نگه دارند به امید این که بازار بهتر شود.
*با عوارض ۲۰ درصدی بر صادرات سنگ از اواسط سال ۱۳۹۸، آیا واقعاً میزان صادرات استان کرمان کاهش پیدا کرد و این عوارض در صادرات تاثیر منفی داشت؟
عوارض ۲۰ درصد تاثیر منفی داشت و شیوع ویروس کرونا، مزید بر علت شد. واسطه هایی که قبلاً برای خرید سنگ می آمدند، الان کمتر می آیند. شیوع کرونا، واقعاً تاثیر خیلی بدی داشته است. ما چند موج منفی پیاپی را با همدیگر تجربه کردیم و همه این اتقافات بر صنعت سنگ تاثیر منفی گذاشته اند.
نظر شما