گروه بین الملل: نشریه اکونومیست در تازه ترین گزارش خود می نویسد؛ در سه‌ماهه سوم سال ۲۰۲۵، آمار رسمی نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در دارایی‌های ثابت شاخصی کلیدی برای سنجش پویایی اقتصاد واقعی به پایین‌ترین سطح در بیش از سه دهه اخیر رسیده است. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که از سوی دیگر، مقامات پکن همچنان خونسرد و بی‌واکنش به‌نظر می‌رسند. پرسش اینجاست: آیا واقعاً چین وارد فاز رکود سرمایه‌گذاری شده یا این‌بار خود آمارها، کمتر از واقعیت را بازتاب می‌دهند؟
افت بی‌سابقه، آن‌هم خارج از بحران کرونا
بر اساس داده‌های رسمی منتشرشده توسط اداره آمار چین، در ۹ ماه نخست سال جاری، میزان سرمایه‌گذاری در دارایی‌های ثابت به ۳۷.۲ تریلیون یوان رسیده؛ رقمی که نسبت به دوره مشابه سال قبل، کاهش ۰.۵ درصدی را نشان می‌دهد. این نخستین کاهش سالانه در این شاخص است اگر دوره‌ی همه‌گیری کرونا را کنار بگذاریم و عملاً نشانه‌ای از اختلال در پویایی ماشین رشد چین.
در ظاهر، بخش‌هایی مانند تولید، زیرساخت و حتی خدمات، تا پیش از تابستان، بخشی از کاهش سرمایه‌گذاری در بخش مسکن را جبران می‌کردند. اما داده‌های فصل سوم تصویری متفاوت به‌دست می‌دهند: سقوط ۶.۶ درصدی در مجموع سرمایه‌گذاری و حتی افت ۳.۵ درصدی در سرمایه‌گذاری‌های غیرمسکنی.
این همان نقطه‌ای است که زنگ خطر برای بسیاری از ناظران به صدا درآمده؛ چرا که افت سرمایه‌گذاری در چین، نه فقط پیامد رکود داخلی، بلکه عاملی برای تضعیف رشد جهانی به‌شمار می‌رود.
اینولوشن چیست؟
«اینولوشن» در ادبیات اقتصادی چین به وضعیتی گفته می‌شود که رقابت از مسیر طبیعی خود خارج شده و به یک چرخه فرسایشی تبدیل می‌شود؛ جایی که دولت‌های محلی و شرکت‌ها بدون محاسبه ظرفیت واقعی بازار، بی‌وقفه کارخانه و خط تولید جدید می‌سازند، به جنگ قیمتی می‌افتند و برای گرفتن سهم بیشتر، سود خود را قربانی می‌کنند. نتیجه این رقابت بی‌نظم نه رشد اقتصادی است و نه نوآوری، بلکه زیاده‌سازیِ ظرفیت، سقوط قیمت‌ها و تضعیف بنگاه‌هاست؛ نوعی پیشرفت ظاهری که در عمل هیچ ارزش افزوده‌ای نمی‌سازد و فقط همه را خسته و کم‌بازده می‌کند. این همان چرخه‌ای است که دولت چین امروز آن را «اینولوشن» می‌نامد و می‌کوشد متوقفش کند.
چتر اینولوشن؛ وقتی رقابت تبدیل به مانع سرمایه‌گذاری می‌شود
تحلیل‌ها نشان می‌دهد که یکی از دلایل این افت، به واکنش سیاست‌گذاران به پدیده‌ای بازمی‌گردد که در چین به «اینولوشن» (involution) شناخته می‌شود، رقابت بی‌منطق و شتاب‌زده میان شرکت‌ها و نهادهای محلی برای دستیابی به رشد یا سهم بازار، حتی به قیمت مازاد تولید، جنگ قیمتی یا سرمایه‌گذاری‌های بدون توجیه اقتصادی.
در ماه‌های گذشته، لحن حاکمیت چین در قبال این پدیده تغییر کرده است. در نشست مهم ژوئیه پولیتبورو، مقابله با اینولوشن در دستور کار قرار گرفت و در اظهارات اخیر شی جین‌پینگ نیز، هشدارهایی مستقیم نسبت به هجوم بی‌برنامه دولت‌های محلی برای ایجاد پروژه‌های نمایشی داده شد.
به‌نظر می‌رسد این پیام، موجب عقب‌نشینی فرمانداری‌ها و شرکت‌های وابسته از سرمایه‌گذاری‌های کلان شده است. اما آیا این عقب‌نشینی، عاملی واقعی برای افت سرمایه‌گذاری است یا تنها یکی از قطعات پازل؟
هشدارهای پکن درباره پروژه‌سازی شتاب‌زده، موجی از احتیاط ایجاد کرد
بدهی‌های پنهان، آمارهای مخدوش
بررسی دقیق‌تر بودجه دولت‌های محلی و ترازنامه شرکت‌های زیرمجموعه آن‌ها نشان می‌دهد که در سال جاری، سهم قابل توجهی از منابع تخصیص‌یافته برای سرمایه‌گذاری، صرف بازپرداخت بدهی‌های انباشته شده است. طبق تخمین‌ها، حدود ۴۰۰ میلیارد یوان از کاهش سرمایه‌گذاری ناشی از این جابه‌جایی منابع بوده است.
در عین حال، برخی تحلیل‌گران معتقدند که آمارهای ارائه‌شده از سوی دولت‌های محلی، نه تنها به‌دلیل فشار ناشی از کارزار ضداینولوشن، بلکه به‌دلیل ترس از نظارت‌های مرکزگرایانه در پکن، به سمت محافظه‌کاری تمایل پیدا کرده است.
در زبان چینی اصطلاحی برای این وضعیت وجود دارد: "فشردن آب اعداد"؛ یعنی حذف اغراق‌های قبلی و ارائه آمار واقعی‌تر — یا حتی کمتر از واقع.
به‌عبارت دیگر، همان‌طور که پیش‌تر برخی فرمانداری‌ها در گزارش عملکرد اقتصادی‌شان دچار بزرگ‌نمایی می‌شدند، حالا ممکن است برعکس، از ترس بازخواست، دست به پایین‌نمایی زده باشند.
تضاد آماری؛ وقتی آمارهای GDP روایت دیگری دارند
جالب آن‌که این افت سرمایه‌گذاری در داده‌های کلان دیگر مانند رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) به آن شدت بازتاب نیافته است. بر اساس گزارش اداره ملی آمار، سرمایه‌گذاری‌ها در فصل سوم، حدود ۲۰ درصد از کل رشد GDP را شکل داده‌اند. اگر این عدد دقیق باشد، آنگاه رشد سرمایه‌گذاری، پس از تعدیل تورمی، باید مثبت بوده باشد؛ نه منفی.
این تضاد آماری، تردیدها را نسبت به اعتبار داده‌های ماهانه افزایش می‌دهد. البته بخشی از این ناهماهنگی ممکن است به تفاوت روش محاسبه برگردد: داده‌های سرمایه‌گذاری شامل خرید زمین‌اند، که در GDP لحاظ نمی‌شود، و بالعکس، برخی اجزای موجودی انبار یا ماشین‌آلات مصرف‌شده در تولید، در محاسبه GDP لحاظ می‌شوند اما در داده‌های سرمایه‌گذاری نیستند.
اما با وجود این تفاوت‌های فنی، چنین اختلاف قابل توجهی، بی‌سابقه است — و نیازمند توجه دقیق‌تر.
شکاف بی‌سابقه میان داده‌های ماهانه و حساب‌های ملی چین
نظر شما