بازار؛ گروه کشاورزی: در این سال ها هرچه به گرفتار خشکسالی های ادامه دار و شدیدتر شده ایم، صنعت دامداری ما نیز با مسائل و مشکلات حادتری برای تامین علوفه و خوراک دام خود مواجه شده است. اکنون این ایده شکل گرفته است تا بخشی از صنعت پروش دام کشور به سمت گونه هایی هدایت شود که با شرایط خشک فلات ایران سازگاری بیشتری دارند و نیاز کمتری به واردات علوفه برای کشور ایجاد می کنند. یکی از این گونه ها شتر است. پرورش شتر در مقایسه با گاو و گوسفند، بهویژه در مناطق خشک و نیمهخشک، مزایای منحصربهفرد و استراتژیکی دارد که در ادامه به این مزایا اشاره شده است.
سازگاری شتر با شرایط سخت اقلیمی (مهمترین مزیت)
این بخش، اصلیترین وجه تمایز شتر با سایر دامهاست. شتر قادر است تا چندین هفته (در شرایط ایدهآل تا ۳ هفته) بدون نوشیدن آب زنده بماند. این در حالی است که گاو و گوسفند به آب روزانه و فراوان نیاز دارند و کمبود آب به سرعت بر سلامت، تولید شیر و وزن آنها تأثیر منفی میگذارد. شتر همچنین میتواند دمای بدن خود را در محدوده وسیعی (حدود ۶ تا ۸ درجه سانتیگراد) تغییر دهد تا از تعریق و اتلاف آب جلوگیری کند. چربی بدن در کوهان ذخیره میشود تا از تماس مستقیم گرما با بدن جلوگیری کند. گاو و گوسفند در برابر گرما بسیار حساستر هستند و دچار "استرس گرمایی" میشوند که باعث کاهش شدید تولید و افزایش مرگومیر میشود.
نوع تغذیه شتر از مزیت های مهم آن است. شتر میتواند از گیاهان خشک، خاردار و شور که گاو و گوسفند از آنها پرهیز میکنند، تغذیه کند. این یعنی شتر میتواند در مراتعی زنده بماند که برای دیگر دامها ارزش غذایی ندارند.
مزایای اقتصادی پرورش شتر
به دلیل نیاز کمتر به آب، علوفه باکیفیت و امکانات سرمایشی، هزینههای جاری پرورش شتر به مراتب کمتر از گاو و گوسفند است. شتر همچنین سیستم ایمنی قویتری دارد و به بسیاری از بیماریهای رایج گاو و گوسفند (مانند بیماریهای انگلی و عفونی) مبتلا نمیشود. این امر هزینههای دامپزشکی و تلفات را به شدت کاهش میدهد.
شتر عمر طولانیتر و دوره تولیدی بیشتری دارد. یک شتر میتواند تا ۴۰-۵۰ سال عمر کند و تا ۲۰ سال از آن شیر گرفته شود. این دوره تولیدی بسیار طولانیتر از گاو (حدود ۱۰ سال تولید شیر) و گوسفند (حدود ۶-۸ سال) است.
ارزش محصولات شتر
شیر شتر به دلیل داشتن لاکتوز کمتر، برای افراد عدم تحمل لاکتوز مناسب است. همچنین حاوی ویتامین C بیشتر، آهن، و پروتئینهایی شبیه به انسولین است که میتواند به کنترل دیابت کمک کند. شتر مادر میتواند تا ۱۸ ماه (و حتی بیشتر) به فرزند خود و همچنین برای انسان شیر تولید کند، حتی در شرایط بد غذایی و آبوهوایی. تولید شیر گاو به شدت به شرایط محیطی و تغذیه وابسته است.
گوشت شتر چربی و کلسترول کمتری نسبت به گوشت گاو دارد و منبع خوبی از پروتئین است. بافت آن ممکن است سفتتر باشد، اما به عنوان یک گوشت قرمز سالم شناخته میشود.
پشم شتر (که به آن کرک نیز میگویند) نرم، سبک و بسیار گرم است و ارزش اقتصادی بالایی دارد، بهویژه در صنعت پوشاک لوکس. این الیاف با پشم گوسفند متفاوت و معمولاً گرانتر است.
محصولات جانبی شتر نیز قابل توجه است. از شتر برای حملونقل، مسابقات (در برخی فرهنگها) و حتی گردشگری (تجربه سواری شتر) نیز استفاده میشود که منابع درآمدی جانبی ایجاد میکند.
تأثیرات زیستمحیطی پرورش شتر
چون شتر از گیاهان خاردار و کمارزش تغذیه میکند و به ریشه گیاهان آسیب کمتری میزند، از تخریب مراتع جلوگیری میکند. گاو و گوسفند با چرای بیش از حد میتوانند به سرعت مراتع حاصلخیز را تخریب کنند.
اگرچه شترها مانند گاو و گوسفند نشخوارکننده و متانزا هستند، اما سیستم گوارشی کارآمدتر آنها باعث میشود که به ازای هر واحد محصول (شیر یا گوشت)، میزان متان تولیدی کمتری داشته باشند (این موضوع هنوز در حال تحقیق است، اما شواهد اولیه وجود دارد).
نتیجهگیری
پرورش گاو و گوسفند در مناطق مرطوب و با مراتع حاصلخیز بسیار منطقی و سودآور است. اما در زیست بومی چون ایران که با خشکسالی، بیابانزایی و تغییرات اقلیمی مواجه است، پرورش شتر نه تنها یک گزینه، بلکه یک راهکار هوشمندانه و پایدار است. شتر میتواند در شرایطی که گاو و گوسفند زنده نمیمانند، محصول تولید کند و درآمدزایی کند. بنابراین، مزیت اصلی شتر در تابآوری و سازگاری با محیطهای سخت است که این ویژگی، تمام جنبههای اقتصادی و تولیدی آن را تحت تأثیر مثبت قرار میدهد.
نظر شما